Phải cải cách triệt để doanh nghiệp nhà nước

Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải phát biểu tại Diễn đàn doanh nghiệp VN – Ảnh: N.Khánh 

Ông Preben Hjortlund, chủ tịch Phòng Thương mại châu Âu (EuroCham) tại VN, hoan nghênh những nỗ lực của Chính phủ trong năm 2013, nhưng nhắc lại khảo sát chỉ số môi trường kinh doanh mới nhất của EuroCham cho thấy quan điểm của các nhà đầu tư châu Âu tại VN gần như không thay đổi trong cả năm qua.

Thường xuyên phải trả “phí bôi trơn”

Thẳng thắn như thường lệ, những báo cáo tại VBF năm nay đưa ra nhiều thực trạng trong ngành thuế, hải quan. Theo ông Vũ Tiến Lộc – chủ tịch Phòng Thương mại và công nghiệp VN, trong khi Chính phủ nỗ lực nhiều biện pháp như “giải cứu”, “giãn, giảm thuế”… thì nhiều doanh nghiệp cho rằng họ chưa thật sự được hưởng lợi. Thậm chí ông Lộc nêu một số doanh nghiệp phản ảnh tại nhiều địa phương có tình trạng tìm mọi cách “tận thu” và tăng nhanh các loại thuế, phí, đẩy doanh nghiệp vào tình trạng rất khó khăn.

Ông Preben Hjortlund cũng nêu VN đưa ra các quy định nhưng không cho phép áp dụng đồng nhất. Trên thực tế, ưu đãi lại phụ thuộc vào chính… các cơ quan thuế địa phương. Trong khi đó, báo cáo tại VBF cho thấy các doanh nghiệp thường xuyên phải trả “phí bôi trơn” để nhanh có quyết định thuế.

Theo báo cáo của nhóm công tác hải quan tại VBF 2013, thực trạng là cán bộ hải quan vẫn được trả “phí bôi trơn” để giải quyết nhanh hoặc bỏ qua các thủ tục thông quan. Cũng có tình trạng cán bộ hải quan nhận hối lộ để làm ngơ trước buôn lậu hoặc khai báo sai số lượng, chủng loại hàng hóa.

Để giảm tham nhũng, VBF đề nghị triển khai hệ thống tin học hóa cho phép người nộp thuế truy cập nghĩa vụ thuế trực tuyến, tinh giản các quy định và quy trình thủ tục thuế, thưởng và bảo vệ người tố giác… VBF khẳng định vụ Bệnh viện Hoài Đức mà VN thưởng mỗi người… 320.000 đồng thì sẽ không thể khuyến khích tố giác trong tương lai!

Doanh nghiệp nhà nước làm giảm FDI

Năm nay, rất nhiều phát biểu đề cập về khối doanh nghiệp nhà nước. Ông Preben Hjortlund nói sẽ không ai quan ngại nếu các doanh nghiệp nhà nước không được ưu đãi nhiều hơn thông qua các khoản vay, khả năng tiếp cận đất đai, chỉ tiêu lợi nhuận thấp… Ông Preben Hjortlund khẳng định đây chính là vấn đề kìm hãm sự tăng trưởng của nền kinh tế do làm giảm đầu tư tư nhân. “Nếu VN không cải cách doanh nghiệp nhà nước, nguồn vốn FDI vào sẽ bị hạn chế” – ông Preben Hjortlund cảnh báo…

Ông Sato Motonobu, chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Nhật Bản tại VN, nhấn mạnh VN đang ở ranh giới giữa ngưng trệ và phát triển. Cho rằng “với cơ sở kinh tế công nghiệp của VN hiện nay, để duy trì sự ổn định vĩ mô mà vẫn tăng trưởng GDP 6-7% là không thể”, ông Sato Motonobu nói VN phải tái cơ cấu triệt để doanh nghiệp nhà nước. Hiện các doanh nghiệp nhà nước có thể xin cấp vốn từ các tổ chức tài chính thì nhiều doanh nghiệp tư rất khó vay vốn.

Ông Seck Yee Chung, phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Singapore tại VN, dành toàn bộ bài tham luận để nói về doanh nghiệp nhà nước của VN. Theo ông Seck Yee Chung, VN công bố tổng nợ của doanh nghiệp nhà nước lên đến 1,3 triệu tỉ đồng, nhưng tổng nợ trong nước của khu vực này chỉ khoảng 145.000 tỉ đồng, trong đó có 20-30% là không thể hoàn trả. “Khi doanh nghiệp nhà nước trở thành gánh nặng của nền kinh tế thì cải cách doanh nghiệp nhà nước là đòi hỏi thiết yếu”…

Báo cáo của nhóm công tác thị trường vốn của VBF chỉ ra rằng chỉ tính phần vốn nhà nước tại 20 công ty trên sàn chứng khoán TP.HCM đã lên tới 14,8 tỉ USD. Việc bán một phần các doanh nghiệp này, theo nhóm công tác, sẽ bù đắp dễ dàng ngân sách nhà nước trong giai đoạn khó khăn thay vì tận thu những nguồn khác.

Ngoài ra, vấn đề cung ứng điện cũng được nhiều ý kiến cho rằng là “khoảng tối nhất dưới ngọn nến”, đồng thời đề nghị cho phép các nhà máy điện gió bán thẳng điện cho các công ty đa quốc gia, chỉ trả phí thuê hạ tầng cho Tập đoàn Điện lực VN. Điều này vừa giúp Chính phủ không mất tiền bù giá do điện gió giá cao, vừa phát triển điện gió tại VN…

CẦM VĂN KÌNH