Đây là cách chăm sóc sức khoẻ có thể làm bệnh nặng thêm!

Não khi nào cần “dưỡng”?

Bộ não của ta chỉ hoạt động tốt khi được cung cấp đủ lượng máu cần thiết. Nếu lượng máu cung cấp cho não (gọi là tuần hoàn não) bị giảm, ta sẽ bị một số rối loạn, đặc biệt xảy ra ở người già. Nguyên nhân đưa đến tuần hoàn não giảm gồm: xơ vữa mạch máu não, giảm tiết các chất sinh học được gọi là các chất dẫn truyền thần kinh ở não, thiếu men chuyển hóa, thiếu glucose và oxy cung cấp cho não… Tuần hoàn não kém sẽ đưa đến các rối loạn như nhức đầu, ù tai, chóng mặt, lo âu, ám ảnh, mất ngủ, trí nhớ kém, thiếu sự tập trung, nặng hơn là lú lẫn, sa sút trí tuệ, loạn ngôn, mất trí nhớ…

Nhưng có trường hợp rối loạn tuần hoàn não nặng hơn gọi là thiếu máu não cục bộ. Đây là hiện tượng có sự giảm dòng máu trong nhiều giây hoặc một vài phút đến não và làm hoạt động não bị rối loạn nặng. Nếu dòng máu này ngưng chảy lâu hơn vài phút sẽ gây ra bệnh cảnh nặng hơn là nhồi máu não.

Nguyên nhân do vật nghẽn mạch từ tim hay từ các mạch máu lân cận di chuyển đến não làm ngưng dòng máu chảy đến. Thường gặp trên lâm sàng là tình trạng thiếu máu não cục bộ thoáng qua được đặc trưng bằng thiếu máu não trong thời gian dưới 24 giờ.

Theo một nghiên cứu, khoảng 30% bệnh nhân nhồi máu não trước đó có bị thiếu máu cục bộ thoáng qua. Vì vậy phòng và điều trị các cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua có ý nghĩa dự phòng đột quỵ. Thủ phạm gây ra tình trạng thiếu máu não cục bộ chủ yếu là do các bệnh lý tim mạch như xơ vữa động mạch não, bóc tách động mạch, loạn nhịp tim, rung nhĩ, các bệnh lý van tim, nhồi máu cơ tim, tăng huyết áp… Trường hợp rối loạn tuần hoàn não nặng phải được thăm khám và chăm sóc bởi bác sĩ, chứ người bệnh tìm cách tự dùng thuốc để chữa trị rất nguy hiểm.

Không có tác dụng phục hồi sự suy giảm trí nhớ

Có một số thuốc tân dược được cho là cải thiện tuần hoàn não, tăng cường chuyển hóa tế bào não, hỗ trợ các trường hợp lão hóa thần kinh (một số được dùng trong trường hợp bị tai biến mạch máu não, chấn thương não, hỗ trợ trị sa sút trí tuệ…). Ngoài ra còn một số chế phẩm có nguồn gốc thảo dược hay một số thực phẩm chức năng được gọi chung là chế phẩm hoạt huyết dưỡng não.

Mặc dù là thảo dược hay thực phẩm chức năng vẫn có thể gây tác dụng phụ như gây rối loạn tiêu hóa, nhức đầu, nổi mẩn đỏ… Chưa kể các chế phẩm hoạt huyết dưỡng não gần như không có tác dụng phục hồi sự suy giảm trí nhớ do rối loạn tuần hoàn não. Vì vậy việc sử dụng khi không bị bệnh nhằm bổ dưỡng thần kinh, hay tăng liều để tăng hoạt hóa vỏ não, tăng trí nhớ là ngộ nhận.

Tìm đúng bệnh để dùng đúng thuốc

Ghi nhận từ các phòng khám sức khỏe cho thấy nhiều người khi có các biểu hiện nhức đầu, hoa mắt, chóng mặt… bất luận vì nguyên nhân gì đã vội nghe theo lời quảng cáo, tự ý tìm mua các thuốc giảm đau thông thường hay thuốc, thực phẩm chức năng cải thiện tuần hoàn não với niềm tin uống sẽ khỏi bệnh ngay. Riêng tình trạng nhức đầu lại có thể do rất nhiều nguyên nhân khác nhau. Phải tùy vào nguyên nhân cụ thể, thầy thuốc mới có những chỉ định dùng thuốc phù hợp. Những nguyên nhân nhức đầu có thể là nhức đầu do căng thẳng (stress), nhức nửa đầu (migraine)…

Nhưng có thể do nguyên nhân nguy hiểm như bướu não, chảy máu trong não, viêm động mạch thái dương (bệnh này có thể gây mù)… Có những cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua mà bệnh nhân có cảm giác yếu, bị bại, bị liệt đột ngột hoặc mất tiếng nói nhưng có khi không có triệu chứng nhức đầu (đây là tình trạng bệnh nhân bị thiếu máu não nhưng chưa bị nhồi máu não).

Như vậy, việc người bệnh đau nhức đầu hoặc có các triệu chứng thật sự của thiếu máu cục bộ thoáng qua mà lại tùy tiện sử dụng các chế phẩm hoạt huyết dưỡng não khi chưa có ý kiến của thầy thuốc là rất nguy hiểm. Để an toàn cho bản thân nên đến bác sĩ để được khám. Bác sĩ tùy theo kiểu và mức độ rối loạn tuần hoàn não của người bệnh mà chọn thuốc, liều thích hợp để lập lại cân bằng não, hoặc chữa trị đúng bài bản nếu đó là thiếu máu cục bộ thoáng qua.

PGS.TS NGUYỄN HỮU ĐỨC
(Đại học Y dược TP.HCM)