Không chỉ cảnh báo về nguy cơ đụng độ ở Hoa Đông, Mỹ còn yêu cầu Trung Quốc không lập Vùng nhận dạng phòng không mới ở biển Đông.

Ngày 3.12, hãng Kyodo News dẫn lời một quan chức cao cấp Mỹ tháp tùng Phó tổng thống nước này Joe Biden trong chuyến thăm Nhật cho biết Washington sẽ yêu cầu Bắc Kinh không lập Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) mới ở biển Đông mà không tham vấn trước với các bên liên quan. Trước đó một ngày, Đại sứ Trung Quốc ở Philippines Mã Khắc Khanh tuyên bố Bắc Kinh có quyền lập ADIZ ở biển Đông, nơi nước này có tranh chấp chủ quyền với nhiều nước láng giềng.

Phát biểu sau cuộc hội đàm với Thủ tướng Nhật Shinzo Abe ở Tokyo hôm qua, ông Biden tuyên bố Mỹ “quan ngại sâu sắc” về nỗ lực của Trung Quốc đơn phương thay đổi hiện trạng ở biển Hoa Đông, cụ thể là việc thành lập Vùng nhận dạng phòng không tại đây (ECSADIZ). “Hành động này gây căng thẳng khu vực và tăng nguy cơ đụng độ và tính toán sai lầm”, AFP dẫn lời ông Biden nhấn mạnh. Còn Thủ tướng Abe tuyên bố hai bên xác định không tha thứ cho nỗ lực thay đổi hiện trạng bằng vũ lực và sẽ hợp tác xử lý vấn đề ECSADIZ. Ông Abe còn nhấn mạnh các chiến dịch quân sự của Tokyo – Washington sẽ không thay đổi vì ECSADIZ, theo Kyodo News.

Mặt khác, ông Biden tuyên bố Mỹ có lợi ích trong việc hạ nhiệt căng thẳng ở khu vực, và sẽ hợp tác chặt chẽ với Nhật, Hàn Quốc cùng một số nước khác về vấn đề này. Ông cho rằng Tokyo và Bắc Kinh cần thiết lập cơ chế quản lý khủng hoảng và các kênh liên lạc hiệu quả để giảm nguy cơ căng thẳng, theo AFP. Ông Biden tiết lộ ông sẽ nêu trực tiếp những quan ngại về ECSADIZ với giới lãnh đạo Trung Quốc tại Bắc Kinh vào ngày mai 5.12. Sau Trung Quốc, ông Biden sẽ đến điểm cuối cùng trong chuyến công du 3 nước châu Á lần này là Hàn Quốc. Trái với đồn đoán trước đó của truyền thông Nhật, ông Biden và ông Abe không ra tuyên bố chung yêu cầu Trung Quốc hủy bỏ ECSADIZ trong cuộc hội đàm hôm qua.

Trung Quốc tuyên bố lập ECSADIZ ngày 23.11 và ban hành quy định yêu cầu các máy bay phải khai báo trước khi vào khu vực này. Tuy nhiên, trong mấy ngày qua, máy bay quân sự của Nhật, Mỹ và Hàn Quốc liên tục bay vào ECSADIZ mà không báo trước với phía Trung Quốc. Seoul và Tokyo cũng yêu cầu các hãng hàng không của họ không trình kế hoạch bay cho Trung Quốc. Ngày 2.12, Bộ Ngoại giao Mỹ nhấn mạnh Washington không chấp nhận các quy định về ECSADIZ, dù tuần trước bộ này tỏ ý muốn các hãng hàng không Mỹ báo kế hoạch bay cho giới chức Trung Quốc.

Đáp lại, Bộ Quốc phòng Trung Quốc ngày 3.12 tuyên bố những quốc gia có máy bay không khai báo kế hoạch bay khi vào ECSADIZ là “vô trách nhiệm”, theo Reuters. Trước chuyến công du châu Á của ông Biden, hải quân Mỹ đã triển khai 2 máy bay săn tàu ngầm hiện đại P-8A Poseidon đến tỉnh Okinawa của Nhật.

Văn Khoa