Philippines kỳ vọng chuyến thăm của Chủ tịch Trung Quốc

Giới chức Philippines hy vọng chuyến thăm của Chủ tịch Tập Cận Bình sẽ mang lại nguồn vốn vay và đầu tư sau nhiều nỗ lực cải thiện quan hệ song phương.

Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Rodrigo Duterte tại Bắc Kinh hồi năm 2017 ẢNH: REUTERS

Hôm nay 20.11, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bắt đầu chuyến thăm Philippines kéo dài 2 ngày. Đây là lần đầu tiên trong vòng 13 năm qua, một nhà lãnh đạo Trung Quốc đến Manila. Trong bài viết đăng trên tờ The Philippine Star hôm qua, Chủ tịch Tập nhấn mạnh ông sẽ thảo luận với Tổng thống Rodrigo Duterte về “biện pháp tăng cường hợp tác toàn diện trong tình hình mới”, bao gồm vạch đường hướng hợp tác cho tương lai và tăng cường liên lạc chiến lược về quan hệ song phương cũng như những vấn đề khu vực và quốc tế.

Chuyến thăm lần này diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Duterte chủ trương tạm gác tranh chấp với Trung Quốc ở Biển Đông, bao gồm phán quyết tháng 7.2016 của Toà trọng tài quốc tế bác bỏ yêu sách “đường lưỡi bò”, để tập trung cải thiện quan hệ song phương, nhất là về kinh tế. Kể từ khi nhậm chức vào tháng 6.2016 đến nay, nhà lãnh đạo này đã 3 lần thăm Bắc Kinh và được phía Trung Quốc cam kết cung cấp 24 tỉ USD (gần 560.000 tỉ đồng) vốn vay và đầu tư cho chương trình phát triển cơ sở hạ tầng quy mô lớn của ông. Theo Reuters, chương trình này bao gồm 75 dự án quan trọng, trong đó có hơn phân nửa dự kiến sử dụng nguồn vốn vay, viện trợ hoặc đầu tư từ Trung Quốc.

Tuy nhiên cho đến nay, chỉ mới có 3 dự án, gồm 2 cây cầu và một cơ sở thủy lợi có tổng chi phí 167 triệu USD được khởi công. Số còn lại vẫn đang nằm trên giấy, chờ phía Bắc Kinh hỗ trợ tài chính hoặc đề cử nhà thầu Trung Quốc. Dù Bộ Ngoại giao Trung Quốc khẳng định các dự án hợp tác “vẫn đang tiến hành suôn sẻ và mang lại kết quả tích cực” nhưng Bộ trưởng Ngân sách Philippines Benjamin Diokno hồi tuần trước bày tỏ quan ngại về việc chậm giải ngân chương trình cấp 9 tỉ USD hỗ trợ mà Tổng thống Duterte đạt được trong chuyến thăm Bắc Kinh năm 2016. Bên cạnh đó, trong 6 tháng đầu năm 2018, đầu tư của Trung Quốc vào Philippines đạt khoảng 33 triệu USD, bằng 40% của Mỹ và 1/7 của Nhật Bản, theo Tổng cục Thống kê Philippines.

Chính vì thế, tờ South China Morning Post (Hồng Kông) dẫn lời Bộ trưởng Diokno bày tỏ hy vọng chuyến thăm của Chủ tịch Tập sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ thực hiện các cam kết và ký thêm nhiều thỏa thuận về đầu tư và vốn vay. Lâu nay, một số chuyên gia Philippines đã đánh giá chính sách của Tổng thống Duterte đối với Trung Quốc “mang tính rủi ro cao vì nhượng bộ quá nhiều, quá nhanh và quá sớm”. Vì thế, nếu sắp tới vẫn không có kết quả cụ thể nào thì chính quyền Manila “sẽ chịu sức ép rất lớn” từ dư luận, theo Giáo sư Richard Heydarian tại Đại học De La Salle (Philippines).

Mặt khác, Văn phòng Tổng thống Philippines cho hay hai bên đang hướng tới ký thỏa thuận khai thác dầu khí chung ở Biển Đông trong chuyến thăm của Chủ tịch Tập. Theo giới quan sát, có khả năng cao một thỏa thuận sẽ được đưa ra nhưng chỉ nêu rất khái quát, chung chung và không mang tính pháp lý. Tuy nhiên, cựu Cố vấn an ninh quốc gia Philippines Roilo Golez cảnh báo kế hoạch khai thác chung sẽ đe doạ an ninh và lợi ích của nước này và khiến tình hình Biển Đông thêm phức tạp.

VĂN KHOA