Trượt khóc, đậu lại… mếu

Là giảng viên một trường đại học, có lẽ nỗi trăn trở lớn nhất của tôi chính là vấn đề việc làm của sinh viên.

Chuyện sinh viên năm cuối tâm sự về nỗi lo thất nghiệp sau khi ra trường khiến tôi suy nghĩ rất nhiều.

Có em nói rằng: “Ra trường em chưa biết sẽ làm việc ở đâu, trong khi nhà em vay nợ để em đi học cả một đống, căng lắm cô ạ”. Một em khác kể: “Trước đây bố mẹ em muốn em vào đại học là để thoát cái nghèo, nhưng thoát nghèo đâu chưa thấy đã gánh nghèo về rồi cô ạ. Chuẩn bị ra trường mà em thấy mù mờ, mông lung quá”.

Tôi nhớ năm ngoái, có một em nữ sinh viên năm đầu đã tâm sự thật lòng rằng: “Đúng là trượt cũng khóc mà đậu đại học cũng mếu cô ạ. Bố mẹ em lo nhất là đầu ra sau này của em. Con vừa bước chân vào đại học mà bố mẹ đã lo ngay ngáy từ bây giờ rồi”.

Nhưng nhiều nhất có lẽ là sinh viên năm cuối, không ít em tỏ ra bi quan về tương lai, nỗi lo thất nghiệp chồng chất.

Có em bảo luôn trong trạng thái quay như chong chóng với tiền trọ, tiền ăn, tiền tiêu, tiền học trong suốt những năm tháng sinh viên. Bố mẹ ở quê làm lụng cực nhọc gửi tiền lên chỉ mong con nhanh có tấm bằng để tự lo tương lai, nhưng sao càng đến ngày tốt nghiệp thì nỗi lo càng nhiều, sự kỳ vọng của cha mẹ càng khiến em căng thẳng. Nhiều em mang tâm lý sợ ra trường là vì thế.

Tôi vẫn kết nối thường xuyên với sinh viên của mình. Nhiều em tâm sự không hào hứng khi học đại học mà vẫn giữ “nếp cũ” như giờ giảng lý thuyết khô khan, rồi chuyện đọc chép vẫn còn diễn ra. Cũng có lúc tôi nhận được một vài phản hồi buồn của sinh viên như chán học.

Các em phàn nàn rằng nhiều môn học thiếu thực tế, không được ứng dụng thực tiễn, lý thuyết suông nên sợ rằng ra trường sẽ không làm được việc, không đáp ứng được yêu cầu của các nhà tuyển dụng, sẽ lơ ngơ như gà mắc tóc.

Thời gian này, sinh viên năm cuối các trường đại học đang đi thực tập, làm khóa luận tốt nghiệp, chuẩn bị bảo vệ luận văn nên chuyện sinh viên than thở, nỗi lo thất nghiệp càng nhiều, tâm lý của các em cũng bị bối rối, mất bình tĩnh trước ngưỡng cửa cuộc đời.

Những áp lực của sinh viên năm cuối khiến các em có những ngã rẽ khác nhau. Nhiều em tự tin, có chút ít kinh nghiệm do đi làm thêm trong thời gian sinh viên thì định hướng được các bước sẽ thực hiện sau khi có tấm bằng như nộp đơn vào cơ quan nào đó.

Tuy nhiên cũng có nhiều em chưa xác lập được con đường đi của mình vì bị “âm” kiến thức, thiếu kỹ năng cũng như nông cạn lý tưởng. Một em còn than thở: “Em không biết sẽ làm gì khi cầm tấm bằng”. Có em tâm sự rằng: “Chắc em phải học lên thạc sĩ để giết thời gian”.

Cách nhìn của các em đã thực tế hơn rất nhiều khi chuẩn bị tốt nghiệp đại học. Cái đích là một công việc tốt, thu nhập cao nhưng thực tế, nhiều em đang thiếu lòng tin vào tấm bằng đại học, về kiến thức nhận được trong suốt mấy năm ngồi trên giảng đường. Để rồi bao lớp sinh viên ra trường thường quay về đổ lỗi cho nền giáo dục không “chất”, không thực tế, không được thực hành nhiều, lý thuyết suông, những bài giảng dài lê thê nên… thất nghiệp!

Có lẽ các em thiếu thật sự, nhưng chưa hẳn là kiến thức chuyên môn hay những giờ giảng, những giờ thực hành mà là thiếu lý tưởng. Tôi nghĩ nhiều người sẽ không đồng tình với ý kiến này nhưng thật sự nhiều em khi sắp sửa ra trường ngoài cảm giác buồn chán, mù mờ, lạc đường thì không có định hướng rõ mình sẽ làm gì, cụ thể là đi theo hướng nào.

Thiếu kỹ năng mềm, thiếu kế hoạch cho tương lai đang đẩy các em vào ngõ cụt. Các em cần sự trải nghiệm, sự dấn thân, bản lĩnh của người trẻ thay vì suy nghĩ cực đoan cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ thời nay “rẻ như bèo”, thất nghiệp dài dài và mình không nằm ngoài số đó…

Nhiều em chấp nhận đi đường vòng, làm những công việc không đúng chuyên môn, chấp nhận thử thách và được trải nghiệm nên dần dần đã thể hiện được năng lực của mình chứ không ngồi đó “kêu gào”, cực đoan chê trách chương trình học trong trường đại học 10 nhưng dùng chỉ được 1 phần.