Sau cuộc gặp giữa Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo và Ủy viên Quốc vụ viện Trung Quốc Dương Khiết Trì tại Hawaii hôm 17.6, Trợ lý ngoại trưởng Mỹ phụ trách khu vực Đông Á – Thái Bình Dương David Stilwell hôm qua đưa ra thêm thông tin về những vấn đề được bàn luận. Nội dung cuộc họp báo của ông Stilwell đăng trên website Bộ Ngoại giao Mỹ cho thấy hai nước đối thoại về nhiều vấn đề như đại dịch Covid-19, Biển Đông, Hồng Kông, Đài Loan, thương mại song phương và đối thoại kiểm soát vũ khí 3 bên với Nga.

Ông Stilwell cho rằng thái độ của Trung Quốc trong cuộc gặp “không thể được coi là thẳng thắn”. Trợ lý ngoại trưởng Mỹ nhận xét mối quan hệ hai nước đang ở giai đoạn căng thẳng và những hành động gần đây của Trung Quốc liên quan đến Ấn Độ, Biển Đông và Hồng Kông là không mang tính xây dựng. Ông Stilwell không đi sâu vào chi tiết nội dung đối thoại nhưng nói sẽ biết được cuộc họp có hiệu quả hay không trong thời gian tới. “Trong vài tuần nữa, chúng ta sẽ thấy liệu hành vi hung hăng có giảm xuống hay không”, ông Stilwell cho biết.

Mặt khác, nhà ngoại giao Mỹ cho rằng Trung Quốc đã tái cam kết tiếp tục tuân thủ thỏa thuận thương mại song phương giai đoạn 1 và nhận định đây là thước đo về sự hợp tác của Bắc Kinh. “Chúng ta sẽ thấy trong 1 – 2 tuần nữa, hoặc có thể lâu hơn, liệu họ có bắt đầu đáp ứng các cam kết hay không”, ông Stilwell nói.

Thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 được hai nước ký kết hồi tháng 1 sau nhiều tháng đàm phán, theo đó Trung Quốc cam kết mua thêm 200 tỉ USD hàng hóa và dịch vụ Mỹ trong vòng 2 năm. Tuy nhiên, đại dịch Covid-19 và những tác động kinh tế kéo theo khiến triển vọng hoàn thành thỏa thuận đúng cam kết trở nên xa vời, theo Reuters.

Hồi tháng 5, Tổng thống Donald Trump tuyên bố thất vọng vì Trung Quốc không ngăn chặn Covid-19 vào thời gian đầu và đề cập khả năng cắt đứt quan hệ với Bắc Kinh. Hôm qua, nhà lãnh đạo một lần nữa lặp lại khả năng này bất chấp các quan chức cho rằng Trung Quốc đang cam kết với thỏa thuận. “Mỹ chắc chắn vẫn duy trì một lựa chọn chính sách, theo nhiều điều kiện, là cắt đứt hoàn toàn với Trung Quốc”, Tổng thống Trump viết trên Twitter.

Tuyên bố trên được đưa ra sau khi đại diện thương mại Mỹ Robert Lighthizer trong phiên điều trần tại Hạ viện hôm 17.6 cho rằng việc tách biệt nền kinh tế Mỹ khỏi Trung Quốc là điều không thể và rất phức tạp, theo Reuters. “Đó từng là một lựa chọn chính sách nhiều năm về trước nhưng nó không còn hợp lý vào thời điểm này”, ông Lighthizer nói.

Vị quan chức nhấn mạnh rằng thỏa thuận giai đoạn 1 sẽ mang lại những thay đổi tích cực và Trung Quốc đã gia tăng sức mua hàng hóa và dịch vụ của Mỹ. Rạng sáng qua, Ngoại trưởng Pompeo cũng cho biết phía Trung Quốc đã tái cam kết thực thi và tuân thủ mọi nội dung trong thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 trong cuộc gặp ở Hawaii.

Trong cuộc họp báo chiều qua, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên nói nếu Mỹ tự ý cắt quan hệ với Trung Quốc, đó sẽ là quyết định không khôn ngoan và phi thực tế.