Ngày 15.11, Trung Quốc công bố thêm chi tiết về một số cải cách kinh tế – xã hội được quyết định tại Hội nghị trung ương 3 vừa qua.

Về mặt xã hội, 2 quyết định quan trọng là nới lỏng chính sách một con và bãi bỏ chính sách cải tạo lao động gây nhiều tranh cãi, theo Tân Hoa xã.

Hệ thống trại cải tạo lao động ra đời từ năm 1957 để giam giữ những người phạm các tội danh không nghiêm trọng như trộm cắp, gây rối trật tự, mại dâm và sử dụng ma túy với thời gian từ 1-4 năm. Tuy nhiên, dư luận Trung Quốc và nhiều chuyên gia có uy tín thời gian qua liên tục kêu gọi dẹp bỏ vì cho rằng chính sách này tồn tại nhiều điều bất hợp lý nguy hiểm như chính quyền địa phương và công an có quyền ra lệnh giam giữ mà không cần ra tòa xét xử. Một số luật gia cáo buộc các trại cải tạo đã biến tướng thành nơi để chính quyền địa phương bỏ tù những người tố giác tham nhũng hoặc bị cho là chống đối. Tính tới đầu năm nay, có khoảng 60.000 người đang ở trong các trại cải tạo trên khắp nước và bị cho là phải lao động khổ sai. Theo tờ Beijing News hôm qua, Trung Quốc sẽ cho thử nghiệm tại 4 thành phố việc thay thế trại lao động cải tạo bằng hệ thống “cơ sở điều chỉnh hành vi thông qua giáo dục”. Tuy nhiên, tờ báo không giải thích sự khác biệt giữa chúng cũng như không nói rõ thời gian.

Bên cạnh đó, Tân Hoa xã dẫn nghị quyết của Đảng Cộng sản cho hay các cặp vợ chồng mà một trong hai người là con một thì sẽ có quyền có con thứ hai. Đây là sự nới lỏng đáng kể so với quy định trước đó bắt buộc cả hai đều phải là con một thì mới được hưởng ngoại lệ. Các trường hợp được cho phép có con thứ hai khác là gia đình thuộc dân tộc ít người hoặc ở nông thôn có con đầu là nữ. Chính sách một con được cho là đã giúp kiểm soát tốt dân số Trung Quốc trong nhiều thập niên qua nhưng cũng để lại nhiều hệ lụy như nguy cơ thiếu hụt lao động, mất cân bằng giới tính, gánh nặng đè lên vai người già cũng như các cáo buộc cưỡng bức triệt sản và phá thai.

Về kinh tế, nhà nước cam kết sẽ tăng cường giám sát và đẩy mạnh hiệu quả hoạt động của tập đoàn quốc doanh, tăng cường vai trò của khu vực tư nhân và có một số cởi trói về tài chính. Cụ thể, theo Tân Hoa xã, tập đoàn nhà nước sẽ phải nộp ngân sách dưới dạng cổ tức lên tới 30% thay vì chỉ từ 5-15% như trước nay. “Quyết định này sẽ góp phần tăng tính cạnh tranh và buộc tập đoàn quốc doanh phải tự gia tăng hiệu quả hoạt động cũng như phân phối vốn hợp lý hơn”, chuyên gia Lưu Lợi Cường của Ngân hàng ANZ nhận định với AFP. Ngoài ra, Trung Quốc sẽ tiếp tục mở rộng mô hình khu thương mại tự do đang được thử nghiệm ở Thượng Hải và cho phép các công ty tư nhân có cổ phần trong những dự án của nhà nước. Những biện pháp nới lỏng khác bao gồm cho phép mở thêm ngân hàng nhỏ sử dụng vốn tư nhân, “cởi trói” về lãi suất, khuyến khích công ty và cá nhân đầu tư ra nước ngoài…

Trọng Kha