Việt Nam yêu cầu Trung Quốc rút giàn khoan và đàm phán

Bộ trưởng Quốc phòng Phùng Quang Thanh yêu cầu Trung Quốc rút giàn khoan khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam và ngồi vào bàn đàm phán.

Đại tướng Phùng Quang Thanh đã phát biểu về chủ đề kiểm soát các căng thẳng chiến lược trong phiên toàn thể sáng 31.5 của Diễn đàn an ninh châu Á – Thái Bình Dương có tên gọi Đối thoại Shangri-La (SLD) lần thứ 13, kết thúc hôm nay tại Singapore.

Một năm sau khi Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đưa ra thông điệp về xây dựng “lòng tin chiến lược” tại SLD thứ 12, Bộ trưởng Phùng Quang Thanh nhận thấy: “Thế giới và khu vực vẫn còn nhiều căng thẳng và tiềm ẩn các nguy cơ xung đột hoặc chiến tranh”. Khu vực châu Á – Thái Bình Dương tuy phát triển năng động nhưng cũng tồn tại nhiều vấn đề ảnh hưởng đến hòa bình và ổn định chung.

Đáng tiếc, “quan hệ giữa Việt Nam và nước bạn láng giềng Trung Quốc về tổng thể trên các mặt đang phát triển tốt đẹp… thì ngày 1.5.2014, Trung Quốc đã đơn phương hạ đặt giàn khoan nước sâu Hải Dương-981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, gây bức xúc cho nhân dân Việt Nam, gây lo ngại cho các quốc gia trong khu vực và cộng đồng quốc tế”, ông nói.

Nhìn nhận mâu thuẫn và tranh chấp biên giới, lãnh thổ giữa các quốc gia láng giềng là điều không hiếm, ông cho rằng vấn đề là khi mâu thuẫn xảy ra, “lãnh đạo cấp cao của các nước cần hết sức bình tĩnh, kiềm chế, đặt lợi ích của quốc gia trong lợi ích của khu vực và quốc tế; lựa chọn giải pháp hòa bình thông qua đàm phán ngoại giao để giữ gìn quan hệ hữu nghị giữa các nước”.

Ngoài ra, Bộ trưởng Phùng Quang Thanh cũng ngầm ý nhắc nhở phía Trung Quốc về chiêu bài dùng báo chí đưa tin sai lệch và mang tính kích động: “Truyền thông có vai trò và trách nhiệm rất quan trọng, đó là đưa tin phải trung thực khách quan, kịp thời với tinh thần xây dựng vì lợi ích quốc gia dân tộc. Truyền thông nên tạo ra môi trường thuận lợi để góp phần giải quyết mâu thuẫn và tranh chấp một cách hòa bình, không nên dùng những lời lẽ kích động, càng không nên kích động hận thù dân tộc, càng không nên làm cho tình hình căng thẳng thêm, hoặc gây áp lực cho lãnh đạo trong quá trình xem xét ra quyết định giải quyết vấn đề”. 

Rút giàn khoan và đàm phán

“Chúng tôi nhận thức rõ, đấu tranh bảo vệ chủ quyền lãnh thổ là thiêng liêng… và nhất quán chủ trương kiên trì giải quyết bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế”, đại tướng Phùng Quang Thanh nói về lập trường giải quyết mâu thuẫn của Việt Nam. “Với chủ trương trên, Việt Nam rất kiềm chế, không sử dụng máy bay, tàu tên lửa, tàu pháo… mà chỉ dùng tàu kiểm ngư, tàu cảnh sát biển và tàu cá của ngư dân, phối hợp với lực lượng chấp pháp để bảo vệ chủ quyền, không chủ động đâm va, không phun vòi rồng vào các tàu của Trung Quốc”, ông cho biết.

Đổi lại, “chúng tôi đề nghị Trung Quốc rút giàn khoan ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa của Việt Nam và cùng Việt Nam đàm phán để giữ được hòa bình ổn định và quan hệ hữu nghị hai nước. Điều đó có lợi cho hai nước, cho cả khu vực và thế giới”, ông thúc giục.

Trả lời Giáo sư Carlyle Thayer từ Học viện Quốc phòng Úc về vai trò của mối quan hệ giữa các lãnh đạo cấp cao hai nước trong việc xử lý vụ này, ông Thanh cho biết các lãnh đạo Việt Nam đã chủ động liên lạc với những người tương nhiệm Trung Quốc và họ đang cân nhắc để gặp gỡ trao đổi trong thời gian tới đây.

Trong trường hợp trao đổi không thành, có khả năng Việt Nam đưa vụ này ra tòa án trọng tài quốc tế hay không?, một chuyên gia của Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế – đơn vị tổ chức SLD, đặt câu hỏi. “Việt Nam và Trung Quốc là hai nước láng giềng, có quan hệ kinh tế phụ thuộc lẫn nhau và đôi bên cùng có lợi, nên chúng tôi vẫn mong muốn và hy vọng hai bên đối thoại”. Ông cho biết thêm, Việt Nam và Trung Quốc từng có những vấn đề khó khăn hơn như biên giới đất liền hay vịnh Bắc bộ, nhưng đã giải quyết tốt đẹp. Tuy nhiên, “đấu tranh bằng pháp lý cũng là một biện pháp hòa bình, văn minh, phù hợp với luật Biển và Hiến chương LHQ”, nên Việt Nam cũng đang cân nhắc giải pháp này, ông cho biết. “Nhưng nếu buộc phải lựa chọn thì đó cũng là điều cả hai bên không mong muốn và đó là giải pháp cuối cùng”, ông nói.

“Liệu Trung Quốc có rút giàn khoan để tránh bị kiện?”, một học giả khác đặt vấn đề. “Đó là quyết định thuộc về Trung Quốc” ông Thanh trả lời.

Đánh giá về bài phát biểu và trả lời của đại tướng Phùng Quang Thanh, Giáo sư Thayer nói ngắn gọn: “Đại tướng Thanh đã thể hiện một tầm vóc mới về sự minh bạch, chuyên nghiệp và thẳng thắn của Việt Nam” trong chủ trương và hành động giải quyết các mâu thuẫn chiến lược.

 Thục Minh