Mỹ tập trung vào Indo-Pacific để đối phó Trung Quốc

Tối qua (theo giờ Việt Nam), Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper có bài phát biểu về chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương (Indo-Pacific) trong khuôn khổ chương trình của Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế (IISS, Anh).

Tàu chiến 3 nước Mỹ, Nhật Bản, Úc tập trận tại biển Philippines ngày 21.7 ẢNH: HẢI QUÂN MỸ

Ba trụ cột

Cụ thể, ông Esper đưa ra 3 trụ cột trong chiến lược Indo-Pacific gồm: sẵn sàng chiến đấu, tăng cường quan hệ đối tác, xúc tiến liên kết khu vực.

Theo đó, Lầu Năm Góc đẩy mạnh chương trình hiện đại hóa, tăng cường năng lực của không quân, hải quân, ưu tiên đầu tư phát triển những hệ thống vũ khí với độ chính xác cao. Mỹ cũng áp dụng chiến thuật “khó dự đoán” ở Indo-Pacific, bằng cách tăng cường sự hiện diện và triển khai bất ngờ các máy bay ném bom để đối thủ khó dự đoán. Chiến lược của Mỹ đồng thời bao gồm việc tái bố trí lực lượng tại khu vực Indo-Pacific.

Về định hướng sắp tới, ông Esper cho hay Mỹ sẽ tăng cường hợp tác an ninh và tiến hành những cuộc tập trận đa phương với các đối tác, đồng minh nhằm đảm bảo một trật tự theo luật quốc tế trong khu vực.

Chiến đấu cơ Trung Quốc tập trận ở khu vực Biển Đông

Tối 20.7, tờ Hoàn cầu thời báo đưa tin Trung Quốc vừa tiến hành cuộc diễn tập tấn công mục tiêu trên biển và triển khai chiến đấu cơ đến một đảo ở Biển Đông trong lúc chiến đấu cơ và chiến hạm Mỹ tập trận ở khu vực.

Cụ thể, một lữ đoàn thuộc Chiến khu nam (Trung Quốc) đã tổ chức cuộc diễn tập trên với chiến đấu cơ đa nhiệm JH-7 từ ngày 15 – 16.7. Bản tin của Hoàn cầu thời báo không nói rõ Trung Quốc đã điều chiến đấu cơ đến nơi nào trên Biển Đông.

Văn Khoa

Ông nhấn mạnh: “Khoảng 80% hàng hóa thế giới được vận chuyển qua Indo-Pacific và nhất là Biển Đông. Do đó, chúng tôi phải đảm bảo tự do hàng hải và hàng không trong khu vực. Chúng tôi muốn tăng cường hợp tác với các quốc gia Đông Nam Á để hỗ trợ họ duy trì và bảo vệ vùng biển của mình. Chúng tôi muốn đảm bảo các quốc gia tôn trọng chủ quyền của nhau và tuân thủ luật pháp cũng như các quy tắc quốc tế”. Liên quan Biển Đông, ông Esper lưu ý Mỹ đã tiến hành hoạt động tuần tra đảm bảo tự do hàng hải trên Biển Đông nhiều nhất trong lịch sử 40 năm qua và các cuộc tập trận trong tháng 7 này là thông điệp rõ ràng và mạnh mẽ từ Washington.

Ông Esper cũng nhắc đến chuyến thăm của tàu sân bay Mỹ đến Việt Nam hồi tháng 3 như một trong những ví dụ về tăng cường quan hệ hợp tác với các đối tác an ninh trong khu vực. Ngoài ra, ông đề cập việc một doanh nghiệp Việt Nam hỗ trợ cho Mỹ 5 triệu thiết bị bảo hộ y tế cá nhân và cho rằng hành động đó chứng tỏ sự có qua có lại trong mối quan hệ giữa Mỹ và các đối tác trong khu vực.

Bác bỏ yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông

Trong phát biểu của mình, ông Esper khẳng định Mỹ đã nêu rõ lập trường là bác bỏ yêu sách chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông. “Chúng tôi nhấn mạnh rằng Trung Quốc không có quyền để biến các vùng biển quốc tế thành vùng đặc quyền kinh tế riêng của nước này”, ông nói.

Thúc đẩy các mạng lưới liên minh, đối tác

Trả lời Thanh Niên tối 21.7, TS Nguyễn Thành Trung (Giám đốc Trung tâm nghiên cứu quốc tế, Đại học KHXH-NV, ĐH Quốc gia TP.HCM) đánh giá việc gần đây hai bộ ngoại giao và quốc phòng Mỹ thường cùng nhau đưa ra các tuyên bố về Trung Quốc, đã gửi một thông điệp là chính quyền Mỹ có sự thống nhất cao độ trong việc xác định Trung Quốc là đối thủ trên phạm vi toàn cầu. “Ngoài ra, nó cũng thể hiện chính quyền Mỹ sẽ có biện pháp cụ thể đi kèm với các tuyên bố này, thay vì chỉ là các tuyên bố ngoại giao như trước đây. Tôi cho rằng Mỹ sẽ không chỉ sắp xếp lại độ ưu tiên trong chiến lược của mình về mặt địa chính trị, mà còn về công nghệ, quân sự, và chiến thuật tác chiến”, theo ông Trung.

Liên quan 3 trụ cột trong chiến lược Indo-Pacific mà ông Esper mới vừa đưa ra, TS Trung cho rằng điều đó thể hiện không chỉ sự chuẩn bị của Mỹ đương đầu với các thách thức từ Trung Quốc, mà còn thúc đẩy các mạng lưới liên minh, đối tác để cùng hạn chế các tham vọng cũng như yêu sách phi pháp của Trung Quốc ở Biển Đông.

“Trước đây, Mỹ đã có một số sáng kiến như chiến lược Indo-Pacific tự do rộng mở, hay Bộ tứ kim cương (Quad) nhưng vẫn chưa hình thành rõ nét. Chính vì vậy, trong thời gian tới, Mỹ sẽ thúc đẩy các sáng kiến, mạng lưới kết nối để thúc đẩy sự hợp tác để bảo đảm một khu vực hòa bình và tự do, và Việt Nam được coi là một trong những đối tác quan trọng của Mỹ để thúc đẩy các sáng kiến này”, ông Trung nói với Thanh Niên.

Ngọc Mai

Theo người đứng đầu Lầu Năm Góc, Trung Quốc liên tục không tuân thủ luật quốc tế, có những hành động phi pháp, bắt nạt cùng các cuộc tập trận ở Biển Đông vi phạm Tuyên bố về ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC). Bộ trưởng Mỹ lên án hoạt động gây hấn của Trung Quốc gần đây ở Biển Đông, bao gồm đâm chìm tàu cá Việt Nam và ngăn chặn các nước láng giềng ở Đông Nam Á thăm dò, khai thác tài nguyên ngoài khơi.

Bên cạnh đó, ông Esper cũng chỉ trích việc Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng và sự hiện diện trong khu vực thông qua chính sách bắt nạt và “bẫy nợ” các quốc gia khác. Tuy vậy, ông nhấn mạnh Mỹ không tìm kiếm xung đột với Trung Quốc và bày tỏ kỳ vọng sẽ đến thăm Trung Quốc để thảo luận về tăng cường hợp tác quốc phòng.

Tiến hành nhiều cuộc tập trận

Cũng vào hôm qua, hải quân Mỹ thông báo nhóm tác chiến tàu sân bay USS Ronald Reagan đang tiến hành cuộc tập trận chung cùng tàu chiến của Nhật Bản và Úc tại biển Philippines. Cuộc tập trận bắt đầu từ ngày 19.7 và dự kiến kết thúc vào ngày 23.7, diễn ra trong lúc các tàu chiến đang trên đường đến Hawaii dự tập trận Vành đai Thái Bình Dương (RIMPAC) diễn ra từ ngày 17 – 31.8. Theo thông cáo của Bộ Quốc phòng Úc, cuộc tập trận ba bên lần này bao gồm các hoạt động như tiếp nhiên liệu trên biển, hoạt động hàng không, hàng hải và diễn tập liên lạc.

Cuộc tập trận được cho là cơ hội để các bên nhấn mạnh cam kết chung về khu vực Indo-Pacific tự do và rộng mở. Đại tá Mỹ Russ Caldwell, chỉ huy tàu tuần dương USS Antietam – chiến hạm tham gia cuộc tập trận cùng Nhật và Úc, đánh giá hải quân Mỹ may mắn khi được tập trận chung với các đối tác tại Indo-Pacific và những hoạt động này gia tăng cam kết chung đối với quy tắc hàng hải quốc tế và thúc đẩy ổn định trong khu vực.

Chỉ huy nhóm tàu Úc Michael Harris mô tả cơ hội hợp tác cùng Nhật Bản và Mỹ là “không thể định giá”, đồng thời nhấn mạnh việc duy trì an ninh và an toàn trên biển đòi hỏi hải quân các nước phải có khả năng phối hợp liền mạch. Trong khi đó, đại tá Sakano Yusuke của Nhật Bản cho rằng việc tăng cường hợp tác với hải quân Mỹ và Úc là điều rất quan trọng với Nhật Bản, đóng góp cho khu vực Indo-Pacific tự do và rộng mở.

Cuộc tập trận diễn ra trong bối cảnh cả ba nước gần đây chỉ trích những hành động gây căng thẳng tại vùng biển Tây Thái Bình Dương.

Cũng trong hôm qua, hải quân Mỹ thông báo nhóm tác chiến tàu sân bay USS Nimitz đã tập trận cùng các tàu chiến của hải quân Ấn Độ tại Ấn Độ Dương từ ngày 20.7. Nhóm tàu Mỹ gồm tàu sân bay USS Nimitz, tàu tuần dương USS Princeton cùng 2 tàu khu trục USS Sterett và USS Ralph Johnson. Trong khi đó, Ấn Độ cho 4 tàu chiến tham gia. Cuộc tập trận diễn ra gần quần đảo Andaman và Nicobar, trong lúc tàu Nimitz trên đường từ Biển Đông sang Trung Đông, theo tờ Hindustan Times. Trước đó, nhóm tàu Nimitz 2 lần tập trận chung cùng nhóm tàu Ronald Reagan tại Biển Đông vào đầu và giữa tháng 7.

BẢO VINH – PHÚC DUY – NGỌC MAI

TNO