Quán phở Hòa (TP.HCM) từng phải đóng cửa vì bị một nhóm giang hồ tạt sơn đòi nợ (tháng 7-2019), dù chủ quán không mắc nợ – Ảnh: MINH HÒA

Nếu chỉ đơn giản là cấm có giải quyết được những tồn tại, bất cập của hoạt động đòi nợ trong thời gian qua?

Nhu cầu có thật

Các quan hệ kinh doanh, mua bán, vay mượn ngày càng nhiều làm phát sinh các khoản nợ, các kiểu tranh chấp, nhiều khoản nợ khó thu hồi. Dù chủ nợ có thể khởi kiện nhưng không phải các tranh chấp về nợ đều được giải quyết dễ dàng ở tòa án.

Lấy ví dụ một vụ kiện đòi nợ với giấy tờ chứng minh khoản nợ rõ ràng, quan hệ pháp luật tranh chấp đơn giản nhưng tòa án giải quyết nhanh nhất khoảng 1,5-2 năm, chưa kể sau đó phải mất một thời gian dài và các khoản chi phí khác để thi hành bản án. Rất nhiều trường hợp bản án tuyên rất hay, chấp nhận gần như toàn bộ yêu cầu khởi kiện đòi nợ nhưng cuối cùng chủ nợ chẳng thu được đồng nào do người thiếu nợ đã đủ thời gian tẩu tán tài sản nên không còn khả năng trả nợ.

Trong khi đó, thông qua công ty đòi nợ thuê tuy vẫn có những rủi ro nhất định và phải trả phí cao nhưng có thể thu được nợ nhanh.

Vì sao cấm?

Nhiều ý kiến cho rằng hoạt động đòi nợ thuê đang biến tướng với các kiểu cưỡng đoạt tài sản, cho vay nặng lãi, gây áp lực lên con nợ dẫn tới nhiều hệ lụy. Đòi nợ thuê có liên hệ với cho vay nặng lãi, là kinh doanh bạo lực, là sự “nhờ vả” bạo lực để đòi nợ gây mất an ninh trật tự xã hội.

Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng trong phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội thứ 43 ngày 23-3 đã nêu thực tế 217 doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ này tại Hà Nội và TP.HCM (đã được cấp phép) hoạt động không lành mạnh có liên quan việc đòi nợ kiểu xã hội đen.

Tuy vậy, cần phân định rõ dịch vụ đòi nợ thuê được cấp phép và đòi nợ thuê theo kiểu xã hội đen. Các hoạt động đòi nợ thuê ồn ào dư luận, làm mất an ninh trật tự trong thời gian qua (như vụ Phở Hòa, vụ tạt sơn nhà cô giáo ở quận 6, TP.HCM, vụ đòi nợ thuê ở Hải Dương…).

Cần chiếc áo mới

Nghị định 104/2007 là khung pháp lý tạo hành lang cho hoạt động này, tuy nhiên đến nay nghị định này đã không theo kịp và không còn điều chỉnh được các hoạt động kinh doanh đòi nợ trên thực tế. Cần có một chiếc áo mới hữu hiệu hơn để điều chỉnh hoạt động. Cấm thì rất dễ nhưng liệu có giải quyết được tình hình hiện nay, cấm cái này có thể phát sinh những tiêu cực khác.

Karaoke, matxa, vũ trường… từng mang tiếng xấu. Nhưng từ khi không còn cấm nữa, hành lang pháp lý rõ ràng và những ngành này được phép kinh doanh có điều kiện, việc quản lý cũng sẽ dễ dàng, tạo nguồn thu cho ngân sách, tạo công ăn việc làm cho người lao động.

Cấm đoán không phải là xu hướng hiện nay. Nhà nước cần tạo điều kiện cho các dịch vụ này hoạt động lành mạnh. Cần có các điều kiện chặt chẽ hơn về điều kiện thành lập, hoạt động, kiểm tra, thanh tra… thay vì cấm. Hiện nay, với quy định không được thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp quá 1 lần/năm, với hoạt động đòi nợ thì quy định này có lẽ không phù hợp. Hoạt động của các doanh nghiệp này cần kiểm tra thường xuyên (hằng quý) để có chấn chỉnh kịp thời.

Khi hoạt động đòi nợ thuê được cho phép hoạt động với một hành lang pháp lý hoàn chỉnh, các doanh nghiệp phải cải thiện dịch vụ, nâng cao chất lượng, xây dựng hình ảnh mới, các hoạt động đòi nợ theo kiểu xã hội đen sẽ bị đào thải dần.