Ngăn nạn “móc túi” người dân khi điều chỉnh giá

Từ hôm nay (16-3), giá bán lẻ điện sinh hoạt sẽ được điều chỉnh theo hướng tăng, dao động trong khoảng 1.484-2.587 đồng/kWh tùy bậc thang. 

Nhiều ý kiến lo ngại việc tăng giá điện, xăng cùng thời điểm dễ nảy sinh tình trạng giá cả tăng do “té nước theo mưa”. Trong ảnh: người dân mua rau củ ở chợ Bà Chiểu, Q.Bình Thạnh, TP.HCM – Ảnh: Q.Định

Trước đó, giá xăng, tỉ giá cũng được điều chỉnh tăng. 

Theo PGS.TS Trần Hoàng Ngân - ủy viên Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội, cần phải giám sát chặt chẽ để tránh tình trạng hàng hoá khác “đu” theo, gây cú sốc cho thị trường. Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Ngân nói: 

– Lạm phát ở VN từ năm 2011 đến nay đã kiềm chế rất tốt. Trong ba năm gần đây, VN đã kéo chỉ số giá (CPI) về rất thấp, tuy nhiên đến nay vẫn còn hàm chứa nhiều yếu tố làm cho lạm phát quay lại. Bởi vậy, cho dù lạm phát 2014 chỉ 1,83% nhưng năm 2015 Chính phủ vẫn đặt ra chỉ tiêu lạm phát không quá 5% để kiểm soát.

Lạm phát ở VN chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, trong đó có ba nhóm cơ bản là lương thực thực phẩm, điện, xăng dầu và tỉ giá. Có thể thấy hai yếu tố về lương thực và tỉ giá đều có khả năng tăng trở lại trong năm 2015 do nguy cơ dịch bệnh, cũng như năm 2015 là năm VN mở cửa hội nhập, cán cân thương mại VN đứng trước thách thức lớn.

Thật ra, áp lực điều chỉnh giá điện đã có từ nhiều tháng trước, vấn đề là thời điểm áp dụng. Không may ngay khi vừa điều chỉnh giá điện thì giá xăng cũng tăng theo biến động giá thế giới, tạo nên những tác động về mặt tâm lý.

Điện và xăng là hai yếu tố đầu vào chính cho sản xuất, do đó làm sao hạn chế, tránh tình trạng “tăng giá dây chuyền” các mặt hàng khác là điều Chính phủ cần phải lưu ý trong quá trình điều hành sắp tới. Thực tế trong thời gian qua CPI giảm nhưng các khoản chi của người tiêu dùng cho điện, xăng dầu lại không giảm đáng kể, ảnh hưởng đến thu nhập, chi tiêu của người dân rất lớn.

* Xăng dầu, điện là những yếu tố đầu vào thiết yếu của hầu hết các ngành sản xuất. Theo ông, Chính phủ cần làm gì để tránh áp lực tăng giá đồng loạt trên thị trường?

– Hiện nay kiểm soát giá vẫn là yếu tố quan trọng để giảm các ảnh hưởng từ việc điều chỉnh kép này, nhất là phải điều hành theo Luật giá mà Chính phủ đã ban hành. Các cơ quan quản lý thị trường cần tích cực kiểm soát giá cả hàng hóa thị trường.

Những mặt hàng có độ nhạy cảm giá cao như xăng, dầu hay điện thì các công ty, doanh nghiệp phụ trách phải hết sức minh bạch trong quản lý, phải công khai, công bố báo cáo tài chính đầy đủ, thực hiện kiểm toán nghiêm túc… 

Đặc biệt trong năm 2015, nhiều mặt hàng, dịch vụ cũng phải điều chỉnh theo thị trường như viện phí, hay mặt bằng học phí chung vào tháng 9.

Các khoản chi này chắc chắn ảnh hưởng đến thu nhập của người dân. Vấn đề là Chính phủ phải làm sao để giảm ảnh hưởng, tác động của các khoản tăng giá đến người dân. Các chính sách tiền tệ, tài khoá phải hỗ trợ cho tăng trưởng kinh tế, tạo được công ăn việc làm cho người dân.

* Giá xăng và giá điện tăng cùng thời điểm không chỉ ảnh hưởng đến khối sản xuất mà còn ảnh hưởng đến người tiêu dùng bởi chi tiêu sẽ phải cắt giảm. Theo ông, việc này sẽ ảnh hưởng đến sức mua của người dân như thế nào?

– Việc tăng chủ yếu rơi vào những nhóm hàng thiết yếu nên áp lực kích cầu không quá lớn vì đó là những nhu cầu cơ bản của người dân. Tăng giá xăng dầu, điện không tác động đến tổng cầu mà tác động đến túi tiền của người dân.

Vấn đề ở đây là làm sao kiểm soát tính minh bạch giá cả các mặt hàng khác cũng như hiệu ứng tác động từ việc điều chỉnh giá xăng dầu, điện. Đừng để việc tăng giá này là cơ hội để giá cả những mặt hàng khác “đu” tăng theo, thiệt hại cho người tiêu dùng.

Việc tăng đầu năm cũng giúp doanh nghiệp chủ động tính toán được các kế hoạch kinh doanh của mình trong những tháng còn lại của năm. Mức tăng đúng hay hợp lý hay không lại là vấn đề khác. Theo tôi, việc tăng này áp lực có sẵn.

Trong bối cảnh CPI hai tháng đầu năm tăng thấp, có thể nhà điều hành thấy đây là cơ hội để điều chỉnh giá theo mặt bằng của thị trường. Trong xu thế hội nhập hiện nay, các hiệp định tự do thương mại, mở cửa thị trường trong nước buộc VN điều hành giá cả nhiều mặt hàng theo cơ chế thị trường.

* Liệu đợt tăng giá này có áp lực đến mục tiêu tăng trưởng GDP cả năm 6,2% và kiểm soát lạm phát khoảng 5%?

– Theo tôi, Chính phủ hoàn toàn có thể giữ được mục tiêu lạm phát không quá 5% trong năm 2015 mặc dù sẽ hơi căng thẳng. VN đã có nhiều bài học kiểm soát lạm phát trong quá khứ vì lạm phát tăng sẽ gây tác động đến sự phục hồi của nền kinh tế.

Chính phủ bằng nhiều biện pháp như kiểm soát giá, chính sách tài khoá chặt chẽ, chính sách tiền tệ lành mạnh cũng như quá trình tái cơ cấu nền kinh tế quyết liệt để thực hiện nghị quyết của Quốc hội đề ra.