Rốt ráo cách tính thuế mới

Thông tư 92 vừa ban hành, bổ sung nhiều điều khoản mới, “chẻ” ra nhiều trường hợp, đưa số lượng người nộp thuế nhiều hơn, mức nộp thuế cũng tăng lên, đặc biệt với cá nhân kinh doanh.

Người dân làm thủ tục nộp thuế thu nhập cá nhân – Ảnh: Hồng Sương

Hộ kinh doanh cá thể bà Hai bán tạp hoá, có 5 người trong gia đình tham gia bán hàng, doanh thu 400 triệu đồng/năm. Vừa rồi cán bộ thuế xuống làm việc, đưa ra tỷ lệ đóng thuế gồm thuế Giá trị gia tăng (GTGT) là 1%, thuế Thu nhập cá nhân (TNCN) là 0,5% tính trên doanh thu.

Tính ra bà Hai phải nộp thuế 6 triệu đồng/năm, quy ra 500.000 đồng/tháng. Bà thắc mắc từ trước đến nay bà không phải nộp thuế, nay không hiểu thay đổi cách tính thế nào mà số tiền thuế cao chóng mặt. Cũng có thu nhập khoảng 400 triệu đồng/năm như bà Hai, nhưng hộ chị Hoa kinh doanh với 3 người trong gia đình phụ giúp cũng nộp thuế với mức tương tự.

Độc thân hay 3 con đóng thuế như nhau

Luật sư Trần Xoa, Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang giải thích, quy định mới tính thuế trực tiếp trên doanh thu. Ví dụ hộ kinh doanh A có 1 người, hộ B có 4 người, hay hộ C có 8 người nhưng kinh doanh trong cùng lĩnh vực, nếu có cùng mức doanh thu thì mức nộp thuế như nhau.

Theo Thông tư 92, tỷ lệ thuế tính trên doanh thu đối với từng lĩnh vực, như phân phối, cung cấp hàng hóa như sau: tỷ lệ thuế GTGT là 1%, tỷ lệ thuế TNCN là 0,5%; Dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu: tỷ lệ thuế GTGT là 5%, thuế TNCN là 2%; Sản xuất, vận tải, dịch vụ có gắn với hàng hóa, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu: tỷ lệ thuế GTGT là 3%, tỷ lệ thuế TNCN là 1,5%; hoạt động kinh doanh khác: tỷ lệ thuế GTGT là 2%, tỷ lệ thuế TNCN là 1%.

Như vậy, nếu như năm 2014, doanh thu 400 triệu sau khi nhân với tỷ lệ thu nhập chịu thuế, và giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế và người phụ thuộc, thì bà Hai không phải nộp thuế. Còn từ 2015, thu nhập 400 triệu đồng trên gộp lại chỉ tính cho 1 người, nên bà Hai đủ điều kiện nộp thuế GTGT và thuế TNCN.

Một chuyên gia về thuế cho rằng cách tính thuế theo tỷ lệ doanh thu khiến hộ kinh doanh cá thể là những người bị ảnh hưởng nhiều nhất từ thay đổi này bởi người độc thân hay cá nhân kinh doanh có 3 đứa con cũng nộp thuế như nhau. Hơn nữa, cách tính thuế mới đã được áp dụng từ đầu năm 2015, nay với nhiều bổ sung nằm trong Thông tư 92 hướng dẫn chi tiết, “chẻ” ra nhiều trường hợp, đưa số lượng người nộp thuế nhiều hơn, thu nhập ít hay nhiều cũng nộp, hoặc mức nộp thuế tăng lên, đặc biệt đối với cá nhân kinh doanh.

Nhằm tăng thu ?

Từ cuối năm 2014, luật 71 sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật về thuế ban hành và có hiệu lực ngày 1.1.2015. Sau đó, Nghị định 12/2015 quy định chi tiết thi hành luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật về thuế ban hành ngày 12.2.2015 nhưng lại có hiệu lực từ ngày 26.11.2014.

Đến nay, Thông tư 92 ban hành từ giữa tháng 6, có hiệu lực từ cuối tháng 7.2015 nhưng lại được áp dụng cho kỳ tính thuế TNCN từ năm 2015 trở đi. Nghĩa là áp dụng tính thuế từ đầu năm tới nay. Cũng sang đến tháng 7, nhiều cục thuế mới nhận được Thông tư 92. Trong khi theo quy định, thời điểm có hiệu lực của văn bản quy phạm pháp luật không được sớm hơn 45 ngày kể từ ngày đăng ký công bố hay ban hành.

Theo các chuyên gia, việc các văn bản thuế “lội ngược dòng” như trên là nhằm mục đích thu được thuế cho năm 2015.

Thực tế 6 tháng đầu năm, tổng thu nội địa (không kể dầu thô) đạt 51,4% dự toán, tăng 16,4% so cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, so với chỉ tiêu phấn đấu do Tổng cục Thuế giao, thu nội địa mới đạt 46,9%, thu nội địa không kể tiền sử dụng đất đạt 46,3%.

Với kết quả thu trên, nhiệm vụ thu ngân sách 6 tháng cuối năm của ngành thuế sẽ rất nặng nề. Phải chăng, hướng dẫn tính thuế TNCN mới cũng theo hướng tăng số tiền nộp thuế? Chẳng hạn, trước đây doanh thu tính thuế TNCN không nói đến các khoản bồi thường, phạt vi phạm hợp đồng. Nay theo Thông tư 92, các khoản này đã được đưa vào.

Năm 2015, dự toán thu cân đối ngân sách nhà nước là 911,1 ngàn tỉ đồng, riêng số thu nội địa phải đạt 638,6 ngàn tỉ đồng. Trong khi đó, dự toán chi NSNN là 1.147,1 ngàn tỉ đồng, tăng 140,4 ngàn tỉ đồng (13,9%) so với năm 2014.

Hồng Sương