Mỹ khẳng định bảo vệ Nhật

Tokyo có được sự hậu thuẫn quan trọng trong tranh chấp ở biển Hoa Đông khi ông Barack Obama trở thành tổng thống Mỹ đầu tiên chính thức tuyên bố khu vực Senkaku/Điếu Ngư cũng nằm trong phạm vi bảo vệ của thỏa thuận an ninh Mỹ – Nhật.

Tổng thống Mỹ cam kết bảo vệ đồng minh Nhật – Ảnh: Reuters

Tuyên bố này được tổng thống Mỹ đưa ra sau cuộc gặp thượng đỉnh với Thủ tướng Nhật Shinzo Abe sáng hôm qua.

Khẳng định công khai của tổng thống Mỹ là tuyên bố quan trọng vì cho đến nay Washington vẫn né tránh thể hiện quan điểm về các tranh chấp lãnh thổ – điều khiến nhiều đồng minh và đối tác của Mỹ tại khu vực lo ngại về quyết tâm thật sự của Mỹ.

“Tất cả chúng ta đều có trách nhiệm duy trì luật lệ cơ bản và trật tự của thế giới để các nước lớn, nước nhỏ đều phải tuân thủ theo những cái được coi là phải và công bằng”

Tổng thống BARACK OBAMA

“Điều 5 (của thỏa thuận an ninh Mỹ – Nhật) bao gồm toàn bộ lãnh thổ do Nhật quản lý, bao gồm cả quần đảo Senkaku – ông Obama nói – Chúng tôi cho rằng điều này không nên bị thay đổi một cách đơn phương”. Tuyên bố này của ông Obama đồng nghĩa với việc Mỹ sẽ tuân thủ các điều khoản về việc can thiệp quân sự để bảo vệ trong trường hợp đảo Senkaku bị tấn công.

“Đây không phải là quan điểm mới. Đây là quan điểm nhất quán” – tổng thống Mỹ khẳng định. Ông Obama cũng nói là vẫn có cơ hội để hợp tác với Trung Quốc nhưng kêu gọi Bắc Kinh phải tuân thủ luật pháp quốc tế. Tổng thống Mỹ dù vậy từ chối đưa ra “lằn ranh đỏ” và chỉ kêu gọi các bên đối thoại hòa bình liên quan tới quần đảo đang tranh chấp.

Theo báo Yomiuri Shimbun, tại cuộc họp báo chung, ông Obama tái khẳng định liên minh Mỹ – Nhật sẽ tiếp tục là nền tảng cho thịnh vượng ở châu Á – Thái Bình Dương, trong khi Thủ tướng Shinzo Abe tuyên bố liên minh hai nước đã được tiếp thêm sức sống mới. Ông Abe nói hai nhà lãnh đạo tái khẳng định vai trò lãnh đạo của liên minh trong việc đảm bảo hòa bình ở châu Á.

Tuyên bố của ông Obama ngay lập tức vấp phải sự phản đối của Bắc Kinh. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Tần Cương cùng ngày tuyên bố các đảo đó đều thuộc Trung Quốc. “Cái được gọi là hiệp ước an ninh Mỹ – Nhật chỉ là sản phẩm của thời chiến tranh lạnh và nó không thể nhắm vào bên thứ ba và không được xâm phạm tới chủ quyền lãnh thổ của Trung Quốc” – ông Tần Cương nói.

Về quan hệ thương mại, tổng thống Mỹ kêu gọi Nhật tiến hành các bước tiến “mạnh mẽ” để đạt được thỏa thuận thương mại song phương, có thể thống nhất thỏa thuận với Hiệp định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP) ở khu vực. Hi vọng về một thỏa thuận thương mại để tổng thống Mỹ và thủ tướng Nhật có thể vui vẻ công bố tại Tokyo đã không thành hiện thực khi các nhà đàm phán hai bên không thể đi đến được thống nhất.

THANH TUẤN