Lực lượng cảnh sát biên giới của Mỹ bắt giữ một nhóm người nhập cư bất hợp pháp đến từ phía Mexico. Những người nhập cư bất hợp pháp hằng ngày vẫn tìm cách vào Mỹ – Ảnh: AFP

Tòa lãnh sự quán Mexico ở San Francisco những ngày qua ngập tràn những cú điện thoại của người dân nhờ hỗ trợ. Những câu chuyện truyền tai càng khiến những người nhập cư đến từ Mexico thêm phát sốt.

Không ít người đã chuẩn bị cho tình huống xấu nhất với câu hỏi gửi đến cơ quan đại diện ngoại giao: “Ai sẽ trông chừng con cái của chúng tôi đây (trong trường hợp chúng tôi bị trục xuất)?”.

Chuyện rất thường ngày

Đối với họ chuyện trục xuất cứ như là hiển nhiên, xảy ra trong ngày một ngày hai. Thêm vào đó là những câu chuyện về những người đã bất chấp giá lạnh lội bộ đến biên giới Canada xin tị nạn…

Họ quả có lý do để lo lắng. Trong số hơn 11 triệu người nhập cư không có giấy tờ đang sinh sống tại Mỹ có đến gần phân nửa người Mexico, số còn lại là người Salvador, Guatemala, Honduras… Cứ như thể ở đâu đó cũng đều có thể thấy bóng dáng họ ở đất nước hơn 320 triệu dân này.

Chưa kể những ngày này, dù phía Bộ An ninh nội địa Mỹ – cơ quan phụ trách chính trong việc bắt giữ và trục xuất người nhập cư lậu – một mực khẳng định không có chuyện “trục xuất ồ ạt” nhưng những gì diễn ra ngoài phố cũng khiến không ít người nhập cư bất hợp lệ lưu tâm.

Nhiều trường hợp người nước ngoài vi phạm luật lệ giao thông bị chặn bắt, kiểm tra thì chỉ trong vòng 20 phút sau đó đã có thể thấy lực lượng cảnh sát kiểm soát nhập cư có mặt. Đó là hiện tượng chưa từng thấy nhiều đến vậy trước đây. Đáng lo quá đi chứ.

Trên bình diện chính trị, hai bộ trưởng ngoại giao và an ninh nội địa Mỹ đã sang Mexico để bàn chuyện quan hệ hợp tác hai nước, nhưng chủ đề chính lại xoay về chuyện cần phối hợp với nhau như thế nào để ngăn người nhập cư mỗi ngày tìm cách đi vào Mỹ.

Tình cảnh cứ như thể nước Mỹ nhất quyết yêu cầu chính quyền Mexico phải mạnh tay hơn vì đó là lỗi của… Mexico.

Phía Mexico phản kháng bằng tuyên bố Mỹ chỉ chơi trò nước lớn, “đơn phương quyết định” về chuyện có liên quan đến hai nước.

Mexico cũng có lý của mình: dẫu người Mexico vào Mỹ bất hợp pháp khá nhiều nhưng Mexico cũng khốn khổ với những người dân đến từ các nước Nam Mỹ khác đang đi qua ngõ Mexico để vào Mỹ.

Nước Mỹ khăng khăng trả lại Mexico bất kể ai vào Mỹ qua ngõ Mexico nhưng đó lại không phải là dân Mexico thì phải làm sao?

Chính quyền Mexico cũng chẳng đủ nguồn tài chính để chăm sóc cho những người này, nhất là khi họ không có (theo cách chủ ý hoặc vô ý) giấy tờ tùy thân trên mình.

Loay hoay tìm lối

Câu chuyện có vẻ như rơi vào cái vòng luẩn quẩn. Những người di cư từ Nam Mỹ tìm đường vào Mỹ đều là những người phải rời bỏ nơi sinh sống đang tràn đầy bạo lực băng đảng, ma tuý…

Trên con đường đi tìm miền đất hứa của họ, đã có không ít câu chuyện kể về những băng đảng trên đất Mexico bắt cóc đòi tiền chuộc đối với những người vốn đã nghèo khổ này và thậm chí hãm hiếp những phụ nữ rơi vào tay chúng.

Các đài truyền hình Mỹ đã không ít lần phát đi những tập phim tài liệu về hoạt động của lực lượng biên phòng ngăn chặn người nhập cư trái phép hoặc các hoạt động buôn bán ma túy tuồn vào Mỹ từ ngõ Mexico. Những gương mặt mệt mỏi, những ánh mắt đáng thương khi bị bắt.

Nhưng ở một góc cạnh khác cũng phải thấy rằng nước Mỹ cũng quá mệt mỏi với trò mèo vờn chuột như thế.

Đương nhiên không ít người dân Mỹ muốn hiện tượng ấy chấm dứt ngay để họ được sống trong yên ổn, để ngân sách quốc gia không phải hao hụt vì chuyện người không có giấy tờ tìm mọi cách vào Mỹ.

Trong khi đó chính quyền Mexico cũng chưa đủ nguồn lực tài chính để ngăn chặn điều đó bởi tuyến đường của người di cư thường là ở nơi ít có sự hiện diện của lực lượng an ninh.

Phía Mỹ thì tuyên bố đã chi đến cả trăm triệu USD cho việc ngăn chặn dòng người di cư từ các nước Nam Mỹ, nhưng Viện Di cư quốc gia của Mexico khẳng định mình chưa từng thấy một đồng đôla hỗ trợ nào từ Mỹ.

Cuộc nói chuyện lần này của hai bộ trưởng Mỹ với ban lãnh đạo của Mexico đang nằm trong một tâm thế khác.

Mỹ đang muốn làm mạnh tay hơn và muốn Mexico chơi cùng cuộc chơi. Có thể sẽ có những giải pháp cụ thể gì đó trong những ngày tới.