Đáng chú ý, Sách trắng lần này nhấn mạnh Nhật Bản sẽ dùng ODA để thúc đẩy chiến lược “Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở” trong thời gian tới. Theo tài liệu do Bộ Ngoại giao Nhật Bản công bố, nước này sẽ hỗ trợ các quốc gia đang phát triển trong việc bảo đảm an toàn hàng hải và duy trì luật pháp trên biển nhằm thắt chặt tính thượng tôn pháp luật trong khu vực. Cụ thể, Nhật Bản sẽ cung cấp cho các nước Đông Nam Á những tàu tuần tra và trang thiết bị liên quan để giúp họ tăng cường năng lực thực thi pháp luật trên biển.

Với việc duy trì vị trí thứ 4 thế giới và đứng đầu châu Á về cung cấp ODA, Nhật Bản có nhiều cơ hội để tiếp cận các nước trong khu vực rộng lớn trải dài từ Đông Á đến châu Phi thông qua các dự án hạ tầng và chương trình viện trợ. Theo tờ Nikkei Asia Review, đây là một trong những kế hoạch được Nhật Bản chú trọng trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng tăng cường hiện diện tại biển Hoa Đông, Biển Đông và Ấn Độ Dương.

Được Thủ tướng Shinzo Abe giới thiệu lần đầu vào năm 2016 và Tổng thống Mỹ Donald Trump khẳng định tại Hội nghị cấp cao APEC ở Đà Nẵng tháng 11.2017, “Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở” là một trong những khái niệm chiến lược khu vực quan trọng nhất hiện nay đối với Nhật Bản. Tuy nhiên, từ đó đến nay, các bước để hiện thực hóa chiến lược này vẫn còn khá mơ hồ. Mới đây, ông Jun Nishida, Vụ phó Vụ Chính sách khu vực thuộc Cục Châu Á và châu Đại dương Nhật Bản, cho biết nước này sẽ đẩy mạnh triển khai kế hoạch phối hợp với các đối tác khu vực trong năm 2018, với ASEAN là trung tâm.