Chủ tịch nước Trần Đại Quang (phải) tiếp đón Tổng thống Philippines Duterte tại Hà Nội – Ảnh: Việt Dũng

* Thưa ông, đâu là điểm đáng chú ý của ASEAN trong năm 2017?

– Chuyên gia Karim Raslan: Tôi cho rằng chúng ta đang tiến tới một giai đoạn vô cùng bất định của ASEAN bởi các nhân tố cả trong và ngoài khu vực.

Một số nhà phân tích nhận thấy Trung Quốc sẽ nhảy vào khu vực này thông qua hình ảnh một cường quốc có trách nhiệm,trong khi nước Mỹ thời Donald Trump sẽ không như thế.

Nếu nền kinh tế Trung Quốc suy yếu, đó sẽ là một cuộc phiêu lưu rất mạo hiểm và ASEAN sẽ là khu vực chịu ảnh hưởng chính.

* Đâu là những thách thức lớn nhất của ASEAN trong năm tới?

– Tháng 7 năm ngoái, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) dự đoán ASEAN 5 (theo định nghĩa của IMF bao gồm Indonesia, Thái Lan, Malaysia, Philippines và Việt Nam) sẽ tăng trưởng từ mức 4,8% năm 2016 lên 5,1% năm 2017.

Đây là con số tăng trưởng tốt nhưng rất khó tăng trưởng cao hơn cũng như những bất ổn về chính trị có thể làm suy giảm tăng trưởng nhiều hơn. Malaysia và Indonesia bị ảnh hưởng bởi suy thoái kinh tế trong những thị trường mới nổi, riêng Indonesia đang đối mặt với tình trạng bất ổn chính trị.

Giá dầu thô năm tới cũng sẽ trong tình trạng suy yếu bất chấp các sáng kiến gần đây của Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ, qua đó có lẽ sẽ gây ảnh hưởng nặng nề đối với tăng trưởng kinh tế.

Philippines và Việt Nam nằm ngoài những nước bị ảnh hưởng của nhóm ASEAN 5. Công ty chuyên về tài chính S&P dự đoán Philippines sẽ tăng trưởng 6,5% vào năm tới trong khi Ngân hàng Thế giới dự đoán Việt Nam tăng trưởng 6,3%.

Tuy nhiên, sự tăng trưởng này cũng sẽ bị bao phủ bởi tình trạng bất định. Tổng thống Philippines Duterte tuyên bố sẽ hòa hợp tốt với ông Trump.

Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là “tình bạn mới tìm thấy này” sẽ tồn tại bao lâu nếu như tân tổng thống nước Mỹ bị thúc ép theo đuổi nền tảng dân tuý về kinh tế, bao gồm việc trừng phạt các công ty Mỹ thuê nhân công bên ngoài.

Nếu viễn cảnh này thật sự xảy ra, nó sẽ gây tổn thương cho ngành công nghiệp dịch vụ uỷ thác nghiệp vụ kinh doanh đang ngày càng đóng vai trò quan trọng đối với nền kinh tế Philippines.

Ngoài ra, Việt Nam vẫn có khả năng thu hút làn sóng các nhà đầu tư trong lĩnh vực sản xuất đang rời Trung Quốc để tìm những thị trường hấp dẫn hơn.

“Kẻ thất bại” thật sự ở đây có thể chỉ là Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC). Nếu ông Trump thật sự quyết theo con đường dân tộc chủ nghĩa về kinh tế sẽ tạo áp lực mạnh mẽ hơn cho các quốc gia Đông Nam Á làm điều tương tự.

Điều này sau rốt sẽ làm tổn thương AEC mới được 1 năm tuổi, khi các hàng rào phi thuế quan vẫn là một rào cản đối với việc hội nhập sâu hơn. Thật sự là có rất ít sự tiến bộ khi xét về hội nhập kinh tế của AEC.

Chuyên gia Karim Raslan – Ảnh: NVCC

* Ông hi vọng gì về Philippines, nước chủ nhà của ASEAN?

– Vấn đề của nước chủ nhà Philippines chính là giải quyết “các khoảng cách” trong ASEAN như thế nào, ví dụ như giữa các nước tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông, giữa những nước ủng hộ và không ủng hộ Trung Quốc, cũng như xử lý thế nào đối với cuộc khủng hoảng Rohingya đang gây chia rẽ nội khối.

Để giải quyết vấn đề này cần phải có tài ứng biến và kỷ luật. Tôi sẵn sàng tin tưởng ông Duterte nhưng ông ấy phải nỗ lực nhiều hơn nữa.

Ông Duterte cần chứng minh cho các đối tác quốc tế thấy ông có sự kiên nhẫn và tầm nhìn để đoàn kết khu vực cũng như đưa ASEAN tiến lên phía trước.

Ngoài ra, những thử thách ông ấy đối mặt ở Philippines – bao gồm cuộc chiến chống ma túy đang gây tranh cãi dữ dội – cũng khiến ông phải đắn đo nhiều khi bắt tay xử lý các vấn đề quốc tế.

Tôi cho rằng với một chiến lược và cách tiếp cận đúng đắn, năm chủ tịch ASEAN có thể giúp ông Duterte thay đổi tầm vóc của cá nhân ông. Khu vực này đang rất cần vai trò lãnh đạo vào thời điểm hiện nay và bất cứ thành viên nào chứng tỏ vai trò lãnh đạo tốt lúc này sẽ là người chơi chính trong những năm sắp tới.