Căng thẳng Mỹ – Iran tiếp tục diễn biến xấu

Tân chỉ huy đặc nhiệm Iran Esmail Qaani tuyên bố sẽ loại Mỹ khỏi Trung Đông, trong khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục gây áp lực với Iran và Iraq.

Biển người dự tang lễ của ông Soleimani tại Tehran AFP

Reuters ngày 6.1 dẫn lời tân chỉ huy lực lượng đặc nhiệm Iran Esmail Qaani tuyên bố mục tiêu của ông là khiến lực lượng Mỹ rời khỏi khu vực, sau khi người tiền nhiệm Qassem Soleimani thiệt mạng trong vụ Mỹ không kích sân bay ở Iraq.

“Chúng tôi hứa sẽ tiếp tục con đường của liệt sĩ Soleimani… và sự bù đắp duy nhất cho chúng tôi là loại Mỹ ra khỏi khu vực”, chuẩn tướng Qaani phát biểu trong quốc tang của ông Soleimani tại thủ đô Tehran (Iran). Phát biểu tại tang lễ, con gái vị tướng quá cố là Zeinab Soleimani cho rằng “kế hoạch xấu xa” của Tổng thống Mỹ Donald Trump nhằm chia rẽ Iran và Iraq đã thất bại, và vụ tấn công sẽ “mang đến những ngày đen tối hơn” cho Mỹ và Israel.

Tại tang lễ, người tụng ca thông báo treo thưởng 80 triệu USD (1.850 tỉ đồng) cho “đầu của Tổng thống Trump” vì đã chỉ đạo vụ không kích, theo Đài Al Arabiya. Tang lễ được phát trực tiếp trên kênh Channel One (IRIB TV1) của Iran lúc thông báo được đưa ra. “Iran có 80 triệu người. Dựa trên dân số Iran, chúng tôi muốn đưa ra 80 triệu USD là phần thưởng cho ai đến gần cái đầu của Tổng thống Trump”, theo thông báo. Hãng thông tấn Labour đưa tin nghị sĩ Iran Abolfazl Abutorabi khi dự họp quốc hội còn đe dọa sẽ tấn công Nhà Trắng.

Về phía Mỹ, Tổng thống Trump ngày 6.1 viết trên Twitter rằng Iran sẽ không bao giờ được sở hữu vũ khí hạt nhân, đồng thời tuyên bố sẽ “trả đũa quy mô lớn” nếu Iran có hành động đáp trả sau cái chết của ông Soleimani. Theo AFP, ông chủ Nhà Trắng nhấn mạnh việc không cần xin phép quốc hội khi ra lệnh cho quân đội Mỹ điều máy bay không người lái MQ-9 Reaper phóng tên lửa trong vụ không kích. Bên cạnh đó, ông cảnh báo sẽ áp đặt các lệnh cấm vận đối với Iraq sau khi quốc hội nước này thông qua nghị quyết về việc trục xuất lính Mỹ đồn trú. Theo tổng thống Mỹ, Washington duy trì căn cứ tại Iraq với chi phí “rất đắt đỏ” nên sẽ không rút quân nếu nước này không trả lại chi phí.

Cũng trong hôm qua, Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi cho hay Hạ viện sẽ bỏ phiếu đối với nghị quyết về thẩm quyền liên quan đến chiến tranh, nhằm giới hạn các hành động quân sự của Tổng thống Trump đối với Iran. “Dự thảo nghị quyết khẳng định lại trách nhiệm giám sát của quốc hội khi đề xuất quy định rằng nếu quốc hội không có thêm hành động nào, thái độ thù địch về quân sự của chính phủ đối với Iran phải chấm dứt trong vòng 30 ngày”, theo bà Pelosi.

Cùng ngày, Nga hối thúc các nước tham gia ký thỏa thuận hạt nhân với Iran (JCPOA) hồi năm 2015 nên “ưu tiên” cứu vãn thỏa thuận này, đồng thời kêu gọi các đối tác châu Âu thực hiện cam kết của mình để đảm bảo Tehran luôn tuân thủ JCPOA. Theo Reuters, các Ngoại trưởng Liên minh châu Âu sẽ họp khẩn tại Brussels (Bỉ) ngày 10.1 để thảo luận cách cứu vãn JCPOA.

Tại buổi họp báo ở Brussels (Bỉ) theo sau cuộc gặp với các nước thành viên trong khối ngày 6.1, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cho biết các nước trong khối thống nhất Iran không bao giờ được sở hữu vũ khí hạt nhân. NATO hiện ngưng nhiệm vụ huấn luyện cho các lực lượng ở Iraq đối phó với tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS), song sẵn sàng nối lại hoạt động này nếu tình hình cho phép. NATO cũng bày tỏ lo ngại về việc Iran ủng hộ các nhóm khủng bố trong khu vực, đồng thời kêu gọi những bên liên quan kiềm chế và Iran tránh làm leo thang căng thẳng. Ông Stoltenberg nói các nước trong NATO ủng hộ Mỹ theo sau vụ không kích tại Iraq làm thiệt mạng thiếu tướng Soleimani.

Nhật Bản sẽ đến Trung Đông “như kế hoạch”

Bloomberg ngày 6.1 dẫn lời Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe vừa xác nhận nước này sẽ tiến hành triển khai tàu và máy bay quân sự đến khu vực Trung Đông như kế hoạch trước đó, đồng thời kêu gọi các bên liên quan không nên tiếp tục leo thang tình hình. Nhật Bản, một đồng minh thân cận của Mỹ, đồng thời cũng có mối quan hệ thân thiết với Iran, hồi cuối tháng trước đã lên kế hoạch điều động 1 tàu trục hạm và 2 máy bay tuần tra P-3C đến Trung Đông nhằm đảm bảo an toàn cho tàu thuyền dân sự nước này khi qua lại trong vực.

Thanh Lương

KHÁNH AN

TNO