Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình thăm 2 nền kinh tế quan trọng ở Đông Nam Á để thúc đẩy hợp tác giữa lúc Mỹ bộn bề khó khăn.

Ông Tập đến Indonesia, nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á, hôm 2.10 và có cuộc hội đàm 2 giờ với Tổng thống Susilo Bambang Yudhoyono. Nhân chuyến thăm, Indonesia và Trung Quốc ký kết 6 thỏa thuận hợp tác trong các lĩnh vực hàng hải, thủy sản, du lịch và nghiên cứu không gian.

Theo đó, hai bên sẽ cùng phát triển một đặc khu kinh tế ở Indonesia, đồng thời nghiên cứu và phát triển công nghệ trong lĩnh vực khí tượng. Ngày 3.10, ông Tập tiếp tục chứng kiến lễ ký 21 dự án giữa các doanh nghiệp 2 nước trị giá 30 tỉ USD trong các lĩnh vực khai khoáng, sản xuất bột giấy và phát triển hạ tầng. Ngoài ra, giới tài chính đặc biệt quan tâm thỏa thuận trao đổi tiền tệ trị giá 16 tỉ USD có thể giúp Indonesia cứu vãn đồng nội tệ đang mất giá.

Tờ The Straits Times dẫn lời Chủ tịch Tập: “Chúng tôi muốn quan hệ 2 nước bay cao lên không trung và lắng sâu vào lòng biển, càng cao càng sâu càng tốt”. Cũng theo báo này, 2 nước đã nâng cấp quan hệ lên mức “đối tác chiến lược toàn diện” và đồng ý đẩy mạnh hợp tác quốc phòng, an ninh. Ngoài ra, Trung Quốc sẽ mở trung tâm văn hóa tại thủ đô Jakarta, cấp học bổng cho 1.000 người Indonesia học tiếng Hoa ở Viện Khổng Tử, và mời các chức sắc Hồi giáo sang Bắc Kinh trao đổi văn hóa và tín ngưỡng.

Indonesia là quốc gia không có tranh chấp lãnh hải với Trung Quốc và được cho là có vai trò “trung gian hòa giải tích cực” trong vấn đề biển Đông. Vì thế, không khó hiểu khi ông Tập chọn quốc gia này là điểm đến đầu tiên ở ASEAN kể từ khi nhậm chức hồi tháng 3.2013. Ngược lại, Indonesia cũng không bỏ qua cơ hội đẩy mạnh hợp tác với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới và là đối tác thương mại lớn thứ hai của mình, sau Nhật Bản. Chính quyền Jakarta đã mời ông Tập làm nguyên thủ nước ngoài đầu tiên phát biểu trước quốc hội sáng 3.10. Tuy vậy, theo Reuters, chỉ có 1/3 nghị sĩ có mặt trong buổi nói chuyện.

Tại đây, ông Tập Cận Bình nhắc qua loa về biển Đông và chỉ nói: “Tranh chấp nên được giải quyết một cách hòa bình”. Tuy nhiên, ông không ngừng nhấn mạnh tầm quan trọng của ASEAN trong chính sách đối ngoại của Trung Quốc: “Đông Nam Á là một trung tâm của Con đường tơ lụa trên biển. Trung Quốc sẵn sàng tăng cường hợp tác hàng hải với ASEAN”.

Cuối ngày 3.10, ông Tập đến Malaysia, quốc gia cũng có tranh chấp với Trung Quốc ở biển Đông. Hiện Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Malaysia còn Malaysia là đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc ở Đông Nam Á. Sau nước này, ông sẽ quay ngược lại Indonesia để dự Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC) từ ngày 7-8.10.

Trong khi Trung Quốc đang ra sức tiến gần ASEAN thì Tổng thống Mỹ Barack Obama lại có thể phải vắng mặt tại APEC cũng như cuộc họp Thượng đỉnh ASEAN – Mỹ lần thứ nhất và Thượng đỉnh Đông Á (EAS) tại Brunei ngày 9-10.10. Bế tắc về ngân sách khiến chính phủ Mỹ ngưng hoạt động, kéo theo việc ông Obama phải hủy thăm Malaysia và Philippines dự trù diễn ra sau khi EAS kết thúc. Nếu ông Obama phải hủy toàn bộ chuyến công du Đông Nam Á dự kiến bắt đầu từ 5.10, thì Mỹ sẽ “đánh mất một cơ hội lớn” để nâng cao vị thế ở khu vực, báo The Washington Post trích lời các nhà phân tích nhận định.

Thục Minh
(Văn phòng Singapore