Để tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai
Đề xuất mới đây của Bộ trưởng Bộ Thông tin – Truyền thông về việc sớm công nhận tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai tại VN đang đặt ra cho các nhà chính sách lẫn giới chuyên môn câu hỏi: Nếu quyết sách này được ban hành, thì làm thế nào để nó thực sự đi vào cuộc sống…
Để tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai
![]() Ở các thành phố lớn hiện nay, trẻ từ mẫu giáo đã được cho làm quen với tiếng Anh ẢNH: TRÚC LINH |
Bên cạnh cách hiểu phổ biến nêu trên, vẫn còn một cách hiểu khác nữa. Khi nói đến việc “công nhận” một ngôn ngữ nào đó “như ngôn ngữ thứ hai” là ta đang nói đến địa vị pháp lý của ngôn ngữ ấy trong xã hội, bên cạnh ngôn ngữ đã được công nhận là ngôn ngữ quốc gia (ở đây là tiếng Việt).
|
Có thể học hỏi từ kinh nghiệm của 2 quốc gia trong khu vực Đông Nam Á là Malaysia và Singapore. Cả hai đều là cựu thuộc địa của Anh. Trong thời gian còn dưới quyền cai trị của Anh thì tiếng Anh là ngôn ngữ chính thức duy nhất, được sử dụng trong toàn bộ lĩnh vực công quyền (hành chính – pháp lý, cùng tất cả các dịch vụ công như giáo dục, y tế, truyền thông báo chí…). Sau khi giành được độc lập, chính quyền sở tại đứng trước một trong hai lựa chọn sau đây: (1) xoá bỏ hoàn toàn địa vị pháp lý của tiếng Anh, chỉ giảng dạy ngôn ngữ này trong nhà trường như một ngoại ngữ; (2) cho phép tiếng Anh tồn tại bên cạnh ngôn ngữ quốc gia với vai trò là một trong những ngôn ngữ chính thức.
Cố Thủ tướng tài ba Lý Quang Diệu đã sớm nhận ra rằng đối với Singapore, tiếng Anh chính là công cụ cho sự phát triển và hội nhập của đất nước. Sự thành công của Singapore ngày nay không phải tự nhiên mà có, mà là kết quả của những chính sách ngôn ngữ kiên trì và mạnh mẽ trong suốt mấy chục năm qua, từ việc sử dụng tiếng Anh như ngôn ngữ chính thức trong nhà trường, dạy tiếng Anh cho trẻ em ngay từ mầm non và tiểu học, nhập toàn bộ sách giáo khoa từ Anh về cho học sinh học, đến việc buộc mọi công chức nhà nước phải có trình độ tiếng Anh thành thạo mới được bổ nhiệm vào chức vụ… Những quyết định táo bạo đó không ít lần vấp phải chống đối. Và tốc độ phát triển của Singapore đã chứng minh cho sự sáng suốt của vị thủ tướng đầu tiên ở đất nước này.
Bộ trưởng Bộ GD-ĐT: Cần khơi dậy một môi trường mọi người đều thích học tiếng Anh
Phát biểu tại buổi tọa đàm về “Giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học ngoại ngữ – đặc biệt là tiếng Anh trong hệ thống giáo dục quốc dân” (sáng 8.12), ông Phùng Xuân Nhạ, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT, nhấn mạnh: “Việc dạy và học ngoại ngữ cần phải thiết thực, ứng dụng, coi ngoại ngữ là công cụ để giao tiếp, học thực chất, tránh tình trạng học đối phó, học vì bằng cấp, chứng chỉ. Cần xây dựng một cộng đồng nói tiếng Anh, một xã hội học tập, tạo thành phong trào sâu rộng, người biết nhiều dạy cho người biết ít, không chỉ với học sinh, sinh viên mà cả người trưởng thành, toàn dân đều có thể học ngoại ngữ.
Cần khơi dậy một môi trường mà ở đó mọi người đều thích nói, thích đọc tiếng Anh. Các trường đại học, nhất là các trường đại học công nghệ nhập chương trình của nước ngoài bằng tiếng Anh về giảng dạy và tổ chức các buổi sinh hoạt, thảo luận bằng tiếng Anh. Ngoài ra, có thể đưa một số môn học như toán, khoa học tự nhiên vào giảng dạy bằng tiếng Anh trong nhà trường. Bộ sẽ xem xét việc xây dựng trung tâm khảo thí độc lập, uy tín, có thể mời các tổ chức kiểm định quốc tế có kinh nghiệm để đánh giá chất lượng của các trung tâm giảng dạy ngoại ngữ tại VN hiện nay.
|
Phải được Quốc hội thông qua
VN đang ngày càng hội nhập sâu rộng với thế giới và tiếng Anh là ngôn ngữ giao dịch quốc tế nên việc đề cao vai trò của tiếng Anh là hết sức cần thiết và việc đề xuất tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai của VN trước sau gì cũng xảy ra và phải thực hiện. Tuy nhiên, việc này không thuộc thẩm quyền của Chính phủ mà phải được Quốc hội thông qua. Cần phải xem việc này liệu có phù hợp Hiến pháp không, đồng thời cần phải xem thẩm quyền của Quốc hội đến đâu để công nhận ngôn ngữ thứ hai bởi trong Hiến pháp của VN 2013 thì ngôn ngữ quốc gia chỉ là tiếng Việt và đây là Hiến pháp đầu tiên xác định ngôn ngữ quốc gia.
Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết (Tổng chủ biên Chương trình giáo dục phổ thông mới)
Hình thành cộng đồng nói tiếng Anh
Khi tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai, người học có thể dùng tiếng Anh để tự học các chương trình giáo dục tiên tiến của thế giới, bên cạnh chương trình chính thức trong nước. Điều này sẽ giúp nâng cao kiến thức, khả năng nghiên cứu của các nhà khoa học và các trường đại học; dễ dàng kết nối với trình độ khoa học chung của thế giới hoặc có thể đàm phán công bằng với đối tác Mỹ và Anh trong thương mại và ký kết hợp đồng kinh doanh.
Để đi tới đích, bắt đầu từ việc hình thành các cộng đồng nói tiếng Anh, thói quen nói tiếng Anh hằng ngày và thói quen dùng tiếng Anh trong công việc, trong kinh doanh, trong nghiên cứu khoa học song song với tiếng Việt.
Travis Steward (Giám đốc học thuật Tập đoàn giáo dục Egroup)
Giáo viên, môi trường thực hành là thách thức
Tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai sẽ có tầm ảnh hưởng quan trọng đến phát triển giáo dục ở VN. Bởi lẽ, khả năng học tập suốt đời là một kỹ năng sống tất yếu và quan trọng trong kỷ nguyên của công dân trong thời đại cách mạng công nghệ 4.0. Với kiến thức tiếng Anh, người học có thể tự tiếp cận vô số tài liệu hữu ích trên mạng.
Tuy nhiên vẫn có không ít băn khoăn về tính khả thi, lộ trình của đề xuất đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai của VN. Số lượng giáo viên hay môi trường thực hành là những thử thách trước mắt nên cần có chính sách, mục tiêu chiến lược, từ đó mới có những phương án triển khai phù hợp.
Giáo sư Trương Nguyện Thành (ĐH Utah, Mỹ)
Tuệ Nguyễn – Đăng Nguyên (ghi)
|
Tiến sĩ Vũ Thị Phương Anh