Ông Obama quả đã thay đổi!

Tổng thống Obama phát biểu về giải pháp với Syria từ Nhà Trắng ngày 10-9 – Ảnh: Reuters 

Từ sau chiến tranh Triều Tiên, chưa một tổng thống Mỹ nào, ít nhất lại tỏ ra quan tâm đến dân tình như ông: “Cho dù tôi có thẩm quyền ra lệnh tấn công, tôi vẫn nghĩ rằng trong tình huống không có mối đe dọa trực tiếp hay bức bách đến an ninh chúng ta, đưa việc này ra quốc hội thảo luận là đúng đắn… Đặc biệt sau một chục năm đặt vào tay tổng thống ngày càng nhiều quyền lâm chiến, đồng thời đặt ngày càng nhiều gánh nặng hơn trên đôi vai binh sĩ chúng ta, trong khi đó lại gạt sang một bên các đại biểu nhân dân ra khỏi các quyết định sử dụng vũ lực sống còn”.

Nếu nhớ lại khẩu hiệu tranh cử năm nào của ông Obama – “Chúng ta có thể thay đổi” – thì rõ ràng đây chính là thay đổi lớn nhất mà ông đã làm được: tạo một nếp sinh hoạt mới trong chính trường Mỹ sau hơn nửa thế kỷ hành pháp cứ thoải mái dẫn đất nước này vào những cuộc chiến tranh mà sau đó tiếc nuối nhiều hơn là mừng vui. Như chính ông thừa nhận: “Nói cho cùng, tôi đã mất đến bốn năm rưỡi cật lực để kết thúc các cuộc chiến tranh (Iraq và Afghanistan), kết thúc chứ không phải khởi động nhé”. Cộng với tám năm chiến tranh trào tổng thống Bush, giáo sư Joseph Stiglitz (Nobel kinh tế 2001) và giáo sư Linda Bilmes (ĐH Harvard) đã tính ra rằng “12 năm chiến tranh đó khiến người Mỹ hao tốn khoảng 6.000 tỉ USD, thừa sức đủ cho quỹ an sinh xã hội và y tế kéo dài nhiều năm”.

Một thay đổi khác cũng đã được ông tỏ rõ: “Tôi không nghĩ rằng chúng ta nên “bứng” một tên độc tài khác nữa bằng vũ lực. Chúng ta đã học được từ Iraq rằng làm như thế càng khiến chúng ta phải chịu trách nhiệm đối với những gì diễn ra sau đó”. Phải chăng đây chính là một bài học rút ra được từ thực tế của những gì đã diễn ra từ việc “giải cứu nhân dân” Afghanistan, Iraq, Libya…?

Một thay đổi thứ ba, đặc biệt so với tổng thống tiền nhiệm George W. Bush, là nhu cầu trao đổi với các nước khác: “Tôi sẽ tiếp tục thảo luận với Tổng thống Putin. Tôi đã nói chuyện với lãnh đạo hai đồng minh thân cận nhất của chúng ta là Pháp và Anh, và chúng tôi sẽ cùng ra sức tham vấn Nga và Trung Quốc hầu tiến tới một nghị quyết của Hội đồng Bảo an yêu cầu Assad từ bỏ các vũ khí hóa học của mình và phá hủy chúng dưới sự kiểm soát quốc tế”.

Chính vì thế, ông đã yêu cầu quốc hội hoãn lại việc biểu quyết cho phép sử dụng vũ lực để đợi các kết quả ngoại giao. Tất nhiên, ông vẫn đặt quân đội Mỹ trong tình trạng sẵn sàng nhằm gây sức ép với Syria, vẫn trung thành với vai trò bảo vệ các giá trị tinh thần cùng vai trò lãnh đạo thế giới của đất nước ông, vẫn kỳ hẹn cho ông Assad thay đổi.

Rõ ràng Tổng thống Obama đã tỏ rõ khẩu hiệu tranh cử “chúng ta có thể thay đổi” của năm năm trước là thực. Liệu có phải cũng còn do nay thế giới đang ở trong một tình hình mà Bộ trưởng ngoại giao Pháp Laurent Fabius, tại trụ sở ASEAN ở Jakarta hôm 2-8 vừa qua, gọi là “một thế giới vô cực” – tức không có một cực nào thống lĩnh – “sau khi đã từng là lưỡng cực với Mỹ và Liên Xô, rồi thì đơn cực với chỉ một Mỹ siêu cường độc nhất”?

Dấu hiệu của thời gian!

DANH ĐỨC