Trên thực tế, điểm số thường gắn liền với kiến thức. HS nắm vững kiến thức (không chỉ ở sách vở mà còn ở thực tế cuộc sống) thì sẽ đạt điểm cao. Tuy nhiên, không ít trường hợp, điểm cao nhưng kiến thức… có hạn. Việc dạy theo kiến thức hay điểm số một phần từ cách dạy của giáo viên. Có những giáo viên chọn cách dạy “an toàn” (và thường được nhà trường đánh giá cao) là gọt giũa để làm sao HS đạt điểm cao (ít mở rộng kiến thức quan trọng từ thực tế, chủ yếu là kiến thức sách vở).

Ngoài ra, chính phụ huynh cũng là tác nhân khiến HS phải học vì điểm số. Phụ huynh cũng vì bệnh thành tích mà xem nhẹ những kiến thức cần thiết khác. Ngoài việc học, lẽ ra HS bậc THPT biết làm nhiều công việc từ trong gia đình, ngoài xã hội. Thế nhưng cha mẹ đã đánh mất việc thực hành ngoài cuộc sống hằng ngày của con chỉ vì điểm số. Đó cũng là hệ lụy của tuổi 18 chưa chịu lớn, chưa trưởng thành.

Từ chương trình, cách dạy, cách thi; từ người lớn đã tạo cho HS cách học thực dụng, thi thực dụng để lấy điểm cao. Tình trạng học tủ, dạy và học theo kiểu “luyện gà” vào đại học khá phổ biến ở các trường THPT. Việc luyện gà này đã được “ấp” từ bậc tiểu học, “rèn” từ bậc THCS (vào trường chuyên, lớp chọn) và “luyện” từ bậc THPT.

Chính vì điểm số, vì cách học “luyện gà” nên việc học trong sách vở có “khoảng cách lớn” đối với việc vận dụng thực tế. Vì vậy mới dẫn đến tình trạng khá phổ biến có HS đạt điểm cao nhưng làm việc lặt vặt trong gia đình “như gà mắc tóc”, bước ra ngoài đường, ứng xử tình huống thực tế “như gà công nghiệp”.