Mỹ không thể là sen đầm của thế giới

Ngày 13.1 (giờ Việt Nam), Tổng thống Mỹ Barack Obama đã đọc Thông điệp liên bang lần thứ 8 và cũng là lần cuối cùng trên cương vị lãnh đạo Nhà Trắng.

Tổng thống Obama kết thúc thông điệp quốc dân cuối cùng sau 2 nhiệm kỳ – Ảnh: Reuters

Bài phát biểu thường niên của các tổng thống Mỹ trước quốc dân năm nay là dịp để ông Obama nêu bật di sản của mình sau 2 nhiệm kỳ cầm quyền, cũng như vạch ra đường hướng cho năm tại vị cuối cùng.

Phát biểu tại quốc hội, ông Obama đề cập những thành tựu về kinh tế của Mỹ trong 7 năm qua như khôi phục tăng trưởng và kềm giữ tỷ lệ thất nghiệp ở khoảng 5%. Từ đó, chủ nhân Nhà Trắng bác bỏ những ý kiến từ phe đối lập cho rằng kinh tế nước này đang suy thoái. Tổng thống Mỹ cũng nhắc lại những điểm sáng khác trong nhiệm kỳ, bao gồm thỏa thuận hạt nhân với Iran đồng thời kêu gọi quốc hội nhanh chóng thông qua Hiệp định đối tác thương mại xuyên Thái Bình Dương (TPP). Ông khẳng định hiệp định này sẽ giúp “mở cửa các thị trường, bảo vệ người lao động và môi trường” đồng thời với TPP, “Trung Quốc không thể đặt ra các luật lệ tại khu vực”.

Bên cạnh đó, Tổng thống Mỹ kêu gọi dỡ bỏ hoàn toàn cấm vận nhằm vào Cuba và cam kết sẽ tiếp tục nỗ lực đóng cửa nhà tù Guantanamo. Từ ý này, ông Obama nhận định Mỹ không thể nào đóng vai trò sen đầm của thế giới. “Đã đến lúc chúng ta học thuộc những bài học từ VN và Iraq”, ông khẳng định.

Trong khi thừa nhận al-Qaeda và tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) là mối đe doạ trực tiếp đối với người Mỹ, Tổng thống Obama cho rằng các lực lượng trên không thể đe doạ sự tồn tại của nước này. Từ đó, ông cũng chỉ trích những chính trị gia kích động làn sóng chống Hồi giáo vì mục tiêu chính trị. “Khi các chính khách sỉ nhục người theo đạo Hồi, hành động này không hề giúp chúng ta an toàn hơn”, tuy không chỉ đích danh nhưng phát biểu này của Tổng thống Obama được cho là nhằm vào những ứng viên tổng thống của đảng Cộng hoà như tỉ phú Donald Trump, vốn chịu nhiều chỉ trích bởi những phát biểu bị cho là phân biệt chủng tộc, tôn giáo và mang tính kích động.

Gần cuối thông điệp, ông Obama kêu gọi cả nước đồng lòng từ bỏ “nền chính trị của nỗi sợ” để làm điều ông chưa thể thực hiện là xoay chuyển không khí đối chọi ngày càng gay gắt trong chính trường Mỹ, khi “hiềm thù và nghi ngờ giữa các đảng phái càng trở nên tệ hại hơn”. Mục tiêu là làm an lòng những người Mỹ “đang cho rằng hệ thống chính trị của chúng ta đang bị chi phối để làm lợi cho người giàu, người có quyền và các nhóm lợi ích”.

Phe Cộng hoà phản pháo

Đúng theo “truyền thống”, sau mỗi thông điệp liên bang của tổng thống thì đảng đối lập chính ở Mỹ sẽ cử ra gương mặt được xem là ngôi sao đang lên của mình để đưa ra diễn văn phản ứng.

Năm nay, người “lĩnh cờ” là Thống đốc bang Nam Carolina Nikki Haley. Theo Reuters, bà Haley chỉ trích rằng diễn văn của ông Obama một lần nữa chứng tỏ “điều ông ấy giỏi nhất là dùng những lời lẽ hùng hồn để nói về những điều lớn lao”. Cùng những chính trị gia Cộng hòa khác như Chủ tịch Hạ viện Paul Ryan và thượng nghị sĩ Ted Cruz, bà Haley cho rằng kinh tế Mỹ vẫn chưa có gì khởi sắc và Tổng thống Obama không đưa ra được đường hướng chính sách gì về cuộc chiến chống khủng bố. Tuy nhiên, nhằm tránh việc cử tri trung dung mất cảm tình với đảng Cộng hòa trong năm bầu cử, nữ thống đốc cũng cho rằng cần tránh “những lời lẽ kích động trong thời điểm căng thẳng”, tiếp tục ám chỉ tỉ phú Donald Trump. Bản thân ứng viên tổng thống gây tranh cãi này viết trên mạng xã hội rằng diễn văn của Tổng thống Obama “nhàm chán, lờ đờ”.

Thuỵ Miên