Thế giới giận dữ vì tên lửa Trung Quốc

Các quốc gia trong và ngoài khu vực nhất loạt lên án việc Trung Quốc chuyển các khẩu đội tên lửa đến đảo Phú Lâm thuộc Hoàng Sa.

Các giàn phóng tên lửa HQ-9 của Trung Quốc – Ảnh: IHS Jane’s

Theo sau các báo cáo cho thấy Trung Quốc (TQ) triển khai tên lửa, được cho là hệ thống phòng không HQ-9, tại đảo Phú Lâm, Bộ Quốc phòng Mỹ ngày 17.2 nhấn mạnh hành động này càng làm tăng thêm tình trạng căng thẳng trong khu vực, theo Reuters.

Người phát ngôn Lầu Năm Góc Bill Urban xác nhận rằng các hình ảnh vệ tinh thương mại cho thấy TQ đã triển khai một hệ thống tên lửa đất đối không (SAM) trên “một tiền đồn tranh chấp ở Biển Đông”.

Ông Tập quên lời hứa

Cũng từ nước Mỹ, Ngoại trưởng John Kerry cho hay Washington sẽ có “một cuộc trao đổi hết sức nghiêm túc” với Bắc Kinh về những hành động tăng cường quân sự hoá của TQ ở Biển Đông. Nhà ngoại giao số 1 của nước Mỹ cũng nhắc lại rằng Chủ tịch Tập Cận Bình từng cam kết sẽ không quân sự hoá vùng biển tranh chấp trong chuyến thăm chính thức Washington vào năm ngoái: “Khi Chủ tịch Tập ở đây trong chuyến thăm Washington, ông ấy đã đứng tại Vườn Hồng với Tổng thống Obama và nói rằng TQ sẽ không quân sự hoá Biển Đông”. Thế nhưng, “mỗi ngày lại xuất hiện chứng cứ cho thấy có sự gia tăng hành vi quân sự hoá ở dạng này hoặc dạng khác”, ông Kerry nói.

Ngoại trưởng Mỹ bày tỏ hy vọng Bắc Kinh sẽ có động thái tích cực để giải quyết tranh chấp lãnh hải thông qua kênh ngoại giao và bằng việc hợp tác với những nước và các bên tham gia tranh chấp, chứ không thông qua hành động đơn phương, không viện dẫn đến bạo lực, không quân sự hoá.

Liên quan đến cam kết của ông Tập vào năm ngoái, ông Michael Green, cựu Giám đốc phụ trách châu Á của Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ, nói một cách mỉa mai với tờ The Financial Timesrằng: “Nếu ông Tập thực tâm khi nói TQ sẽ không quân sự hóa các quần đảo, có lẽ ông ta đã quên thông báo với phần còn lại của Quân uỷ Trung ương”.

Cách hành xử “nói một đằng, làm một nẻo” của Bắc Kinh cũng khiến các nghị sĩ hàng đầu của Mỹ nổi giận. Chủ tịch Uỷ ban Quân vụ Thượng viện Mỹ John McCain đã đưa ra một tuyên bố kêu gọi Mỹ phải “cân nhắc các phương án bổ sung nhằm gia tăng cái giá mà Bắc Kinh phải trả cho cách hành xử của mình”. Ông McCain nói việc Mỹ thỉnh thoảng tiến hành các chiến dịch tự do hàng hải là không thích đáng và để thật sự đẩy lùi được Bắc Kinh, Mỹ phải áp dụng “các chính sách với mức độ rủi ro mà cho đến lúc này chúng ta chưa sẵn sàng xem xét”.

Trong khi đó, Ngoại trưởng Úc Julie Bishop, đang ở thăm Bắc Kinh, cho biết bà đã nêu vấn đề quân sự hoá Biển Đông trong các cuộc hội đàm với phía TQ. Bà Bishop cảnh báo bất cứ hành vi quân sự hoá nào tại khu vực cũng gây quan ngại cho cộng đồng thế giới, theo Reuters.

Khi được hỏi liệu TQ có chối bỏ sự hiện diện của các tên lửa mới trên đảo Phú Lâm, bà Bishop cho hay phía Bắc Kinh không thừa nhận lẫn bác bỏ. Tuy nhiên, tờ Hoàn Cầu thời báo hôm qua 18.2 dẫn một thông báo của Bộ Quốc phòng TQ xác nhận nước này đã triển khai vũ khí đến đảo Phú Lâm từ lâu. Điều này trái ngược với các tuyên bố của giới chức ngoại giao TQ trước đó chỉ một ngày rằng báo chí phương Tây cố ý thổi phồng thông tin để thu hút người đọc.

Không chỉ vậy, tờ Hoàn Cầu thời báo còn đăng bài xã luận với nội dung TQ cần củng cố khả năng “phòng thủ” tại Biển Đông khi phải đối mặt với “với sự khiêu khích ngày càng thường xuyên hơn từ quân đội Mỹ”. “Các chiến đấu cơ của Mỹ, một quốc gia bên ngoài, có thể sẽ cảm thấy ngột ngạt khi tiến hành những chuyến bay khiêu khích trong khu vực”, tờ báo thường xuyên có giọng điệu hiếu chiến lớn tiếng bình luận về việc triển khai tên lửa đến đảo Phú Lâm.

Năng lực tên lửa HQ-9 của Trung Quốc – Nguồn: Reuters/Đồ hoạ: Công Chính

Bước chuẩn bị cho ADIZ?

Theo nhận xét của nhiều chuyên gia quân sự Mỹ và quốc tế, động thái triển khai tên lửa đất đối không đến Hoàng Sa có thể là bước chuẩn bị để Bắc Kinh tuyên bố lập Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) ở Biển Đông. Đây là động thái mới nhất trong một loạt các bước đi nhằm tăng cường sự hiện diện tại Phú Lâm.

Năm ngoái, TQ đã cải tạo đường băng tại Phú Lâm và đến tháng 10 một số chiến đấu cơ J-11 đã được triển khai đến đó trong một thời gian ngắn để tập trận. Tháng 12 năm ngoái, Tập đoàn dầu mỏ và hoá chất TQ (Sinopec) thông báo xây dựng cơ sở xăng dầu lớn trên hòn đảo. Những bước đi này thể hiện rằng TQ đang nỗ lực biến đảo Phú Lâm thành một tiền đồn chiến lược.

“Triển khai SAM đến Phú Lâm có thể là chỉ dấu TQ đang chuẩn bị tuyên bố ADIZ ở khu vực phía bắc của Biển Đông, vốn sẽ được kiểm soát từ Hoàng Sa”, Ian Storey, chuyên gia về Biển Đông tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore nói với tờ The Japan Times. Theo ông Storey, ADIZ trên có thể được mở rộng hàng trăm km xuống phía nam một khi các cơ sở phi pháp trên các đảo nhân tạo ở Trường Sa đi vào hoạt động. Để làm được điều này, TQ sẽ còn cần triển khai thêm radar và tên lửa xuống Trường Sa, theo chuyên gia Tetsuo Kotani thuộc Viện Các vấn đề quốc tế Nhật Bản.

Theo giáo sư về khoa học chính trị thuộc Đại học Miami (Mỹ) June Teufel Dreyer, lâu nay TQ đã úp mở về việc lập ADIZ ở Biển Đông vào “một thời điểm phù hợp”. “Và có thời điểm nào phù hợp hơn khi họ đang phản đối việc tàu và máy bay Mỹ “xâm phạm chủ quyền” của TQ?”, ông Dreyer nói.

Với tầm bắn 200 km, HQ-9 không những có thể bắn hạ máy bay mà còn có thể tiêu diệt tên lửa đạn đạo, tương tự các hệ thống S-300 của Nga và Patriot của Mỹ. Theo tờ The Washington Post,HQ-9 có thể là bộ phận đầu tiên của một hệ thống có thể tạo ra một mạng lưới “chống xâm nhập/chống tiếp cận khu vực” (A2/AD) ở khu vực. Nói cách khác, HQ-9 có thể kết hợp với các hệ thống khác để tạo ra một bong bóng phòng thủ trên các chuỗi đảo, khiến máy bay và tàu chiến Mỹ ở vào tình thế nguy hiểm khi hoạt động tại khu vực.

Bước đi kế tiếp của TQ có thể là triển khai các hệ thống tên lửa chống hạm trên bộ, một bước đi “cực kỳ khiêu khích”, theo đánh giá của chuyên gia Neil Ashdown thuộc Tổ chức nghiên cứu quân sự IHS Jane’s. Và quả thực, điều này cũng đã được các chuyên gia quân sự TQ hăm he trên tờ South China Morning Posthôm 18.2. Nhà nghiên cứu Lý Kiệt thuộc Viện Nghiên cứu quân sự của hải quân TQ cảnh báo Bắc Kinh sẽ triển khai tên lửa chống hạm trên bộ nếu bị Mỹ “o ép quá mức”. “Không kích là mối đe doạ lớn nhất nên phòng không là ưu tiên chính lúc này. Tùy thuộc vào diễn biến tình hình mà tên lửa chống hạm có được triển khai hay không. Tình hình tuỳ thuộc các điều kiện như là mức độ khiêu khích của Mỹ và các cường quốc không dính dáng đến tranh chấp, và nhu cầu riêng của chúng tôi”, ông Lý tuyên bố.

Nhà nghiên cứu Richard Fisher thuộc Trung tâm đánh giá và chiến lược quốc tế (Mỹ) dự đoán TQ có thể đưa tên lửa hành trình chống hạm YJ-62 có tầm bắn 400 km và tên lửa đạn đạo chống hạm DF-21D có tầm bắn 1.400 km xuống Biển Đông. Các bước đi quân sự hoá này sẽ tác động đến lợi ích cốt lõi của nước Mỹ, nước tuyên bố sẽ bảo vệ quyền tự do hàng hải và hàng không ở mọi vùng biển quốc tế.

Mỹ, EU kêu gọi tuân thủ phán quyết về Biển Đông

Song song với các tin tức về hành vi quân sự hoá của Bắc Kinh, Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) hôm qua 18.2 cùng lên tiếng cảnh báo TQ nên tôn trọng phán quyết của Toà trọng tài thường trực (PCA) tại The Hague (Hà Lan) trong vụ Philippines kiện Bắc Kinh. Amy Searight, Phó trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ về Nam Á và Đông Nam Á, cho hay Mỹ, EU, và các đồng minh như Úc, Nhật Bản và Hàn Quốc hãy sẵn sàng tuyên bố rõ ràng rằng phán quyết của PCA là điều bắt buộc phải tuân thủ, và TQ sẽ phải trả giá nếu không tôn trọng quyết định của toà trong trường hợp nước này thua kiện.

“Chúng ta cần phải sẵn sàng lên tiếng thật to và thật rõ ràng, một cách nhịp nhàng với nhau, để hỗ trợ Philippines và các thành viên ASEAN đang vướng vào cuộc tranh chấp”, bà Searight phát biểu trước hội thảo do Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) tổ chức tại Washington.

Bà Searight nhấn mạnh nếu không tôn trọng phán quyết của PCA, thông điệp cần phải gửi đến TQ chính là nước này phải chịu trách nhiệm cho hành động của mình. Ngoài việc mất uy tín trước cộng đồng thế giới, quan chức Mỹ cho rằng họ có thể nghĩ ra những biện pháp khác để buộc Bắc Kinh phải trả giá.

Trong khi đó, Klaus Botzet, Trưởng ban chính trị và an ninh của phái đoàn EU tại Washington, nhận định rằng rất khó để đi ngược lại dư luận thế giới. “Nếu chúng ta nhất trí ủng hộ luật quốc tế, thể hiện thông qua phán quyết của PCA tại The Hague, đó là một thông điệp vô cùng mạnh mẽ và rất khó để phớt lờ”, nhà ngoại giao này cho biết.

Thuỵ Miên

Thuỵ Miên – Công Chính