Tranh cãi vụ Trung Quốc khảo sát Benham Rise

Giới nghị sĩ và chuyên gia Philippines đang lo ngại Trung Quốc có thể tận dụng việc khảo sát tại dải đất ngầm Benham Rise cho mục đích quân sự.

Nhiều người Philippines biểu tình trước tòa nhà lãnh sự Trung Quốc tại Manila hồi tháng 3.2017 sau khi tàu nước này xuất hiện ở Benham Rise AFP

Hiện nay tàu nghiên cứu mang tên Khoa học của Trung Quốc đang tiến hành cuộc khảo sát tại Benham Rise kéo dài khoảng một tháng, dự kiến kết thúc ngày 25.2, dưới sự cho phép của chính quyền Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte, theo tờ The Philippine Star.

Benham Rise rộng khoảng 13 triệu ha, nằm ở phía đông Philippines, không bị nước nào tranh chấp và được LHQ xác định thuộc thềm lục địa nước này. Cuộc khảo sát tại Benham Rise do Viện Hải dương học (Viện Khoa học Trung Quốc) tiến hành với sự hợp tác của Viện Khoa học biển (Đại học Philippines).

Phát ngôn viên Tổng thống Philippines Harry Roque bảo vệ quyết định của Manila khi nhấn mạnh “chỉ có Trung Quốc là có thể khảo sát ở Benham Rise vì đủ khả năng tài chính” và cho hay Bắc Kinh đã nhất trí để một nhà nghiên cứu Philippines lên tàu Khoa học.

Tuy nhiên, việc tàu Khoa học khảo sát tại Benham Rise đang gây ra quan ngại về quyền tài phán của Philippines và an ninh quốc gia nước này. Theo The Philippine Star, 7 nghị sĩ Philippines vừa kêu gọi hạ viện điều tra việc chính quyền Manila cho phép tàu Khoa học khảo sát tại Benham Rise. Họ lo ngại Trung Quốc có thể sẽ không chia sẻ thông tin từ cuộc khảo sát như nước này từng làm khi hai bên cùng tiến hành cuộc nghiên cứu địa chất dưới biển hồi năm 2005.

Nhóm nghị sĩ còn lập luận những nhà sinh học và địa chất Philippines cùng tàu khảo sát nước này đủ khả năng tiến hành nghiên cứu ở Benham Rise. Giáo sư Jay Batongbacal, Giám đốc Viện Các vấn đề hàng hải và luật Biển tại Đại học Philippines, cũng khẳng định các nhà khoa học được chính quyền Manila tài trợ từng nghiên cứu thành công tại Benham Rise. Ông Batongbacal cảnh báo việc cho phép tàu Trung Quốc khảo sát Benham Rise gây ra nguy cơ an ninh quốc gia nghiêm trọng, theo tờ South China Morning Post.

Tương tự, cựu cố vấn an ninh quốc gia, sĩ quan hải quân Philippines Roilo Golez cho rằng việc để Trung Quốc tiếp cận Benham Rise đang gây báo động vì Bắc Kinh có thể sử dụng kết quả nghiên cứu cho mục đích quân sự.

Theo ông Golez, dữ liệu thu thập được về dòng chảy đại dương, độ sâu và những đặc tính khác xung quanh Benham Rise có thể được sử dụng cho mục đích tác chiến tàu ngầm. “Hãy tưởng tượng có một hạm đội tàu ngầm ẩn sâu bên trong Benham Rise. Đó sẽ là mối đe doạ đối với Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ và kể cả Úc”, cựu sĩ quan Golez cảnh báo.

Hồi tháng 3.2017, sau khi một số tàu Trung Quốc hiện diện tại Benham Rise mà không xin phép trước, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana đã bày tỏ quan ngại rằng những tàu này có thể khảo sát các tuyến tàu ngầm và ra lệnh đẩy đuổi chúng. Đến tháng 5.2017, Tổng thống Duterte ký sắc lệnh đổi tên Benham Rise thành Philippine Rise để củng cố quyền chủ quyền đối với dải đất ngầm này.