Công nhân ngành điện phun nước cất làm sạch sứ khi đường dây đang truyền tải điện – ẢNH: Đ. HÙNG

Mọi người đều biết rằng số tiền điện bằng lượng điện tiêu thụ nhân với giá điện. Chúng ta có thể nhẩm tính xấp xỉ theo công thức: tỉ lệ tăng số tiền điện bằng tỉ lệ tăng lượng điện tiêu thụ cộng với tỉ lệ tăng giá điện.

Theo biểu giá điện mới, tỉ lệ tăng giá điện dao động từ ít nhất là 8,33% đến 8,4% tùy theo lượng điện năng tiêu thụ thuộc bậc nào. 

Do đó, nếu giả sử một hộ gia đình có số tiền điện tăng 50% thì lượng điện tiêu thụ phải tăng xấp xỉ 40%. Con số này dù lớn, nhưng không là gì nếu ai đó cho rằng tiền điện của họ tăng hơn 1,7 đến trên 2 lần.

Theo giải thích về cách tính tiền điện trong tháng 4 của một công ty điện lực, chúng ta có thể thấy nhiều điều bất hợp lý. 

Cách tính này làm phát sinh một khoản “rò rỉ” tiền điện mà không phải do khách hàng. 

Theo minh họa của công ty điện lực, một khách hàng tiêu thụ 292kWh trong 31 ngày (kỳ hóa đơn 13-3 đến 12-4), số ngày sử dụng điện theo giá cũ là 7 ngày (tính đến thời điểm biểu giá điện mới có hiệu lực ngày 20-3) và số ngày dùng điện tính theo giá mới là 24 ngày.

Tuy nhiên, cách mà công ty điện lực vận dụng các biểu giá điện cũ và mới để tính tiền điện lại không hợp lý. 

Cụ thể, công ty điện lực phân bổ số kWh điện trong mỗi bậc giá điện để áp dụng cho 2 biểu giá khác nhau. Với 50kWh ở bậc 1, công ty điện lực đã phân bổ 11kWh cho 7 ngày đầu (tính theo biểu giá điện cũ) và 39kWh cho 24 ngày sau (tính theo biểu giá điện mới). 

Cách phân bổ cũng tương tự ở các bậc tiếp theo. Như vậy, mặc dù tổng số kWh điện phân bổ cho 7 ngày đầu vẫn là 66kWh và 24 ngày sau là 226kWh, song cách tính này rất bất hợp lý bởi thời gian có tính tuần tự và sự gia tăng số kWh điện năng tiêu thụ cũng phải theo kiểu lũy kế, chứ không thể “nhảy cóc” giữa 2 biểu giá theo 2 thời kỳ như vậy được.

Khách hàng không thể chỉ dùng 11kWh trong 7 ngày đầu rồi “để dành” 39kWh điện cho từ 7 ngày sau đó để áp dụng biểu giá mới. 

Nhìn theo một chiều hướng khác, trong mỗi biểu giá điện cũ và mới, ứng với 66kWh và 226kWh cho 2 giai đoạn, việc phân bổ chỉ 11kWh điện ở bậc 1, 11kWh ở bậc 2, 23kWh bậc 3 và 21kWh bậc 4 trong biểu giá điện cũ cũng cho thấy tính bất hợp lý của nó. 

Trong khi hạn mức ở bậc 1 lên đến 50kWh thì tại sao khách hàng chỉ được tính cho 11kWh, còn lại chuyển sang các bậc giá cao hơn?

Tương tự, tại sao khách hàng chỉ được phân bổ 11kWh cho bậc 2 (hạn mức 50kWh), 23kWh cho bậc 3 (hạn mức 100kWh) và 21kWh còn lại cho bậc 4 (hạn mức 100kWh) trong số 66kWh, trong khi hạn mức điện tiêu thụ được tính cho từng bậc khách hàng sử dụng vẫn chưa hết? 

Rõ ràng cách tính này đã vô tình hay cố tình đẩy mức điện năng tiêu thụ của khách hàng lên tính ở bậc giá cao hơn.

Tổng số tiền mà khách hàng phải trả theo cách tính này lên đến 594.715 đồng (chưa tính 10% VAT).

Theo cách tính hợp lý hơn, trong 66kWh phân bổ cho 7 ngày đầu, 50kWh trong đó nên được tính theo giá bậc 1, 16kWh tiếp theo sẽ được phân bổ cho mức giá bậc 2. 

Cách tính này phù hợp với thời hiệu 7 ngày của biểu giá cũ đến ngày 20-3. Như vậy, tổng số tiền thanh toán cho cả 292kWh điện chỉ là 541.046 đồng (chưa tính VAT).

Có nghĩa cùng một mức điện năng tiêu thụ và cũng là mức sản điện mà EVN cung ứng, khách phải trả nhiều hơn 53.702 đồng chỉ vì cách tính. 

Những người sử dụng điện càng nhiều, hai cách tính tạo ra sự chênh lệch càng lớn. 

Con số này xấp xỉ khoảng 10% số tiền điện phải trả, tức tương đương hoặc cao hơn tỉ lệ tăng giá điện bình quân 8,3% của biểu giá điện mới.