Nuôi cá tra theo chương trình SUPA – Ảnh: Chí Nhân

Ông Nguyên vừa trở về từ Hội chợ thuỷ sản toàn cầu tổ chức tại Bỉ cuối tháng 4, theo chương trình của dự án SUPA. Đây là một dự án giúp nâng cao tính cạnh tranh của cá tra VN trên thị trường quốc tế; hỗ trợ cả doanh nghiệp (DN) chế biến và người nuôi cá. Tại hội chợ lần này, dự án đưa cả DN và nông dân đến để giới thiệu với người tiêu dùng thế giới về việc phát triển theo hướng bền vững của con cá tra VN. Gian hàng của SUPA gồm 6 DN và một đại diện cho người nuôi cá đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) là ông Nguyên. Đây là một trong những hoạt động hỗ trợ phát triển thị trường, xây dựng hình ảnh cá tra VN trên thị trường thế giới.

“Hơi tiếc là mình không biết tiếng Mỹ”

Ông Nguyên kể: “Gian hàng của chúng tôi nằm trong Hall (nhà) thứ 9 chung với Thái Lan, Ấn Độ và một số nước khác. Có rất nhiều người đến tham quan và tìm hiểu về chương trình phát triển cá tra của chúng tôi. Chúng tôi giới thiệu với họ về ngành nuôi và chế biến cá tra ở VN qua những đoạn phim. Bên cạnh đó, tài liệu về từng DN và cả trại nuôi của tôi được bỏ chung trong một giỏ xách để họ có thể mang về nghiên cứu”.

Tôi nuôi cá như thế nào thì tôi nói với thế giới như vậy. Các DN trong dự án cũng vậy. Tôi chỉ hơi tiếc là mình không biết tiếng Mỹ nên không thể nói chuyện trực tiếp với họ. Nếu tôi mà biết tiếng Mỹ thì sẽ nói hay hơn rất nhiều   Ông Nguyễn Hữu Nguyên, nông dân nuôi cá tra

Điều mà ông Nguyên nói với khách hàng thế giới là nhiều nông dân nuôi cá tra ở ĐBSCL như ông đang hướng đến một cách thức sản xuất bảo đảm về chất lượng, thân thiện với môi trường và cộng đồng, dưới sự giúp đỡ của các tổ chức đến từ châu Âu. Tham gia dự án SUPA, ông Nguyên được các chuyên gia Khoa Thuỷ sản Trường đại học Cần Thơ hỗ trợ kỹ thuật hoàn toàn miễn phí. Hằng tháng, các chuyên gia này đến tận ao nuôi để lấy mẫu nước, mẫu cá về kiểm nghiệm, nếu phát hiện gì bất thường sẽ kịp thời điều chỉnh. Để tăng tỷ lệ cá sống, họ đã giúp ông phương pháp cung cấp thêm ô xy cho ao nuôi. Bên cạnh đó là các giải pháp giảm chi phí đầu tư, tiết kiệm năng lượng, thân thiện với môi trường…

“Dự án không nhằm xây dựng một tiêu chuẩn nào cho người nuôi mà họ chỉ giúp mình thực hành nuôi sao cho hiệu quả, chất lượng và thân thiện bằng việc lồng ghép vào đó các tiêu chuẩn của ASC – một chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế đối với thủy sản được nuôi có trách nhiệm, giảm tối đa tác động xấu lên môi trường, hệ sinh thái, cộng đồng dân cư và đảm bảo tốt các quy định về lao động”, ông Nguyên nói.

“Tôi nuôi cá như thế nào thì tôi nói với thế giới như vậy. Các DN trong dự án cũng vậy. Tôi chỉ hơi tiếc là mình không biết tiếng Mỹ nên không thể nói chuyện trực tiếp với họ. Nếu tôi mà biết tiếng Mỹ thì sẽ nói hay hơn rất nhiều”, ông Nguyên kể thêm về những ngày ở hội chợ.

Những tiêu chuẩn không liên quan gì tới chất lượng

Ông Nguyên nhìn nhận, đi hội chợ mới thấy sản phẩm thuỷ sản trên thế giới có rất nhiều loại của rất nhiều nước. Nếu mình làm không tốt thì không thể cạnh tranh được với họ.

Ông Nguyên kể: “Người tiêu dùng thế giới họ đặt ra những tiêu chuẩn rất khắt khe, nếu mình vi phạm thì họ sẽ không ăn hàng của mình nữa. Tôi có tham dự một cuộc toạ đàm của Thái Lan. Hàng thuỷ sản đánh bắt của họ bị châu Âu đưa vào diện cảnh báo ở mức độ vàng vì có sử dụng lao động trẻ em. Vậy là ngay lập tức họ cam kết khắc phục. Điều này cho thấy tinh thần cầu thị của họ rất cao, rất tích cực. Ở đây, mình thấy là người tiêu dùng bây giờ họ có những tiêu chuẩn không liên quan gì tới chất lượng sản phẩm, mà nó mang tính nhân văn của cái sản phẩm đó. Hay như tiêu chuẩn ASC, người ta không cho phép việc nuôi trồng của anh làm ảnh hưởng đến môi trường, đến những người xung quanh”.

Tại tọa đàm do VN tổ chức, ông Nguyên rất tâm đắc khi chúng ta đưa Nghị định 36 ra để khẳng định đang siết chặt chất lượngcá tra xuất khẩu sau một thời gian dài buông lỏng. “Nghị định 36 quy định tỷ lệ mạ băng không quá 10% và hàm lượng nước tối đa trong cá tra phi lê đông lạnh không quá 83%. Tôi cho là ta làm điều này là hết sức hay và chủ động để từng bước xây dựng hình ảnh con cá tra VN ngày càng chất lượng, an toàn. Tại sao mình phải làm như vậy? Vì trước đây có một thời kỳ các DN của mình làm ăn gian dối, mạ băng 30 – 40%, miếng cá rã đông ra chất lượng không có, không còn gì để ăn. Bây giờ mình phải chấp nhận đau thương trong một vài năm để lấy lại uy tín. Trước khi đi hội chợ quốc tế này, tôi có nói chuyện với một số công ty thì họ nói rằng cái chuyện đó là chuyện tào lao. Tự dưng đang buôn bán thuận lợi lại làm như vậy như tự mang gông, lấy thòng lọng siết cổ mình. Tôi cho rằng đó là cách nhìn rất thiển cận. Tôi nghĩ, nếu còn những DN giữ cách suy nghĩ cách làm ăn như vậy thì cũng rất khó cho con cá tra VN sau này”, ông chia sẻ.

Xây dựng chuỗi cung ứng cá tra bền vững

SUPA là dự án “Xây dựng chuỗi cung ứng cá tra bền vững tại VN”. Dự án có tổng giá trị gần 2,4 triệu euro, trong đó Liên minh châu Âu (EU) tài trợ gần 1,9 triệu euro thông qua Chương trình EU SWITCH – Asia. Cơ quan chủ trì thực hiện dự án là Trung tâm sản xuất sạch hơn VN cùng các đối tác khác là Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thuỷ sản VN (VASEP), WWF – VN và WWF – Áo.

Dự án được thực hiện trong 4 năm (2013 – 2017), tập trung vào nâng cao năng lực, thúc đẩy việc sản xuất có trách nhiệm, nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm thiểu tác động môi trường và giảm chi phí sản xuất thông qua áp dụng phương pháp sử dụng tài nguyên có hiệu quả và sản xuất sạch hơn, cải tiến sản phẩm và phát triển thị trường. Dự án cũng giúp trao đổi thông tin, hỗ trợ kỹ thuật cho các DN vừa và nhỏ, các nhà sản xuất quy mô hộ gia đình áp dụng các tiêu chuẩn bền vững hiện hành như ASC, Global GAP… hướng tới sản xuất bền vững nhằm nâng cao tính cạnh tranh của ngành cá tra trên thị trường thế giới.