Nam sinh một trường THPT ở Q.3, TP.HCM trong giờ thực hành mang bao cao su – Ảnh: Mỹ Dung

Những ai đang sử dụng bao cao su để ngừa thai (thuộc chính sách quốc gia về kế hoạch hoá gia đình) hoặc tránh sự lây nhiễm các bệnh lây qua đường tình dục (nhất là bệnh HIV/AIDS) biết tin này đang lo lắng rất nhiều. Họ phân vân có nên tiếp tục sử dụng bao cao su là dụng cụ rất hữu hiệu để vừa ngừa thai vừa 
ngừa bệnh?

Hóa chất chứa trong cao su được cảnh báo là MBT (viết tắt của 2-mercaptobenzothiazole). Cách nay đã lâu, từ năm 1925, MBT là hoá chất được cho vào cao su thiên nhiên thúc đẩy quá trình phản ứng hoá học gọi là “lưu hoá” làm cho cao su có độ bền, độ dai nhiều hơn để sử dụng được trong sinh hoạt con người.

Nếu không có MBT, bao cao su mà cánh đàn ông dùng sẽ không có độ bền, độ dai cần thiết để thực hiện chức năng của nó.

Từ lâu, người ta đã biết bao cao su khi dùng có gây một “tác dụng phụ” có khi trở thành nỗi kinh khiếp của người dùng nó hoặc người phối ngẫu. Đó là gây dị ứng cho cả người nam và người nữ. Người nam tròng bao cao su vào chưa kịp hành sự thì ngứa dữ dội, còn người nữ chỉ mới tiếp xúc với người nam thì đã bị phát ban, nổi mề đay cùng mình.

Dị ứng là phản ứng của người dễ bị dị ứng (gọi là quá nhạy cảm) khi tiếp xúc với “chất lạ” (gọi là kháng nguyên), phản ứng này quá mãnh liệt đến độ rối loạn. “Chất lạ” của bao cao su có thể chính là cao su nhưng cũng có thể là các hóa chất chứa trong nó.

Từ khá lâu, người ta đã xác định MBT cũng là một “chất lạ” gây dị ứng. Nó có thể gây ra “dị ứng do tiếp xúc” mà thường nhất là “viêm da tiếp xúc”. Hiện nay, mối quan tâm nhiều nhất đối với các chế phẩm từ cao su, trong đó chứa hóa chất MBT, chính là nguy cơ gây dị ứng.

Còn nguy cơ gây ung thư của MBT? Nhiều nghiên cứu thử trên súc vật thí nghiệm, kết quả không có tính khẳng định. MBT không gây đột biến gen ở các chủng vi khuẩn Salmonella typhimurium TA98, TA100, TA1535 hay TA1537.

Nhưng ở một nghiên cứu khác, MBT có gây đột biến ở locus TK của tế bào L5178Y lymphoma của chuột. Không có bằng chứng MBT gây ung thư ở chuột nhắt đực với liều 375 hay 750 mg/kg. Với liều cao hơn, có vài bằng chứng ghi nhận MBT làm gia tăng nguy cơ bệnh ung thư bạch cầu đơn nhân, ung thư tuỵ, ung thư tuyến thượng thận ở chuột đực, hay ung thư gan ở chuột cái.

Còn ở người? Cơ quan quốc tế về nghiên cứu ung thư, đặc biệt của WHO, quan tâm nhiều đến những điều kiện mà MBT trong cao su thôi ra môi trường và nhiễm nhiều cho người tiếp xúc.

Họ nghiên cứu sự thôi nhiễm MBT vào trong nước uống và xác định nếu MBT chứa trong nước uống với nồng độ đến mức hơn 600 microgam/lít thì mới gây hại cho người. Tức người phải uống 1 lít nước chứa 600 microgam MBT mà phải uống hết thì mới có nguy cơ bị hại.

Thứ hai, họ nghiên cứu dịch tễ tại các nhà máy hoá chất có MBT để xem sự phơi nhiễm MBT. Họ ghi nhận những công nhân làm việc tại các nhà máy hoáchất có MBT có nguy cơ cao hơn về mắc bệnh ung thư ruột, ung thư bàng quang và vài loại ung thư máu.

Như vậy, người sử dụng bao cao su vẫn nên yên tâm sử dụng bao cao su. Bởi vì chưa có chứng cứ khoa học nào ghi nhận người sử dụng bao cao su giống y như người uống một lít nước chứa 600 microgam MBT hay giống người công nhân làm việc ở nhà máy hoá chất tiếp xúc trực tiếp với MBT trong thời gian dài mà bị ung thư.

Vài chuyên gia cho rằng một lượng lớn MBT trong các nhà máy có thể nguy hiểm, nhưng một lượng nhỏ trong các sản phẩm hằng ngày như bao cao su thì không có khả năng gây hại.