Tổng thống Mỹ Donald Trump trong bức ảnh chụp ngày 4-3 tại Nhà Trắng – Ảnh: REUTERS

Ông Jerry Nadler, chủ tịch Ủy ban Tư pháp Hạ viện, tuyên bố đã bắt đầu điều tra về những cáo buộc liên quan tới cả công việc kinh doanh lẫn đời sống chính trị của ông Trump.

Cụ thể, theo Hãng tin AFP, ngày 4-3, ông Nadler đã gửi thư đến 81 tổ chức và cá nhân, bao gồm các thành viên trong gia đình tổng thống, nhiều nhân vật chính trị thân tín và đối tác kinh doanh. Bên nhận thư sẽ có hai tuần để hồi đáp Uỷ ban Tư pháp Hạ viện.

Bước đầu tiên hướng tới luận tội

Đảng Dân chủ rõ ràng không giấu giếm chiến lược đi đến cùng trong quá trình chuẩn bị kỹ lưỡng nhất để có thể tiến hành phiên luận tội tổng thống, mặc dù thừa nhận đó là hành trình còn rất dài và chưa thể tiến hành ngay. 

Trong cuộc trả lời phỏng vấn Đài ABC (Mỹ), ông Nadler nói thẳng: “Lúc này chúng tôi vẫn chưa có đủ mọi chứng cứ được phân loại và mọi thứ để có thể tiến hành luận tội” và giải thích: “Trước khi luận tội ai đó, anh phải thuyết phục được công luận Mỹ rằng đó là việc cần diễn ra”.

Việc gửi thư yêu cầu cung cấp thông tin này là động thái thúc đẩy điều tra mạnh mẽ nhất nhằm vào ông Trump, kể từ khi Đảng Dân chủ giành được quyền kiểm soát Hạ viện đầu tháng 1 năm nay. 

Mục tiêu của việc này là nhằm trả lời nhiều câu hỏi khác nhau, như có hay không chuyện ông Trump và chính quyền của ông đã can dự vào những việc cản trở công lý, vi phạm hiến pháp hoặc tham nhũng của công, xung đột lợi ích? 

Sự thật về những khoản tiền lớn được ông Trump lặng lẽ thanh toán để “bịt miệng” hai người phụ nữ được cho là có quan hệ tình cảm ngoài luồng với tổng thống là gì? 

Ông Trump có cấu kết với Nga trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2016?…

“Đây là một thời khắc trọng yếu với đất nước ta và chúng tôi có trách nhiệm phải điều tra những vấn đề này, tổ chức các phiên điều trần để công chúng nắm được tất cả sự thật” – ông Nadler nói trong thông cáo.

“Trong nhiều năm qua, Tổng thống Trump đã lẩn tránh trách nhiệm trong các cuộc tấn công gần như mỗi ngày của ông ấy với các nguyên tắc và tiêu chuẩn luật pháp, đạo đức và hiến pháp cơ bản của chúng ta” – ông Nadler tiếp – Việc điều tra về những nguy cơ này với nguyên tắc luật pháp là bổn phận của Quốc hội”.

Ông Jerry Nadler, chủ tịch Uỷ ban Tư pháp Hạ viện – Ảnh: REUTERS

Phép thử của Đảng Dân chủ

Trên thực tế, nếu ông Trump thực sự bị luận tội, quá trình đó cũng sẽ do chính Uỷ ban Tư pháp Hạ viện mà ông Nadler là chủ tịch nắm thẩm quyền xử lý. 

Dù vậy, theo Đài CNN, đúng như thừa nhận của một số người thuộc Đảng Dân chủ, quá trình luận tội một tổng thống thuần túy là một quá trình mang tính chính trị chứ không phải pháp lý.

Theo đó, quá trình này đòi hỏi tính thuyết phục, không phải với một bồi thẩm đoàn hay với một vị thẩm phán, mà với công chúng Mỹ. 

Bởi vậy, mục đích của việc điều tra này là bắt đầu “trình bày sự việc với công chúng Mỹ về sự cản trở pháp lý, tham nhũng và lạm dụng quyền lực”, theo báo Washington Post.

Nếu công chúng Mỹ cảm thấy thuyết phục trước các chứng cứ buộc tội của Đảng Dân chủ, chính họ sẽ gây áp lực cho những người đại diện họ tại Quốc hội. 

Bởi thế, ngay cả khi công tố viên đặc biệt Mueller không thể kết luận được ông Trump đã phạm tội cản trở pháp luật, Đảng Dân chủ cũng sẽ vẫn cố gắng phác ra “chân dung đầy đủ nhất có thể” cho thấy những nỗ lực làm chệch hướng cuộc điều tra của ông Mueller như thế nào.

Tuy nhiên, đây mới chỉ là bước đầu tiên, dù đáng kể và nhiều ý nghĩa, trong cuộc chiến hòng luận tội tổng thống của Đảng Dân chủ. 

Luận tội là một quá trình dài hơi và quan trọng hơn là việc liệu Đảng Dân chủ có thuyết phục được công chúng, kể cả những thành viên đang dao động của Đảng Cộng hòa, rằng đây thực sự không phải là một hành động thù địch chính trị, mà chỉ để nhằm bảo vệ các lý tưởng dân chủ như họ nói hay không.

Trong phần lớn thời gian suốt 18 tháng qua, ông Trump đã liên tục đối đầu với chính Bộ Tư pháp, luôn cáo buộc cuộc điều tra vẫn đang diễn ra của công tố viên đặc biệt Robert Mueller về sự can thiệp của Nga trong bầu cử tổng thống Mỹ 2016 là trò chơi khăm chính trị. 

“Sự quấy nhiễu tổng thống của những người Dân chủ “phát cuồng” đang ở cấp độ cao nhất trong lịch sử đất nước chúng ta” – ông Trump bực bội trút giận như vậy trên Twitter tối 3-3, khi nói về những cuộc điều tra của ông Nadler.

Về phần mình, Tổng thống Trump tự tin cho rằng cuộc điều tra của Uỷ ban Tư pháp Hạ viện là một trò chơi xỏ chính trị, nhưng vẫn nói ông sẽ hợp tác với cuộc điều tra này. 

“Tôi luôn hợp tác với mọi người” – ông Trump phát biểu trong một sự kiện của Nhà Trắng. Sau đó, ông cũng tuyên bố trên Twitter rằng cuộc điều tra đó rốt cuộc sẽ không đi đến đâu.

Giới truyền thông Mỹ, trong đó có những cơ quan báo chí lớn như Đài CNN, báo Washington Post, báo New York Times…, nhận định đây mới chỉ là bước khởi đầu một cuộc chiến lớn của Đảng Dân chủ, và liệu nó có đi đến được mục tiêu cuối cùng là luận tội Tổng thống Trump hay không sẽ còn phải chờ thêm.