Bà Hillary Clinton chụp selfie với người ủng hộ tại South Carolina tối 27-2

* Ông nhận định như thế nào về cơ hội của các ứng viên ở cả hai đảng Cộng hoà và Dân chủ trong ngày “siêu thứ ba” (Super Tuesday)?

– Theo tình hình hiện nay, bà Hillary Clinton có nhiều triển vọng được bầu làm ứng cử viên Đảng Dân chủ, còn trường hợp ông Donald Trump thì chưa chắc. “Super Tuesday” là ngày mà nhiều bang miền Nam bỏ phiếu một lúc. Nếu giành chiến thắng ở tất cả khu vực này, đặc biệt ở bang Texas, ứng viên sẽ giành lợi thế rất lớn trong cuộc đua trở thành đại diện đảng ra tranh cử tổng thống.

Nếu ông Trump giành được những phiếu này thì Đảng Cộng hoà khó từ chối cho ông ấy làm ứng cử viên của đảng. Hiện nay theo những cuộc thăm dò, ông Trump có nhiều triển vọng thắng.

Phải nhìn nhận công bằng ông Trump nói được tiếng nói của những thành phần bất mãn trong xã hội. Điều này rất quan trọng vì chính sách nào muốn thành công cũng phải để ý đến yếu tố này.

Nhiều người trong Đảng Cộng hòa lo sợ nếu cử ông Trump làm đại diện sẽ có nguy cơ thua to, khiến đảng bị suy yếu. Nhiều người còn thậm chí đưa ra kịch bản xấu nhất là Đảng Cộng hòa sẽ bị phân hoá thành những đảng nhỏ khác nhau.

Đảng Cộng hòa còn hai ứng viên khác là ông Ted Cruz và Marco Rubio. Nhưng họ cũng chẳng muốn ông Cruz làm đại diện vì ông ấy làm mất lòng nhiều thượng nghị sĩ. Vậy chỉ còn lại ông Rubio. Người ta thường bảo giữa mấy cái xấu thì chọn cái ít xấu nhất.

* Cộng đồng người Mỹ gốc Á, trong đó có cộng đồng người Mỹ gốc Việt, có xu hướng ủng hộ bên nào, thưa giáo sư?

– Tất nhiên nhiều người ủng hộ bà Clinton. Họ ít chọn ông Trump vì cho rằng ông không xứng đáng trở thành tổng thống Mỹ. Họ bảo ông ấy là ngôi sao giải trí hơn là một chính trị gia. Những gì ông ấy nói thì tiền hậu bất nhất và cũng không hấp dẫn đối với cử tri người Mỹ gốc Á.

Theo ước tính có khoảng 2 triệu cử tri người Mỹ gốc Việt. Nhìn chung, cử tri gốc Việt bảo thủ hơn những người gốc Á khác. Trước đây, người Mỹ gốc Á bỏ phiếu cho Đảng Dân chủ, trong khi người gốc Việt bỏ phiếu cho Đảng Cộng hoà.

Khuynh hướng bỏ phiếu của cộng đồng cử tri gốc Việt hiện ngày càng phức tạp. Theo tôi được biết, cử tri gốc Việt bỏ phiếu không nhiều đâu, thậm chí không đến 70%. Ngay cả người Mỹ bản xứ cũng không đi bỏ phiếu nhiều.

Bản đồ bầu cử của cộng đồng người Việt rất phức tạp chứ không đơn giản như người ta tưởng. Những người lớn tuổi bỏ phiếu theo cảm tính, còn giới trẻ bỏ phiếu cho quyền lợi của họ. Những người lớn tuổi chia ra làm hai.

Những người từng học bên Mỹ phần lớn có khuynh hướng tự do, thường bỏ cho phía Dân chủ. Ngược lại, những người không học bên Mỹ (dù là trí thức) thường bỏ phiếu cho phe Cộng hoà.

Đối với thành phần người trẻ thì càng khác nữa. Phần lớn có khuynh hướng tự do hơn nên họ thường bỏ phiếu cho Dân chủ. Trước đây họ bỏ phiếu cho ông Obama.

Ngược lại, những người trẻ học bên này, có những vị thế cao, làm việc trong giới giàu sang, chẳng hạn như Phố Wall, sẽ bỏ phiếu cho Đảng Cộng hoà vì quyền lợi của chính họ.

Ông Donald Trump ký tên lên tay người ủng hộ trong buổi vận động ở Georgia ngày 29-2 – Ảnh: Reuters

* Trong trường hợp ông Trump thắng cử thì nước Mỹ sẽ trở nên như thế nào?

– Nếu nhìn kỹ, ông Trump cũng đại diện cho rất nhiều người không hài lòng về nguyên trạng chính trị hiện nay của Mỹ: đó là sự ảnh hưởng quá lớn của giới tư bản và những nhóm lợi ích.

Họ muốn có công ăn việc làm và không muốn tự do thương mại quá đáng như ông Trump từng chỉ ra việc làm của Mỹ mất về phía Trung Quốc và những nước khác. Thành ra ông ấy cũng đại diện một số lượng lớn quần chúng rất quan trọng của Mỹ.

Ngoài ra, nếu ông Trump lên làm tổng thống, tôi nghĩ ông ấy sẽ tiết chế sự quá khích vì ông ấy phải dành thời gian và nguồn lực để tạo những chương trình, chính sách thu hút sự ủng hộ của nhiều thành phần khác nhau.

Nhiều ý kiến cho rằng ông Trump không có nhiều kinh nghiệm đối ngoại, tôi thì nghĩ khác. Thật ra ông tổng thống Mỹ lên thì vấn đề quan trọng là tìm được cộng sự cố vấn giúp mình.

Ví dụ ông Ronald Reagan và ông Bill Clinton cũng đâu có nhiều kinh nghiệm đối ngoại khi lên làm tổng thống. Mỹ thiếu gì người giỏi, miễn kiếm được cố vấn giỏi sẽ được thôi.