Không quân Mỹ ngày 2.5 thông báo đã điều 4 máy bay ném bom B-1 cùng khoảng 200 quân nhân đến đảo Guam. Theo thông báo, việc điều động này nhằm củng cố “trật tự quốc tế dựa trên luật” ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương (Indo-Pacific). Tuy nhiên, quân đội Mỹ không thông tin số oanh tạc cơ và quân nhân trên sẽ đồn trú bao lâu.

Trước đó, hồi giữa tháng 4, Washington công bố kết thúc chương trình đồn trú máy bay ném bom chiến lược tầm xa ở đảo Guam vốn bắt đầu từ năm 2004.

Về quyết định của không quân Mỹ, trả lời Thanh Niên, chuyên gia nghiên cứu cấp cao Timothy R.Heath (thuộc Tổ chức RAND, Mỹ) nhận định: Mỹ phải thay đổi chiến lược vì đảo Guam giờ đây đã nằm trong tầm bắn của tên lửa Trung Quốc.

Trước tình hình trên, việc rút máy bay B-52 khỏi đảo Guam cũng gây ra thắc mắc phải chăng Mỹ giảm bớt mức độ hoạt động ở Indo-Pacific. Trả lời Thanh Niên ngày 3.5 về thắc mắc trên, chuyên gia Carl O.Schuster (cựu Giám đốc bộ phận điều hành của Trung tâm tình báo hỗn hợp – Bộ tư lệnh Thái Bình Dương của hải quân Mỹ và nay đang giảng dạy ở Đại học Hawaii về quan hệ quốc tế, lịch sử) cho rằng: Các chỉ trích về việc kết thúc chương trình đồn trú luân phiên máy bay ném bom tầm xa ở đảo Guam đã không nhớ đến việc suốt từ thập niên 1980 – 2004, máy bay ném bom chiến lược của Mỹ cũng không hề hiện diện tại đây.

Oanh tạc cơ B-1 Lancer cất cánh ở South Dakota (Mỹ) ngày 28.4 để bay đến Biển Đông

“Cách thức này còn làm đối phương khó tính toán, đồng thời tăng cường hiệu quả răn đe”, nhà phân tích Schuster nói và nhận định: “Ngoài ra, sự thay đổi sách lược của Mỹ còn giúp nước này có thêm nhiều chọn lựa, phối hợp linh hoạt giữa không quân và hải quân, nhằm xây dựng khả năng tấn công mở rộng”.

Tương tự, chuyên gia Timothy Heath nhận xét: “Ưu điểm của chiến lược mới là khiến đối phương khó dự đoán hơn, đồng thời thích nghi hơn với tình hình hiện tại. Mỹ đang tính cách có thể triển khai tấn công từ nhiều hướng”. Cũng từ chiến lược này, theo ông Heath, Washington có thể tính toán thêm các địa điểm đồn trú luân phiên khác ở khu vực mà không cần phải lệ thuộc vào một vài đối tác.

Cũng đề cập về khả năng khó đoán định, TS Satoru Nagao (Viện Nghiên cứu Hudson, Mỹ) nhận định bằng việc đưa oanh tạc cơ về lại lục địa Mỹ, Washington có thể bất ngờ điều động trở lại khu vực Indo-Pacific mà Bắc Kinh khó có thể dự báo là nhằm hiện diện ở eo biển Đài Loan, hay Biển Đông hay một khu vực nào đó ở Thái Bình Dương. Và nếu xảy ra xung đột thì chiến lược này khiến Trung Quốc phải dàn trải binh lực phòng thủ từ nhiều hướng, nên thiếu tính tập trung.

Không chỉ thay đổi về sách lược của không quân như đã nói, mà Mỹ còn đang định hình mô thức mới cho hoạt động của hải quân ở khu vực Indo-Pacific nói chung cũng như Biển Đông nói riêng.

Cụ thể, trong lúc tàu sân bay USS Theodore Roosevelt phải neo ở đảo Guam do dịch bệnh Covid-19 lây lan, thì Lầu Năm Góc gần đây điều động tàu đổ bộ tấn công USS America (LHA-6) hoạt động ở khu vực. Giống như một số tàu khác thuộc các lớp Wasp hay America, tàu USS America có sàn tàu rộng và đã triển khai mang theo chiến đấu cơ thế hệ 5 tàng hình F-35. Nhờ đó, LHA-6 vẫn có thể tổ chức tác chiến như tàu sân bay. Dù nhận xét tàu USS America có thể chỉ là giải pháp tạm thời trong lúc tàu USS Theodore Roosevelt ngừng hoạt động, chuyên gia Heath cũng nhận định: “Diễn biến này tạo ra kỳ vọng Mỹ có thể chọn lựa đa dạng nhiều loại tàu chiến”.

Sự đa dạng đó cũng thể hiện trong việc Washington gần đây đã điều động tàu tác chiến cận bờ USS Gabrielle Giffords, thuộc lớp Independence, đến hoạt động ở Biển Đông. Nhận xét về việc tàu chiến cận bờ hoạt động nhiều hơn ở Thái Bình Dương và hải quân Mỹ không chỉ dựa vào các tàu khu trục hay tàu tuần dương, chuyên gia Timothy Heath cho rằng: “Mỹ đang cải thiện sức mạnh, tính hiệu quả cho tàu tác chiến cận bờ hoạt động ở Biển Đông. Việc tàu lớp Independence được trang bị tên lửa đột kích hải quân thế hệ mới (NSM) có ý nghĩa quan trọng để tăng cường sức mạnh”. NSM là loại tên lửa đối hạm hiện đại, thậm chí có nhiều ưu điểm so với tên lửa Harpoon vốn đã có hơn 40 năm đồng hành cùng nhiều lớp tàu chiến Mỹ.

Từ cuối năm 2019, USS Gabrielle Giffords được điều động đến Biển Đông để đồn trú luân phiên. Đến giữa tháng 3 vừa qua, chiến hạm này đã phối hợp cùng tàu USS America để tập trận trên Biển Đông, thể hiện một sự kết hợp mới linh hoạt và vẫn đáp ứng uy lực cao.

Như vậy, Washington đang có sự thay đổi sách lược quân sự cả về không quân lẫn hải quân trong khu vực.