Bộ trưởng quốc phòng Nhật Bản và người đồng cấp Mỹ Ashton Carter tại Washington ngày 15-9 – Ảnh: Japan Times

Phát biểu tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược quốc tế ở Washington ngày 15-9, bóng hồng quyền lực của Nhật Bản không ngần ngại cáo buộc Trung Quốc đơn phương thay đổi thực trạng trên Biển Đông, coi thường các nguyên tắc quốc tế và khẳng định nếu thế giới phớt lờ việc Bắc Kinh “bẻ cong luật pháp” thì xung đột ở khu vực này sẽ ảnh hưởng đến toàn cầu.

Reuters dẫn lời bà Inada nhấn mạnh Nhật Bản sẽ tăng cường cam kết ở Biển Đông, như tuần tra huấn luyện chung giữa Lực lượng phòng vệ Nhật Bản với Hải quân Mỹ và tập trận song phương, đa phương với các lực lượng hải quân trong khu vực.

Bà Inada và người đồng cấp Mỹ Ashton Carter cũng nhất trí kêu gọi Bắc Kinh tuân thủ phán quyết của Tòa trọng tài vừa qua liên quan đến vụ Philippines kiện Trung Quốc, theo đó bác bỏ các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông. Ngoài ra, Nhật Bản cũng tiếp tục tăng cường vai trò của mình sẽ hỗ trợ quân sự cho các nước quanh Biển Đông như Việt Nam, Philippines.

Hải quân Mỹ ngay sau đó ra tuyên bố hoan nghênh Tokyo mở rộng hoạt động ở Biển Đông để đóng góp cho an ninh và ổn định khu vực. Giới phân tích đánh giá phát biểu của bà Inada như một thông điệp nữa khẳng định chính quyền Thủ tướng Shinzo Abe sẽ can thiệp mạnh mẽ hơn vào Biển Đông và siết chặt quan hệ với Washington, trong bối cảnh Bắc Kinh dường như không ngán việc đối đầu với Mỹ tại khu vực này.

Bà Inada cũng nhắc đến các quan ngại về hoạt động của Trung Quốc ở biển Hoa Đông và khẳng định Tokyo cùng Washington sẽ không chấp nhận các hành động “phá hoại chủ quyền của Nhật Bản” tại vùng lãnh hải gần khu vực quần đảo Senkaku/Điếu Ngư mà Tokyo và Bắc Kinh đang tranh chấp.

“Tôi muốn nhấn mạnh quyết tâm trong chính phủ của tôi đối với việc bảo vệ chủ quyền và lãnh thổ. Vì vậy, chúng tôi sẽ tiếp tục các nỗ lực quốc phòng và duy trì, đẩy mạnh quan hệ đồng minh với Mỹ” – bà tuyên bố và cho biết thêm rằng Tokyo cũng đang đối thoại với Bắc Kinh để tránh đụng độ giữa lực lượng hai nước.

Trong diễn biến khác, Ngoại trưởng Philippines Perfecto Yasay trong chuyến thăm Washington cho biết Manila sẽ tiếp tục hướng tới việc đàm phán với Trung Quốc, nhưng cho rằng nước này vẫn chưa sẵn sàng ngồi vào bàn đàm phán.

“Chúng tôi không thể tiến tới đàm phán song phương bởi Trung Quốc nói rằng họ chỉ đàm phán bên ngoài khuôn khổ phán quyết của Toà trọng tài, trong khi Philippines nhấn mạnh rằng nếu đàm phán thì chúng tôi chỉ nói trong khuôn khổ phán quyết này” - Philippine Star dẫn lời ông Yasay giải thích.

Ông Yasay nói thêm Manila sẽ tiếp tục cùng Trung Quốc theo đuổi các lợi ích khác như thương mại, đầu tư, phát triển hạ tầng.

“Ảnh hưởng từ việc hợp tác với Trung Quốc trong các lĩnh vực khác sẽ cho phép những đàm phán cởi mở hơn về tranh chấp (Biển Đông), trên quan điểm giải quyết tranh chấp một cách hoà bình” – ngoại trưởng Philippines nói. Trước đó, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte cũng tuyên bố muốn dàn xếp hơn là đối đầu với Bắc Kinh trong tranh chấp lãnh thổ.