Lạc hậu trong đánh giá đạo đức học trò – Kỳ 2:

Trường học để giáo dục chứ không kết tội!

Chính các giáo viên nhìn nhận cách đánh giá đạo đức học sinh hiện nay chỉ nhằm mục đích quản lý, nặng về phán xét chứ không vì người học và không khuyến khích học sinh vươn lên.

Nhiều ý kiến đề nghị chỉ nên đánh giá HS thực hiện nền nếp trong nhà trường, chứ không nên xếp loại đạo đức hay hạnh kiểm – Ảnh: Đào Ngọc Thạch

Cân nhắc ghi đánh giá đạo đức trong học bạ

Bà Vũ Thị Phương Anh, Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Thị Minh Khai (Hà Nội), cho rằng nhà trường cần đồng hành liên tục với học sinh (HS) chứ để đến lúc HS vi phạm đến mức phải kỷ luật buộc thôi học thì đã… hỏng bét rồi. Nhà trường và giáo viên phải có nhiều “kênh” khác nhau để chủ động tìm hiểu, nắm bắt tâm tư của HS để định hướng, chia sẻ, trong đó có Facebook.

Cũng theo bà Phương Anh, nếu không ưa một HS nào đó thì có thể giáo viên sẽ “đếm lỗi” để hạ hạnh kiểm của HS rồi ghi vào sổ học bạ để HS ấy phải mang theo nỗi ám ảnh “tội lỗi” suốt đời.

Chính vì vậy, bà Phương Anh đề nghị không nên để các nhà trường xếp loại về đạo đức hay hạnh kiểm của HS vì đó không phải chức năng của nhà trường. Đánh giá đạo đức của một con người cần có cái nhìn đa chiều và qua nhiều môi trường sống khác nhau chứ không phải chỉ trong học đường. “Theo tôi, trường học chỉ nên đánh giá HS thực hiện nền nếp của một HS trong nhà trường ra sao. Như vậy, vừa sát thực tế, vừa đúng chức năng”.

Tiến sĩ giáo dục Nguyễn Thụy Anh cũng cho rằng nhà trường không nên cho mình cái quyền dán nhãn hạnh kiểm của HS là tốt, khá, trung bình, yếu… như hiện nay. Cũng không nên dùng từ ngữ nặng nề khi nhận xét vào hồ sơ học bạ của HS như: “hư”, “vô lễ”, “trộm cắp” vì nhận xét đó mang tính phán xét lên cả cuộc đời một con người.

Còn theo tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm, Hiệu trưởng Trường THPT dân lập Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội), nhận định cách đánh giá hiện nay có chăng chỉ phục vụ cho các nhà quản lý nhìn vào đó để biết có bao nhiêu HS xếp loại nào. Như thế không đúng mục tiêu của giáo dục là đánh giá cho người học và vì người học. Nguyên tắc đánh giá giáo dục là trước hết người học phải tự đánh giá mình, sau đó là thầy cô giáo, nhà quản lý giáo dục…

Vì vậy, ông Tùng Lâm đề nghị: “Nhất thiết không xếp loại tổng quát theo thang điểm tốt, khá, trung bình, yếu. Chỉ ghi những mặt HS nổi trội được khen ngợi ở lớp hoặc trường. Còn những HS nào thiếu ý thức rèn luyện, giúp đỡ nhiều lần không chuyển biến sẽ phải ghi trong một thông báo khác của nhà trường cho gia đình và HS, không ghi trong học bạ”.

Tôn trọng sự khác biệt của từng HS

Nhiều nhà chuyên môn cũng cho rằng cần phải thay đổi quan điểm tiếp cận với giáo dục đạo đức trong nhà trường. PGS Mạc Văn Trang, nguyên chuyên viên nghiên cứu của Viện Khoa học giáo dục thuộc Bộ GD-ĐT, nói: “Chúng ta nên tôn trọng quy luật về sự khác biệt cá thể giữa các HS. Có em học một biết mười, có em học mười chưa được một; có em chưa nói đã tự hiểu; có em nói một lần thì tự sửa được thói xấu, có em uốn nắn một trăm lần cũng lúc được lúc không! Giáo dục phải chấp nhận mọi trẻ em và coi trọng cá biệt hoá. Giáo dục bằng cưỡng ép cũng có kết quả trước mắt. Nhưng từ cưỡng ép phải dẫn đến tự do mới phát triển bền vững và nhân văn. Giáo dục không thể đạt được thành công như nhau với mọi trẻ em nhưng phải đem lại cho mọi trẻ em sự phát triển hơn những gì nó đang có”.

Nhiều giáo viên cũng cho rằng giáo dục đạo đức cho HS là một quá trình bao gồm các chuỗi hoạt động giáo dục, thậm chí kể cả những hoạt động ngoài nhà trường. “Trường tôi có đặc thù là đầu vào thấp nên việc giáo dục đạo đức cho HS gặp nhiều khó khăn. Nhưng phương châm của tôi là phải kiên trì. Với những học trò “cá biệt”, người thầy cần phải luôn luôn đặt câu hỏi, nếu HS là con mình thì mình sẽ ứng xử thế nào. Nhờ thế, tôi đã “kéo” được rất nhiều HS thoát khỏi cạm bẫy cuộc đời”, bà Mã Thị Tới, giáo viên Trường THPT Trương Định, Hà Nội chia sẻ.

Theo nhà nghiên cứu độc lập Ngô Toàn, khuyến khích trẻ đọc các tác phẩm văn học cũng là một kênh giáo dục đạo đức cho trẻ em hiệu quả. Lý do là việc đọc sách sẽ giúp nâng cao năng lực thấu hiểu người khác, vốn là năng lực chủ yếu để sống đời đạo đức.

Phụ huynh kiện vì con bị đình chỉ học tùy tiện

Bà Vũ Thị Hà Phương, phụ huynh của Q., nữ sinh lớp 12A6 Trường THPT Lê Lợi, Q.Hà Đông, Hà Nội vừa có đơn kiện ban giám hiệu trường này với lý do “làm nhục HS”. Trước đó, trường này đã quyết định đình chỉ học đối với Q. 10 ngày vì tội “xúc phạm giáo viên trên Facebook”.

Bà Phương cho biết: “Cái mà nhà trường cho rằng con tôi “xúc phạm” giáo viên chỉ là chia sẻ của cháu trên trang cá nhân (để chế độ bạn bè, không công khai) rằng: Thật chẳng hiểu nổi tại sao lại bị đối xử như vậy? Tại sao không nói thẳng ra rằng vì không đi học thêm nên dù có trả lời đúng tôi vẫn không cho điểm… Thực sự mình không muốn vì một người như vậy mà phá huỷ đi niềm yêu thích của bản thân về bộ môn văn”.

Theo bà Phương, trước khi con bà bị đình chỉ học, bà không nhận được bất kỳ một giấy mời nào của giáo viên chủ nhiệm, ban giám hiệu nhà trường đến làm việc… “Chưa có một biên bản nào giữa phụ huynh với cô giáo, nhà trường và hội đồng kỷ luật đình chỉ học con tôi thành lập khi nào? Giấy mời con tôi và phụ huynh có mặt đâu? Biên bản bàn giao về cho ai quản lý trong thời gian bị đình chỉ học? Những ngày kỷ luật này HS đi đâu về đâu?”, trong đơn bà Phương viết.

Bà Phương còn cho hay sau sự việc này, Q. đã phải nhập viện điều trị vì sốc tâm lý. Nay dù đã ra viện, nhưng Q. vẫn chưa “dám” trở lại trường. Không chỉ con bà mà một HS khác viết bình luận tỏ ra hưởng ứng dòng trạng thái chia sẻ của Q. cũng bị nhà trường kỷ luật, bắt đứng dưới cờ vào buổi chào cờ thứ hai, để bêu tên, phê bình.

Nói về sự việc này, trên mục Tôi viết của Báo Thanh Niên Online, Nguyễn Vũ Hiểu Minh (HS Trường Northland, Wellington, New Zealand) cho rằng đình chỉ học đối với HS đã chỉ trích cô giáo của mình trên Facebook là thể hiện sự thất bại, bất lực trong phương pháp giáo dục của nhà trường và đó là một trong những cách tồi tệ nhất mà một trường học có thể dùng để kỷ luật HS.

Ở New Zealand, HS chỉ bị đình chỉ hay bị đuổi học khi họ đã làm trọng thương hoặc giết một ai đó trong hay ngoài trường học, hoặc họ làm những thứ điên khùng như hút thuốc phiện. Trong trường hợp một HS chỉ trích ai đó trong trường bằng những lời lẽ thiếu tôn trọng, HS đó sẽ bị gọi lên nói chuyện với hiệu trưởng. Cha mẹ của HS đó sẽ nhận được một lá thư của hiệu trưởng nói rằng con của họ đã làm điều sai trái. Cha mẹ và nhà trường sẽ thảo luận với nhau về cách thức dạy dỗ uốn nắn HS đó. Những việc này chỉ gia đình, thầy cô liên quan và hiệu trưởng biết với nhau, HS trong trường tuyệt đối không biết nhà trường đã xử lý những việc đó như thế nào. HS không bao giờ bị nêu tên hay bị nhục mạ trước mặt HS khác, điều này khiến HS cảm thấy họ được tôn trọng và vì thế họ cần phải tự điều chỉnh hành vi của mình.

Tuệ Nguyễn

Tuệ Nguyễn – Quý Hiên