Vì Biển Đông, Mỹ không mời Trung Quốc tập trận chung

Mỹ đưa ra “phản ứng bước đầu” sau khi có bằng chứng Trung Quốc có nhiều hành động phi pháp đối với Hoàng Sa và Trường Sa.

Phát ngôn viên Lầu Năm Góc Christopher Logan hôm qua thông báo rút lại lời mời Trung Quốc tham gia cuộc tập trận chung Vành đai Thái Bình Dương (RIMPAC) năm 2018 “nhằm phản ứng bước đầu đối với tình trạng Trung Quốc liên tục quân sự hóa Biển Đông”.

“Việc Trung Quốc tiếp tục quân sự hóa các thực thể tranh chấp ở Biển Đông chỉ đẩy căng thẳng leo thang và gây bất ổn cho khu vực. Hành vi của Trung Quốc không phù hợp với nguyên tắc và mục đích của cuộc tập trận Vành đai Thái Bình Dương”, tờ South China Morning Post (SCMP) dẫn lời ông Logan nhấn mạnh trong thông cáo.

RIMPAC là cuộc tập trận hải quân quốc tế lớn nhất thế giới, với sự tham dự của hơn 20 nước, tổ chức 2 năm một lần ở vùng biển gần Hawaii trong tháng 6 và 7. Thông báo được đưa ra ngay trước khi Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo gặp người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị tại Washington D.C. Ông Pompeo sau đó cho hay đã nêu quan ngại về những hoạt động do Trung Quốc tiến hành ở Biển Đông với ông Vương.

Bằng chứng vững chắc

Cũng theo thông cáo nói trên, Lầu Năm Góc khẳng định Mỹ có “bằng chứng vững chắc cho thấy Trung Quốc đã triển khai tên lửa chống hạm, hệ thống tên lửa đất đối không và thiết bị phá sóng tới những thực thể tranh chấp trong quần đảo Trường Sa ở Biển Đông”.

Hôm 3.5, kênh CNBC dẫn một số nguồn tin tiết lộ Trung Quốc âm thầm đưa tên lửa hành trình chống hạm YJ-12B và hệ thống tên lửa phòng không HQ-9B đến Chữ Thập, Vành Khăn và Xu Bi. Ba thực thể này nằm trong quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam, nhưng bị Bắc Kinh chiếm đóng phi pháp và xây đắp thành đảo nhân tạo. Reuters dẫn lời chuyên gia Greg Poling thuộc Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS, Mỹ) nhận định hình ảnh chụp ngày 12.5 cho thấy Trung Quốc đã chuyển tên lửa từ đảo Phú Lâm trong quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền Việt Nam đến phía bắc Trường Sa. Ngoài ra, theo một số hình ảnh khác, 2 bệ phóng tên lửa mới xuất hiện trên bờ phía bắc đảo Phú Lâm.

Hồi tuần trước, không quân Trung Quốc còn ngang nhiên thông báo đã đưa máy bay ném bom H-6K đến diễn tập ở một đường băng được cho là nằm trên đảo Phú Lâm. “Việc Trung Quốc cho hạ cánh máy bay ném bom tại đảo Phú Lâm cũng gây căng thẳng cho khu vực”, theo Bộ Quốc phòng Mỹ.

Nói một đằng, làm một nẻo

Hồi đầu tuần, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng khẳng định: “Việc Trung Quốc cho máy bay ném bom tiến hành các hoạt động diễn tập cất, hạ cánh trên quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam đã vi phạm nghiêm trọng chủ quyền Việt Nam đối với quần đảo này, đi ngược lại Thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển Việt Nam – Trung Quốc, vi phạm Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông giữa ASEAN và Trung Quốc (DOC), ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình đàm phán giữa ASEAN và Trung Quốc nhằm xây dựng Bộ quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC), làm gia tăng căng thẳng, gây bất ổn trong khu vực và không có lợi cho việc duy trì môi trường hòa bình, ổn định và hợp tác ở Biển Đông”. VN yêu cầu Trung Quốc chấm dứt ngay các hành động nêu trên, không được tiến hành quân sự hóa, nghiêm túc tôn trọng chủ quyền của VN đối với quần đảo Hoàng Sa.

Trả lời Thanh Niên, nhà nghiên cứu Richard A Bitzinger thuộc Trường Nghiên cứu quốc tế S.Rajaratnam (Singapore) bình luận: “Trung Quốc vừa tiếp tục hứa không quân sự hóa những đảo nhân tạo, và giờ đây chúng ta thấy chuyện này”. Theo ông, Bắc Kinh đang cố xây dựng lực lượng vượt trội khắp Biển Đông nhằm biến vùng biển này thành lãnh thổ thực tế của mình. Chuyên gia an ninh biển Collin Koh, cũng thuộc Trường S.Rajaratnam cảnh báo Trung Quốc có thể bắt đầu điều động phi pháp những khí tài mạnh như máy bay quân sự, gồm cả oanh tạc cơ, tới Trường Sa.

Trung Quốc “sắp đưa binh sĩ đóng trú ở Xu Bi”

Ngày 24.5, Reuters dẫn lời giới phân tích và ngoại giao dự đoán Trung Quốc có thể sớm đưa hàng trăm lính thủy đánh bộ đến đóng trú ở đá Xu Bi thuộc Trường Sa và phát triển nơi này thành trung tâm hành chính phi pháp. Theo dữ liệu từ tổ chức phi lợi nhuận Earthrise Media, đá Xu Bi hiện có gần 400 công trình, nhiều hơn con số gần 190 công trình tại Chữ Thập và Vành Khăn. Hình ảnh chụp từ vệ tinh cho thấy những cơ sở phi pháp tại 3 bãi đá này có tiêu chuẩn tương tự căn cứ quân sự trên đất liền và Trung Quốc có thể điều động từ 1.500 – 2.400 binh sĩ đến đóng trú tại mỗi địa điểm.

Trả lời Thanh Niên, Giáo sư Leszek Buszynski (Đại học Quốc gia Úc) dự đoán ngoài việc điều động lực lượng phi pháp, Trung Quốc sẽ dùng biện pháp kinh tế để khiến các bên tranh chấp khác chấp nhận tình trạng quân sự hoá là “chuyện bình thường”. Ông kêu gọi các bên khác đồng lòng phản đối mạnh mẽ và đảm bảo việc này nằm trong chương trình nghị sự của các cuộc họp ASEAN.

VĂN KHOA