Thuỷ thủ Nhật trên tàu chiến đa nhiệm Izumo hiện đại vừa đưa vào sử dụng cuối tháng 3-2015 – Ảnh: Reuters

Nguyên văn tâm thư của ông: “Tôi muốn công bố từ ngữ mà tôi nghĩ là tiêu biểu trong năm vừa qua. Đó là từ “an”.

Các đạo luật về an ninh được thảo luận trong khoá họp quốc hội năm nay cho phép phản ứng liền mạch trong mọi tình huống, và đó là một đạo luật cần thiết cho cả nền an ninh của Nhật Bản lẫn cho việc duy trì một tình hình quốc tế ổn định”.

Trong một trao đổi với người viết bài, một quan chức ngoại giao Nhật, nay chuyển sang Seoul làm việc, giải thích rằng chữ “an” đó nghĩa là an bình, yên ổn, an ninh và cả… yên ổn buôn bán, do lẽ đó còn là “an bình cho túi tiền của mọi người”.

Vế sau cùng này, yên ổn buôn bán, cũng là điều mà Ngoại trưởng Kishida nói đến khi đề cập kết quả của chính sách kinh tế của Thủ tướng Shinzo Abe: “Từ chính sách này mà đồng yen tiếp tục giảm tỉ giá và giá chứng khoán được ổn định. Chúng ta đang nhìn thấy các tác động của chính sách Abenomics.

Cho dù là trong chính trị hay kinh tế, chúng tôi cùng đều cố hướng đến việc đạt được các mục tiêu ổn định, an toàn và an ninh. Tôi nghĩ rằng chính sách Abenomics đã có tác động trên các lĩnh vực này. Vì những lẽ đó, tôi đã chọn chữ an”.

Chữ “an” mà nước Nhật đang tìm đến, thật ra cũng là ước ao của mọi người có thiện tâm như lời chúc trong mùa Giáng sinh và đầu năm này: “Bình an dưới thế cho người thiện tâm”.

Phát triển là vì lợi ích của người dân chứ không vì các tham vọng bành trướng.

Tất nhiên, hoà bình không phải bằng mọi giá, để rồi lòng yêu hoà bình biến thành chủ nghĩa “chủ hòa”.

Lịch sử luôn cho thấy hoà bình là một thế cân bằng giữa cương quyết tự vệ trước đe doạ, còn chiến tranh là không tránh khỏi khi một bên cứ thối lui, một bên cứ lấn tới.

Thế chiến thứ hai đã bùng nổ vì Hitler “nắm tẩy” ý muốn “chủ hoà” bằng mọi giá của một loạt thủ tướng Anh trong giai đoạn từ năm 1935 đến 1939.

Các chính sách né tránh chiến tranh và nhượng bộ Đức quốc xã từng được tán dương là “tuyệt vời” đã khiến vị thế của Hitler ngày càng tăng, và rồi thoả ước Munich ký kết ngày 30-9-1938 giữa Đức, Anh, Pháp, Ý – mà thủ tướng Anh Neville Chamberlain tán tụng là “đảm bảo được hoà bình cho thời đại chúng ta” – bị xoá toẹt vào năm sau khi tiếng pháo rền vang.

Lịch sử đã dạy loài người vô số bài học. Và người Nhật, vốn từng khởi sự Thế chiến thứ hai tại Đông Á, hiểu hơn ai hết thế nào là “dọn cỗ cho đối phương” một khi chủ trương “hòa bình bằng mọi giá” và thế nào là “bất chiến tự nhiên thành” do từng được Pháp “dọn cỗ” như thế ở Đông Dương!

Thuộc và hiểu lịch sử, Nhật chọn chữ “an” gồm một chuỗi ý là hoà bình, an ninh, an toàn và thực hiện những điều kiện cho việc gìn giữ chữ “an” đó là các đạo luật an ninh ban hành trong năm nay cho phép Nhật tự lực phòng vệ và phòng vệ tập thể.

Kể cả khi có tăng chi phí quốc phòng, không có nghĩa là Nhật đang tìm kiếm chiến tranh mà trái lại.

Dường như đó cũng chính là bản chất người Nhật: các môn võ Nhật, từ judo đến aikido, không có lấy một đòn tấn công, song ở một cấp nào đó, không cho phép ai chạm đến mình.