Vén màn kho thông tin tuyệt mật của CIA

Cơ quan Tình báo trung ương Mỹ (CIA) vừa công bố một loạt báo cáo tối mật từng cung cấp cho các tổng thống John F.Kennedy và Lyndon B.Johnson từ năm 1961 – 1969.

Tổng thống Lyndon B.Johnson tuyên thệ nhậm chức trên chiếc Không lực Một vào ngày 22.11.1963, sau khi Tổng thống Kennedy bị ám sát – Ảnh: White House

Trong lúc Mỹ và Liên Xô tiến sát bờ vực chiến tranh hạt nhân vào năm 1962, Tổng thống Mỹ John F.Kennedy nhận được thông tin tình báo tuyệt mật từ CIA rằng đã phát hiện một bệ phóng đầu đạn hạt nhân mới tại Cuba. Bản thông báo vắn tắt trên được trao cho ông Kennedy một ngày trước khi chấm dứt cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba, và nằm trong số khoảng 19.000 trang tài liệu từ thời Chiến tranh lạnh được CIA giải mật vào tối 16.9 (giờ Mỹ).

Chỉ dành cho tổng thống

Vào năm 1961, Tổng thống Kennedy nhận ra rằng cần phải có một bản báo cáo tổng hợp sau khi Mỹ thất bại trong sự kiện Vịnh Con Lợn. Nhà Trắng lo ngại việc có quá nhiều báo cáo tình báo trong ngày có thể dẫn đến nguy cơ thông tin quan trọng bị bỏ sót. Do vậy, cần phải có một dạng báo cáo bao gồm mọi thứ mà tổng thống cần biết. Đến tháng 6, CIA chính thức trình làng bảng báo cáo tình báo ngắn gọn vào mỗi buổi sáng cho tổng thống, có tên “Danh mục thông tin tình báo cần đọc của tổng thống”, viết tắt là PICL, trong đó điểm tin về những mối đe doạ mà Mỹ phải đối mặt. Vào lúc đó, PICL là tài liệu vô cùng bí mật, với một số bản báo cáo mà tổng thống cũng chỉ được xem chứ không được sao lưu. Thậm chí, theo CNN, CIA còn nhận được chỉ thị “bất cứ giá nào” cũng không được phép cung cấp cho Phó tổng thống Lyndon B.Johnson.

Theo Reuters, các hồ sơ được giải mật bao gồm những chi tiết về cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba, sự hình thành Bức tường Berlin, cuộc tổng tiến công và nổi dậy Mậu Thân 1968 và những cuộc khủng hoảng khác làm rúng động các nhiệm kỳ tổng thống Kennedy và Johnson ở thập niên 1960. Trong số các tài liệu giải mật, CIA liên tục cung cấp những tin tức cho thấy tình trạng đáng báo động khi quân đội Liên Xô liên tục tăng cường năng lực tại Cuba vào thời khủng hoảng tên lửa Cuba. Các tài liệu PICL ghi nhận về những bước đi đầu tiên của chính quyền CHDC Đức trong việc dựng Bức tường Berlin để chia cắt Đông Berlin và Tây Berlin.

Diễn biến chiến tranh VN

Sau khi Kennedy bị ám sát vào ngày 22.11.1963, Phó tổng thống Johnson tiếp nhận vị trí cao nhất và CIA bắt đầu chuyển báo cáo cho ông này. Ba ngày sau, Tổng thống Johnson nhận được báo cáo của CIA xác nhận thông tin từ báo giới rằng kẻ sát hại ông Kennedy là Lee Harvey Oswald từng đến Mexico, và tới đại sứ quán của Cuba lẫn Liên Xô vào ngày 28.9.1963. “Chúng tôi nghe được là y cố gắng xin thị thực để đến Liên Xô thông qua Havana. Y quay lại Mỹ vào ngày 3.10”, báo cáo viết. Cũng dưới thời Tổng thống Johnson, PICL được đổi thành “Bản tin thường nhật dành cho tổng thống”, hay PDB. Tin tức chủ yếu trong các báo cáo cho ông Johnson là về diễn biến chiến tranh VN, bao gồm sự kiện Vịnh Bắc bộ năm 1964.

Theo AFP, các sử gia và giới chuyên gia chính sách đối ngoại đã liên tục yêu cầu CIA giải mật những tài liệu này, nhưng cơ quan tình báo Mỹ cứ trì hoãn vì lý do đây là tài liệu vô cùng bí mật. Và CIA đã mất vài năm rà soát toàn bộ các tài liệu để đảm bảo rằng không có tin tức nhạy cảm nào bị tiết lộ trước công chúng. Nhiều phần nội dung bị bôi đen và chỉ có khoảng 80% số tài liệu được công bố đợt này. Ngày nay, PDB được cung cấp thông qua thiết bị di động được bảo mật cao, bao gồm các đường dẫn tương tác kèm theo video clip cùng những nội dung truyền thông khác. Hiện Tổng thống Mỹ đương nhiệm Barack Obama đọc PDB trên máy tính bảng.

Thuỵ Miên