Không bỏ hay xem nhẹ môn lịch sử

Góp ý cho dự thảo chương trình giáo dục phổ thông do Bộ 
GD-ĐT xây dựng, nhiều ý kiến của các chuyên gia, nhà giáo dục, nhà sử học tập trung vào vấn đề “Nên để môn lịch sử là môn tự chọn hay bắt buộc?”.

Thí sinh ôn bài trước khi thi môn sử tại hội đồng thi Trường THPT Gia Định, cụm thi ĐHQG TP.HCM kỳ thi THPT quốc gia năm 2015 – Ảnh: Như Hùng

Ngày 3-11, lãnh đạo Bộ GD-ĐT và thường trực ban soạn thảo chương trình giáo dục phổ thông đã có một cuộc họp tiếp thu, nhưng đồng thời cũng để giải thích thêm về những ý kiến băn khoăn liên quan tới môn lịch sử.

Ảnh: Nguyễn Khánh

Trao đổi với Tuổi Trẻ, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Vinh Hiển cho biết:

– Để khắc phục những hạn chế của chương trình giáo dục phổ thông hiện hành như nặng lý thuyết, nhẹ thực hành, kiến thức chồng chéo giữa các môn học; thiết kế của chương trình mới ở bậc tiểu học, THCS sẽ hình thành các môn học mới được tích hợp từ một số môn học truyền thống, có nội dung liên quan, gần nhau như các môn tìm hiểu khoa học tự nhiên, tìm hiểu khoa học xã hội, khoa học tự nhiên, khoa học xã hội…

Thiết kế này đã gây hiểu nhầm, khiến dư luận cho rằng Bộ GD-ĐT bỏ môn lịch sử vốn là môn học “không thể xếp vào hàng môn phụ”.

Trên thực tế, không có việc bỏ môn lịch sử. Ở các bậc học dưới, kiến thức lịch sử tích hợp trong các môn học mới. Ở bậc THPT, sẽ bao gồm các môn học bắt buộc và tự chọn. Tùy định hướng nghề nghiệp, học sinh có thể lựa chọn một trong hai môn lịch sử hoặc khoa học xã hội.

* Nhưng ý kiến nhiều chuyên gia, nhà sử học cho rằng không thể đưa môn lịch sử đứng ngoài nhóm môn học bắt buộc ở bậc THPT. Cách thiết kế như dự thảo của bộ khiến lịch sử trở thành môn phụ, gián tiếp làm cho giới trẻ quay lưng với lịch sử?

– Bộ GD-ĐT chưa bao giờ phân định môn học nào là chính, môn nào là phụ mà tùy theo yêu cầu của từng bậc học, đối tượng người học để thiết kế chương trình phù hợp với mục đích giáo dục.

Nếu bộ môn nào cũng muốn học sinh bắt buộc phải học, môn nào cũng muốn đứng độc lập, muốn thời lượng dạy học nhiều hơn, muốn đưa thật nhiều nội dung kiến thức thì người học sẽ tiếp tục bị quá tải.

Lâu nay môn lịch sử vẫn đứng độc lập, nhưng vẫn có nhiều học sinh sợ học lịch sử vì phải ghi nhớ quá nhiều sự kiện, con số. Trong khi đó trên thực tế nhiều bạn trẻ yêu lịch sử lại vì những câu chuyện lịch sử nhẹ nhàng, do các hoạt động có ý nghĩa giáo dục.

Tôi khẳng định Bộ GD-ĐT không bỏ môn lịch sử, cũng không coi nhẹ môn lịch sử.

Ở bậc học dưới môn học được thiết kế gần gũi, sinh động, phù hợp với từng lứa tuổi học sinh, dễ cảm, dễ hiểu, gắn với thực tế hơn. Nếu đặt mục tiêu “để học sinh hiểu, thích học và yêu lịch sử dân tộc” thì cách tiếp cận mới sẽ có hiệu quả hơn.

Ở bậc THPT, môn lịch sử xuất hiện trở lại là môn học độc lập, bên cạnh môn học có tính tích hợp cao là môn khoa học xã hội, môn công dân với Tổ quốc (đều có phân môn lịch sử, nhưng lựa chọn nội dung phù hợp với mục tiêu của mỗi môn). Trong đó, môn công dân với Tổ quốc là bắt buộc với tất cả học sinh.

* Với môn học gồm nhiều phân môn như công dân với Tổ quốc, trong đó có những nội dung khá nhạy cảm như giáo dục quốc phòng an ninh, xin thứ trưởng cho biết điều kiện về giáo viên đảm nhiệm môn học này 
sẽ như thế nào?

– Trong những năm trước mắt, giáo viên bộ môn vẫn dạy các nội dung độc lập của ba phân môn như hiện nay. Riêng các chuyên đề tích hợp, phụ thuộc vào đặc điểm nội dung và năng lực cụ thể của từng giáo viên, nhà trường sẽ xem xét phân công giáo viên một cách hợp lý. Cũng có thể mời các sĩ quan quân đội, giáo viên các trường chính trị địa phương thỉnh giảng một số nội dung mà giáo viên của trường phổ thông chưa đảm đương được.

Ngay từ bây giờ, chương trình đào tạo các trường sư phạm cần thay đổi, cập nhật với yêu cầu mới của môn học này, để có thể đào tạo giáo viên đáp ứng được yêu cầu dạy học tích hợp của môn học công dân với Tổ quốc.

Giải pháp như vậy đang được thực nghiệm với các môn học tích hợp như khoa học tự nhiên và khoa học xã hội ở cấp THCS tại tất cả các tỉnh, thành phố. Thực tế cho thấy giáo viên qua bồi dưỡng ngắn hạn đều có thể đáp ứng được yêu cầu của các môn tích hợp này, thậm chí có những giáo viên dạy giỏi, chỉ do tự nghiên cứu 
cũng đáp ứng được.