Tổng thống Philippines lại doạ Mỹ

Quan hệ Philippines – Mỹ tiếp tục bị thử thách bằng những tuyên bố trái ngược nhau của Tổng thống Rodrigo Duterte khi ông bắt đầu chuyến thăm Nhật Bản.

Tổng thống Duterte đến khách sạn ở Tokyo tối 25.10REUTERS

Theo tờ Inquirer, Tổng thống Duterte ngày 25.10 cảnh báo Mỹ “có thể quên đi” thoả thuận quốc phòng song phương nếu ông tiếp tục cầm quyền. Phát biểu trên được nhà lãnh đạo Philippines đưa ra trước khi lên máy bay sang Nhật Bản, bắt đầu chuyến thăm chính thức kéo dài 3 ngày. Nhật là một đồng minh quan trọng khác của Mỹ và đang ngày càng lo ngại về nỗ lực “xoay trục” sang Trung Quốc và Nga của Philippines.

Trong cuộc phỏng vấn với Kyodo News trước thềm chuyến thăm, Tổng thống Duterte lại khẳng định ông không dự định thay đổi đồng minh mà chỉ tìm cách thúc đẩy hợp tác thương mại với Trung Quốc. Phát biểu này được xem là nhằm giảm nhẹ tuyên bố mà ông đưa ra tại Trung Quốc về việc “chia tay” Mỹ.

Ngoài ra, theo Reuters, trong cuộc điện đàm mới với Ngoại trưởng Philippines Perfecto Yasay, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry bày tỏ tin tưởng 2 nước có thể vượt qua “giai đoạn rối rắm” hiện nay và khẳng định quan hệ đồng minh vẫn mạnh mẽ và ổn định. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ John Kirby thì cho biết ngoài những tuyên bố của ông Duterte, Philippines chưa có hành động thực tế nào liên quan đến “chia tay”.

Tuy nhiên, đến hôm qua 25.10, tình hình lại trở nên khó lường khi Tổng thống Duterte lại “tung đòn” vào Mỹ và tuyên bố ông “không muốn thấy binh sĩ nước ngoài nào hiện diện trên đất Philippines”. Nhà lãnh đạo này tiếp tục yêu cầu Mỹ đối xử bình đẳng và nói Manila hiện “không cần” Thỏa thuận tăng cường hợp tác quốc phòng (EDCA) được ký giữa 2 nước. “Chúng ta có EDCA. Hãy quên nó đi. Nếu tôi có thể tại vị đủ lâu, một ngày nào đó EDCA sẽ…”, ông Duterte nói và làm điệu bộ phẩy tay trước các phóng viên có mặt tại sân bay quốc tế Ninoy Aquino ở thủ đô Manila.

Thỏa thuận này được đánh giá là đóng vai trò rất quan trọng trong chiến lược tăng cường hiện diện của Mỹ ở châu Á – Thái Bình Dương, khi cho phép nước này triển khai lực lượng luân phiên tại các căn cứ của Philippines.

Phát biểu mới nhất của ông Duterte gây thêm khó khăn cho Thủ tướng Nhật Shinzo Abe trong nỗ lực níu giữ Philippines giữa lúc Trung Quốc ngày càng có hành động quân sự hoá gây quan ngại trên biển. Reuters ngày 25.10 dẫn lời giới chức Nhật cho biết Thủ tướng Abe sẽ không công khai cố gắng hòa giải bất đồng giữa Mỹ và Philippines nhưng có thể sẽ nhấn mạnh tầm quan trọng của vai trò Mỹ trong khu vực. Về phần mình, Tokyo vẫn đang ra sức tăng cường quan hệ quân sự với Manila và bằng chứng mới nhất là thỏa thuận cho vay 300 triệu USD để Philippines đóng tàu tuần tra biển mới.

Dự kiến, cuộc hội đàm chính thức sẽ diễn ra vào hôm nay 26.10 và trong một động thái hiếm hoi, Thủ tướng Abe sẽ có buổi gặp kín với Tổng thống Duterte ngay cùng ngày.

Trùng Quang