Đài Loan chính thức có nữ lãnh đạo đầu tiên

Tân lãnh đạo Đài Loan kêu gọi đối thoại tích cực với đại lục và đề nghị gác các tranh chấp trên biển để cùng phát triển.

Tân lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn (giữa) tại lễ nhậm chức ngày 20.5AFP

Sáng 20.5, Chủ tịch đảng Dân tiến (DPP) Thái Anh Văn tuyên thệ nhậm chức, trở thành nữ lãnh đạo đầu tiên của Đài Loan.

Bà Thái, 59 tuổi, đã giành chiến thắng áp đảo trước đối thủ thuộc Quốc dân đảng (KMT) Chu Lập Luân trong cuộc bầu cử hồi tháng 1.2016, kết thúc 8 năm cầm quyền của KMT dưới thời ông Mã Anh Cửu. Theo giới quan sát, kết quả này phản ánh sự thất vọng của cử tri đối với thời gian cầm quyền của KMT khi chính sách phục hồi tăng trưởng kinh tế không mang lại kết quả như mong đợi, đồng thời việc đẩy mạnh quan hệ với Trung Quốc đại lục gây nhiều tranh cãi và bất mãn.

Phát biểu trước hàng ngàn người ủng hộ sau lễ nhậm chức, bà Thái tuyên bố: “Quan hệ hai bên bờ eo biển Đài Loan trở thành một phần không thể thiếu của quá trình xây dựng hoà bình và an ninh ở khu vực. Hai bên phải vượt qua gánh nặng lịch sử để tham gia đối thoại tích cực vì lợi ích của nhân dân”. CNA dẫn lời tân lãnh đạo khẳng định thêm chính quyền của bà sẽ “nỗ lực duy trì hòa bình và ổn định” trong quan hệ giữa hai bên bờ eo biển Đài Loan. Tuy nhiên, bà Thái nhấn mạnh: “Hệ thống dân chủ và ý nguyện của 23 triệu dân Đài Loan phải được tôn trọng trong quá trình đối thoại”.

Đáng chú ý là trong toàn văn bài phát biểu bà Thái không hề nhắc đến nguyên tắc “một Trung Quốc”, vốn nhiều lần được phía đại lục và các đời chính quyền Đài Loan trước đây đề cập. Lâu nay, đảng Dân tiến và bản thân bà Thái Anh Văn được cho là giữ quan điểm nghi ngại về Bắc Kinh. Một số nhà quan sát nhận định tân lãnh đạo sẽ không áp dụng những chính sách bị cho là “khiêu khích” với đại lục, nhưng cũng sẽ không “vồ vập” cải thiện quan hệ như thời trước.

Cũng trong bài phát biểu, bà Thái còn đề nghị gác các tranh chấp ở Biển Đông và biển Hoa Đông để có thể cùng phát triển. Dưới thời ông Mã Anh Cửu, DPP đã nhiều lần chỉ trích những phát biểu, hành động bị cho là “theo chân” quan điểm của Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông. Mới đây, một số nghị sĩ đảng này lên án Quốc dân đảng đẩy căng thẳng leo thang ở khu vực khi tổ chức chuyến thăm phi pháp cho nhiều cựu quan chức cấp cao tới Ba Bình, thuộc quần đảo Trường Sa của VN nhưng bị Đài Bắc chiếm đóng.

Ngoài ra, CNA dẫn lời bà Thái Anh Văn nhấn mạnh: “Chúng ta sẽ mở rộng trao đổi và hợp tác với các láng giềng khu vực về công nghệ, văn hoá, thương mại và đặc biệt mở rộng quan hệ năng động của chúng ta với ASEAN và Ấn Độ”. Theo bà, Đài Loan sẽ tiếp tục thắt chặt quan hệ với Mỹ, Nhật Bản và EU.

Ngay trong ngày 20.5, Trung Quốc đã có phản ứng khi Văn phòng Sự vụ Đài Loan của chính quyền Bắc Kinh tuyên bố bà Thái đưa ra “câu trả lời chưa hoàn chỉnh” về bản chất của quan hệ hai bên. Cơ quan này còn cảnh báo mọi nỗ lực đưa Đài Loan tới độc lập là “mối đe doạ lớn nhất đối với hoà bình ở eo biển Đài Loan”, theo Tân Hoa xã.

Trung Quốc tập trận rầm rộ

Trước thềm bà Thái Anh Văn chính thức trở thành lãnh đạo Đài Loan, quân đội Trung Quốc tổ chức một số cuộc tập trận đổ bộ bắn đạn thật quy mô lớn, với sự tham gia của nhiều trực thăng và tàu chiến ở bờ biển thuộc tỉnh Phúc Kiến, đối diện Đài Loan.

Bộ Quốc phòng Trung Quốc khẳng định cuộc tập trận “nằm trong đợt huấn luyện hằng năm” và “nhằm tăng cường khả năng ứng phó mối đe doạ an ninh, không nhắm vào bất kỳ mục tiêu cụ thể nào”, theo Reuters. Cơ quan phòng vệ Đài Loan (MND) cũng khẳng định đó là cuộc diễn tập “theo thông lệ được tiến hành hằng năm” của phía đại lục.

Không hài lòng với phản ứng này, nhiều nhà lập pháp thuộc đảng Dân tiến hôm 19.5 tiếp tục chất vấn giới chức MND. Trước áp lực từ nghị viện, một số quan chức thừa nhận cuộc tập trận mới của quân đội Trung Quốc “nhằm dằn mặt Đài Loan”, theo tờ Taipei Times. Họ cho rằng đại lục muốn gây sức ép để bà Thái công nhận nguyên tắc “một Trung Quốc” trong phát biểu nhậm chức, nhưng điều này cuối cùng đã không diễn ra.

Văn Khoa