ĐH Quốc gia Singapore – Ảnh: NUS

Carmen Kok, 47 tuổi, hối tiếc đã không vào đại học. Chị sẽ không để con gái mắc sai lầm tương tự ngay cả khi phải gửi con ra nước ngoài để có tấm bằng đại học.

“Ở Singapore nếu không có bằng đại học, anh không thể tiến thân được” - Kok chia sẻ. Chị dự định bỏ ra khoản tiền gấp ba lần thu nhập hằng năm từ nghề làm tóc để gửi con gái sang Hàn Quốc học đại học. “Cháu có thể kiếm được việc nếu không vào đại học, nhưng mức lương sẽ cao hơn nếu tốt nghiệp đại học”.

Xu hướng quốc tế

Những người mẹ quyết tâm cho con vào đại học như Kok đang khiến Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long đau đầu bởi ông đang ra sức khuyến khích người dân rằng không cần học đại học vẫn có công việc tốt.

Với chính sách hạn chế người nhập cư và nền kinh tế tăng trưởng chậm, giờ đây chính phủ của ông đang cần ít cử nhân đại học và nhiều công nhân hơn nhằm lắp đầy các xưởng đóng tàu, nhà máy và quầy tiếp tân của khách sạn để thúc đẩy nền kinh tế phát triển.

Nhà lãnh đạo tốt nghiệp hạng ưu Đại học Cambridge (Anh) đang mở chiến dịch vận động giới trẻ tham gia lực lượng sản xuất theo mô hình học nghề của Đức.

Chương trình vừa học vừa làm sẽ kiếm việc làm cho sinh viên tốt nghiệp các trường đào tạo nghề song song với tạo cơ hội để các em tiếp tục chương trình học bán thời gian.

Singapore là quốc gia châu Á mới nhất với hệ thống giáo dục hạng A đang nỗ lực hạn chế sinh viên đại học trong bối cảnh các trường đại học cho ra lò ngày càng nhiều cử nhân không phù hợp với thị trường lao động.

Vài năm trước, Hàn Quốc tuyên bố quốc gia này có thể phải đóng cửa một số trường đại học trước tình trạng mà Tổng thống Lee Myung Bak lúc bấy giờ gọi là “tuyển sinh đại học hấp tấp”.

“Ở các nước phát triển hiện đang hình thành xu hướng quốc tế rõ nét: hướng giáo dục hướng nghiệp trở thành sự chọn lựa thật sự cho ngày càng nhiều thanh niên” - theo Pasi Sahlberg, giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Harvard (Mỹ). Thế nhưng nhiều nước vẫn xem giáo dục hướng nghiệp là “sự chọn lựa thứ cấp”, đặc biệt ở châu Á, nơi các bậc phụ huynh tin rằng “giáo dục đại học sẽ là chìa khóa duy nhất mở lối thành công”.

Ở Singapore, 60% công dân trong độ tuổi 25-29 hoàn thành chương trình đại học, tỉ lệ cao nhất trên thế giới, theo số liệu năm 2010 của Ngân hàng Thế giới.

“Làm việc chăm chỉ”

Trong bài phát biểu trên truyền hình tháng 8 năm ngoái, Thủ tướng Lý Hiển Long tuyên dương hai nhân viên Công ty Keppel, nhà sản xuất giàn khoan dầu lớn nhất thế giới, đã thăng tiến trong công việc mà không cần bằng cấp.

“Họ có thể không có bằng cấp nhưng làm việc chăm chỉ và cố gắng hoàn thiện bản thân - Thủ tướng Lý nói – Chỉ cần các bạn làm việc chăm chỉ, các bạn luôn có thể hi vọng về một tương lai tươi sáng hơn tại đất nước Singapore”.

Tờ Straits Times, tờ báo có lượng độc giả cao nhất ở đảo quốc sư tử, có mục giới thiệu chân dung những người đạt được thành tựu trong sự nghiệp sau khi né tránh hoặc trì hoãn đặt chân vào ngưỡng cửa đại học. Một khảo sát của tờ báo này cho thấy tỉ lệ độc giả cho rằng vẫn có thể thành công ở Singapore nếu không có bằng đại học ngang bằng với tỉ lệ ủng hộ tốt nghiệp đại học.

“Thành công của chiến dịch này đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy Singapore đi tới trong lúc quốc gia này đang cải tổ thị trường lao động - Vishnu Varathan, chuyên gia kinh tế làm việc tại Singapore của Ngân hàng Mizuho của Nhật, nói  - Sẽ khó khăn với những ai xem bằng tốt nghiệp đại học là đường dẫn đến mức lương cao”.

Thu nhập trong suốt thời gian đi làm của một cử nhân đại học tại Mỹ cao gấp hai lần so với người tốt nghiệp trung học, theo nghiên cứu của Viện Brookings ở Washington công bố tháng 9-2014.

Tại Singapore, lương khởi điểm bình quân của cử nhân tốt nghiệp đại học kỹ thuật điện hệ bốn năm khoảng 3.135 đôla Singapore (hơn 50 triệu đồng) năm 2013, so với mức 1.750 đôla Singapore mà những người học cùng ngành tại trường đào tạo nghề nhận được, theo Bộ Lao động nước này.

Giải quyết vấn đề

Hệ thống giáo dục của Singapore thường nằm trong hàng tốp trên thế giới. Học sinh 15 tuổi tại Singapore và Hàn Quốc đứng đầu về kỹ năng giải quyết vấn đề trong số 44 quốc gia mà Tổ chức Phát triển và hợp tác kinh tế khảo sát năm ngoái.

Hàn Quốc hiện đang khuyến khích các công ty thuê giới trẻ và thúc đẩy thực hiện hệ thống lương chia sẻ công việc - theo hướng bảo đảm việc làm cho lao động lớn tuổi thông qua cơ chế giảm dần lương khi họ đến độ tuổi nhất định, và ngân sách tiết kiệm từ việc làm này sẽ được dùng để tuyển dụng thêm lao động trẻ.

Theo chương trình “Kiếm tiền và học việc” của Singapore, học viên tốt nghiệp các trường kỹ thuật sẽ được tạo điều kiện thực tập trong thời gian luyện thi chứng chỉ ngành nghề. Mỗi học viên tham gia chương trình sẽ được nhận mức thưởng 5.000 đôla Singapore. Năm tới quốc gia này sẽ thử nghiệm chương trình đưa sinh viên tốt nghiệp các học viện kỹ thuật vào học việc trong các ngành như hàng không, hậu cần và công nghệ thông tin.

“Chúng tôi không thể trở thành nước Đức nhưng điều chúng tôi có thể làm là ứng dụng những nét ưu việt từ mô hình của Đức vào một số ngành nghề và kỹ năng” - S.Iswaran, thứ trưởng thương mại Singapore, cho biết hôm 24-2.

Mô hình của Đức

Hệ thống đào tạo hướng nghiệp kép của Đức tạo điều kiện cho sinh viên tốt nghiệp, 18 tuổi ứng tuyển vào công ty tư nhân theo hợp đồng kết hợp học việc với giáo dục mở rộng tại trường đào tào nghề công lập.

Việc khuyến khích người dân Singapore đi theo hướng tương tự sẽ là nhiệm vụ nan giải với chính phủ đảo quốc sư tử sau hàng thập niên đề cao tầm quan trọng của giáo dục. Các hộ gia đình ở nước này năm 2013 chi 1,1 tỉ đôla Singapore cho việc học thêm của con cái họ, theo Cục Thống kế Singapore.

Hiện các thành viên nội các của ông Lý đều có bằng đại học và chính phủ nước này tiếp tục trao học bổng toàn phần cho sinh viên theo học các trường đại học hàng đầu trên thế giới như một hình thức tuyển dụng.

Hai quý tử của Thủ tướng Singapore tốt nghiệp Viện Công nghệ Massachusetts ở Mỹ trong khi hai cấp phó của ông: Tharman Shanmugaratnam và Teo Chee Hean có con trai theo học Đại học Cambridge tại Anh và Đại học Brown ở Mỹ bằng học bổng chính phủ.

Singapore trợ cấp một khoản không nhỏ học phí tại các trường đại học trong nước cho công dân, nhờ đó chi phí học ngành khoa học xã hội và mỹ thuật tại Đại học Quốc gia Singapore mỗi năm chỉ khoảng 7.500 đôla Singapore so với mức học phí 45.000 USD/năm tại Đại học Harvard đối với sinh viên không nhận hỗ trợ tài chính của trường.

Nhiều người dân Singapore rớt đại học đã chọn giải pháp du học. 40% sinh viên tốt nghiệp tham gia lực lượng lao động nước này năm 2014 từng lấy bằng ở hải ngoại.

“Chính phủ không nên khuyến khích người dân không vào đại học trừ khi họ có thể đảm bảo cơ hội nghề nghiệp ngang bằng với cử nhân đại học” - Kenneth Chen, 26 tuổi, bộc bạch. Cha mẹ cậu đã chi hơn 170.000 đôla Singapore để cậu lấy bằng cử nhân khoa học thể thao tại Brisbane (Úc) sau khi tốt nghiệp ngành công nghệ sinh học tại Singapore - Nhưng rõ ràng điều đó sẽ không xảy ra”.