Vệ tinh Trung Quốc gây nhiều nghi ngại

Nhiều nước trong khu vực đang lo ngại về các hoạt động vệ tinh của Trung Quốc, đặc biệt là về quân sự và vấn đề tranh chấp chủ quyền.

Reuters vừa đăng phóng sự về tình hình hoạt động của các cư dân Trung Quốc tại đảo Hải Nam, cửa ngõ mở ra đường xuống biển Đông của nước này. Trong đó, phần lớn các ngư dân được phỏng vấn cho hay tính đến cuối năm ngoái, đã có hơn 50.000 tàu cá Trung Quốc được lắp hệ thống định vị và liên lạc khẩn cấp kết nối với mạng lưới vệ tinh nội địa Bắc Đẩu. Nước này hiện có 16 vệ tinh Bắc Đẩu hoạt động trong quỹ đạo địa tĩnh phía trên khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Khi chính thức triển khai mạng lưới này hơn 1 năm trước, Bắc Kinh tuyên bố đây là nỗ lực nhằm tạo ra một hệ thống định vị, liên lạc và thông tin riêng nhằm độc lập với GPS của Mỹ và GLONASS (Nga). Tuy nhiên, vào thời điểm đó, đã có nhiều chuyên gia cảnh báo về mục tiêu quân sự và phục vụ tranh giành chủ quyền của Bắc Đẩu.

Tại cảng Đàm Môn trên đảo Hải Nam, các ngư dân khẳng định với Reuters rằng chính quyền địa phương trợ giá nhiên liệu và thúc giục họ đánh bắt ở các ngư trường xa xôi, lấn xuống tới tận Trường Sa của VN. “Tôi từng ở đó nhiều lần”, một thuyền trưởng giấu tên kể lại. Trên con thuyền cũ kỹ của ông này, một hệ thống định vị – liên lạc mới toanh nằm nghễu nghện, gây ra cảm giác có gì đó rất ngược ngạo. Theo Reuters, các chủ tàu chỉ thanh toán khoảng 10% chi phí lắp đặt hệ thống này, số còn lại do chính phủ chi trả. Truyền thông Trung Quốc khẳng định tàu cá có thể dùng hệ thống tích hợp để xác định vị trí của mình cũng như báo động cho tàu công vụ mỗi khi gặp tàu cá và tàu thực thi pháp luật của nước khác. Chưa hết, một ngư dân khác cho biết các thuyền trưởng nhận tiền trợ giá nhiên liệu cho mỗi chuyến ra khơi, chẳng hạn đối với tàu loại 500 mã lực, thuyền trưởng có thể bỏ túi 2.000 – 3.000 nhân dân tệ/ngày (gần 7 triệu đồng – hơn 10 triệu đồng).

Ngoài ra theo Reuters, ít nhất một hãng đánh bắt lớn của Trung Quốc được hưởng trợ cấp của chính phủ là Công ty phát triển hải sản Shandong Homey. Hồi tháng 2, công ty tuyên bố đã đưa vào hoạt động 8 tàu cá mới, mỗi chiếc dài 55 m tại Đông Phương thuộc Hải Nam. Theo thông tin đăng trên website của hãng thì động thái này nhằm “đáp lại lời kêu gọi của chính phủ phát triển biển và bảo vệ chủ quyền quốc gia”. Và 6 tuần sau, mỗi tàu cá của hãng được hỗ trợ 2 triệu nhân dân tệ. Khi được hỏi về vấn đề này, Phó giám đốc Cơ quan an toàn hàng hải Hải Nam Trương Kiệt ngang nhiên nói với Reuters rằng ngư dân Trung Quốc được khuyến khích đánh bắt ở mọi vùng biển “thuộc Trung Quốc”.

Nhận định về vấn đề trên, Giáo sư về an ninh quốc tế Alan Dupont thuộc Đại học New South Wales (Úc) nói: “Rõ ràng là các đội tàu đánh cá Trung Quốc đang được khuyến khích đánh bắt tại các vùng biển tranh chấp. Tôi cho rằng điều này hiện trở thành chính sách của Trung Quốc với động cơ thương mại lẫn chính trị”.

Mỹ – Nhật hợp tác ứng phó

Theo Bloomberg, Mỹ và Nhật đang ở giai đoạn đầu của việc kết hợp các chương trình không gian nhằm đối phó nguy cơ Trung Quốc phá hoại vệ tinh của họ. Giới chức hữu trách của Washington và Tokyo đã thảo luận cách thức phối hợp các hệ thống định vị toàn cầu của hai bên nhằm theo dõi tốt hơn những gì đang diễn ra trong không gian và trên các đại dương. Điều này cũng phù hợp với quyết định vừa qua của chính phủ Nhật về nới lỏng những hạn chế lâu nay đối với việc thực thi quyền phòng vệ tập thể, mở ra khả năng lực lượng phòng vệ của nước này hỗ trợ đồng minh và bạn bè trong trường hợp bị tấn công.

Đến nay, Nhật và Mỹ đã chi nhiều tỉ USD cho một hệ thống phòng thủ tên lửa tinh vi phụ thuộc một phần vào dữ liệu do các vệ tinh do thám của Mỹ cung cấp. Đó là lý do tại sao các chuyên gia hoạch định chiến lược của Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA) đã đăng tải nhiều bài viết trên các chuyên san quốc phòng về việc làm suy yếu dần ưu thế của Mỹ trong không gian, theo tờ Business Week .

Trong khi đó chuyên gia Brian Weeden cho hay Mỹ đang tìm những cách thức khác nhằm giảm nhẹ mối đe dọa từ Trung Quốc, bao gồm triển khai đội vệ tinh cơ động cỡ nhỏ khiến đối phương khó phát hiện và tiêu diệt. Việc cho phép các bộ phát tín hiệu hoạt động linh hoạt giữa các tần số cũng là phương pháp hiệu quả đối phó nguy cơ gây nhiễu. Ngoài ra, không quân Mỹ hôm 23.7 đã đưa 2 vệ tinh do thám mới vào quỹ đạo. Ngay lập tức, tờ Hoàn Cầu thời báo đăng xã luận cáo buộc Mỹ phóng 2 vệ tinh trên là nhằm do thám chương trình không gian của Trung Quốc.

Theo giới quan sát, phản ứng “nhanh một cách bất thường” của truyền thông Trung Quốc cho thấy mức độ ganh đua căng thẳng giữa hai bên trong vấn đề chiếm lĩnh không gian.

Danh Toại -Trùng Quang