Mỹ từng phun vi khuẩn trên toàn San Francisco
Một trong những cuộc thí nghiệm về tấn công sinh học trên người lớn nhất trong lịch sử nhân loại đã được tiến hành bí mật ở San Francisco.
Mỹ từng phun vi khuẩn trên toàn San Francisco
Một trong những cuộc thí nghiệm về tấn công sinh học trên người lớn nhất trong lịch sử nhân loại đã được tiến hành bí mật ở San Francisco.
TP. San Francisco (bang California) của Mỹ nổi tiếng với làn sương mù dày đặc, nhất là vào mùa hè. Điều ít ai biết là vào năm 1950, quân đội Mỹ đã lợi dụng màn sương đặc trưng của khu vực để tiến hành một cuộc thí nghiệm bí mật nhằm vào chính công dân nước này.
Với mục tiêu nhằm xác định hậu quả của một cuộc tấn công bằng vũ khí sinh học trên lãnh thổ Mỹ, Lầu Năm Góc đã cho phát tán vi khuẩn trong “một vụ tái tạo cuộc tấn công bằng vũ khí vi trùng”, theo tạp chí khoa học Discover. Hơn nữa, đây chỉ là bước khởi đầu cho nhiều vụ thử tương tự tại nhiều thành phố trên cả nước.
 Khuẩn Serratia marcescens đổi màu trên mẩu bánh mì
|
Phát tán vi khuẩn
|
Discover dẫn các tài liệu được giải mật tiết lộ cuộc thí nghiệm bắt đầu vào cuối tháng 9.1950. Trong vòng 6 ngày, một tàu quét thuỷ lôi của hải quân neo gần bờ biển vịnh San Francisco. Trên tàu, các thuỷ thủ liên tục sử dụng những ống bơm khổng lồ để phun vào không khí 2 loại vi khuẩn là Serratia marcescens và Bacillus globigii. Chúng nhanh chóng tan vào làn sương dày đặc và dĩ nhiên là theo đường hô hấp xâm nhập cơ thể người.
Khi đó, cả chính quyền Mỹ lẫn giới khoa học tin rằng cả Serratia marcescens lẫn Bacillus globigii đều hoàn toàn vô hại đối với sức khoẻ.
Đặc biệt, Serratia marcescens được chọn làm công cụ thí nghiệm chủ đạo vì vi khuẩn này có khả năng tạo ra một sắc tố đỏ rất nổi bật và đặc trưng được gọi là prodigiosin. Độ đậm nhạt của prodigiosin thay đổi theo tuổi của vi khuẩn. Nhờ đó, nhóm tiến hành thí nghiệm có được một chỉ dấu sinh học chuẩn xác để theo dõi tung tích và sự lây lan của vi khuẩn.
Làn sương mù chứa vi khuẩn nhanh chóng tản mát trên một khu vực rộng lớn. Bằng cách lần theo những dấu vết màu đỏ tại 43 điểm khác nhau, quân đội Mỹ phát hiện vi khuẩn đã phát tán vượt khỏi địa phận San Francisco và lan đến các cộng đồng kế cận như Albany, Berkeley, Daly City, Colma, Oakland, San Leandro và Sausalito, theo Discover.
“Từ kết quả này, có thể ghi nhận rằng khu vực San Francisco có thể bị tấn công sinh học từ phía biển và hậu quả sẽ rất nghiêm trọng trên diện rộng nếu đủ liều lượng”, báo cáo giải mật của Lầu Năm Góc viết.
Bác sĩ Leonard Cole, Giám đốc chương trình An ninh y học của ĐH Rutgers (bang New Jersey), nhận định đây là một trong những vụ thí nghiệm trên người lớn nhất lịch sử. Trong sách Clouds of Secrecy (tạm dịch: Những bóng mây bí mật), ông viết: “Gần như mỗi người trong số 800.000 cư dân tại San Francisco bị phơi nhiễm trước làn sương. Ở tốc độ hít thở bình thường (10 lít không khí/phút), họ đã hít vào 5.000 hoặc hơn phân tử vi khuẩn mỗi phút trong vòng nhiều giờ”. Tóm lại, ước tính dân San Francisco đã nhiễm hàng triệu vi khuẩn trong suốt quá trình thử nghiệm mà không hề hay biết.
Trong báo cáo, nhóm thí nghiệm kết luận “Serratia marcescens hiếm khi nào gây ra bệnh tật, và nếu có thì không đáng kể. Vi khuẩn này cũng chứng minh được hiệu quả khi sử dụng làm chất phản ứng. Thí nghiệm nên được tiếp tục”. Thế là sau San Francisco, từ năm 1950 – 1966, Lầu Năm Góc liên tục triển khai thêm ít nhất 239 cuộc thí nghiệm tương tự tại 8 thành phố như New York, Key West, Panama City thuộc tiểu bang Florida…
Các cuộc điều trần trước quốc hội vào thập niên 1970 cũng xác nhận những vụ thả vi khuẩn vào hệ thống tàu điện ngầm ở New York, trên xa lộ Pennsylvania Turnpike và sân bay quốc tế National Airport ở bang Virginia.
Cái chết bí ẩn
Dù Lầu Năm Góc khẳng định các loại vi khuẩn được sử dụng không có hại cho sức khỏe nhưng thực tế cho thấy Serratia marcescens có thể là một tác nhân gây bệnh. Theo tờ SF Gate, hậu quả của cuộc thí nghiệm năm 1950 đối với cư dân San Francisco không chỉ dừng lại ở những đợt sương mù dày đặc hơn thường lệ. Sau 1 tuần kể từ khi hải quân phun vi khuẩn, 11 người đã nhập viện do nhiễm trùng đường tiết niệu nghiêm trọng.
Trường hợp nặng nhất là ông Edward Nevin, đang trong quá trình hồi phục sau khi phẫu thuật tuyến tiền liệt, nhưng đột ngột ngã bệnh và qua đời trong vòng vài tuần sau đó. Kết quả chẩn đoán cho thấy trong cơ thể của cả 11 người đếu có sự hiện diện của Serratia marcescens, vốn trước đó chưa từng được ghi nhận tại TP.San Francisco nói riêng và cả bang California nói chung.
Tuy không kết luận chắc chắn vi khuẩn là nguyên nhân chính gây bệnh trong các trường hợp nói trên nhưng các bác sĩ ở San Francisco cũng cho rằng đây có thể là đợt dịch Serratia marcescens đầu tiên trong lịch sử vi trùng học.
Đến năm 1976, những thông tin đầu tiên về vụ thí nghiệm bắt đầu xuất hiện trên báo chí và cháu nội của Edward Nevin là Edward Nevin III mở chiến dịch kêu gọi chính phủ công bố về các cuộc thí nghiệm trên người do quân đội thực hiện. Sau các kỳ điều trần ở quốc hội, ông Nevin III chính thức đâm đơn kiện chính quyền đã tắc trách gây ra cái chết của ông mình. Tuy nhiên, toà kết luận chính quyền đủ cơ sở biện minh cho quyết định triển khai thí nghiệm bí mật vì an ninh quốc gia.
Khi đó, theo tờ The Wall Street Journal, quân đội Mỹ còn tố ngược rằng có thể ông Nevin nhiễm các loại vi khuẩn khác trong bệnh viện. Lầu Năm Góc cũng tuyên bố buộc phải thí nghiệm tại khu vực đông dân cư thì mới xác định được hậu quả của khủng bố sinh học để từ đó tìm ra chiến lược ngăn chặn và ứng phó.
Dù thua kiện nhưng ông Nevin III vẫn tin rằng công sức của mình đã mang lại kết quả. “Ít nhất người dân Mỹ biết được chuyện gì đã xảy ra. Tôi hy vọng rằng câu chuyện này sẽ không bao giờ bị quên lãng”, SF Gate dẫn lời ông nói. Đến năm 2005, Cơ quan Quản lý dược phẩm và thực phẩm Mỹ đã ghi nhận vi khuẩn Serratia marcescens “có thể gây nên tình trạng bệnh tật nghiêm trọng, đe doạ đến tính mạng đối với những người có hệ miễn dịch bị suy yếu sẵn”.
Đến nay vẫn chưa có thống kê đầy đủ bao nhiêu người đã trở thành nạn nhân của đợt thí nghiệm tấn công sinh học dưới dạng khuẩn Serratia và những chủng vi trùng khác. Các cuộc thí nghiệm dạng này được cho là đã chấm dứt từ năm 1969 sau mệnh lệnh của Tổng thống Richard Nixon yêu cầu dừng hoạt động nghiên cứu vũ khí vi trùng cũng như giảm quy mô các kho dự trữ vi khuẩn.
Thuỵ Miên
