Loạn thần dược An cung ngưu hoàng

An cung ngưu hoàng – một cái tên đang được truyền tai nhau là thần dược đối với người đột quỵ và tai biến mạch máu não.

Khách hàng hỏi mua sản phẩm An cung ngư hoàng hoàn tại một cửa hàng ở Q.1, TP.HCM chiều 27-8. Khách hàng “hoa mắt” khi được giới thiệu một loạt sản phẩm xuất xứ từ Hàn Quốc, Trung Quốc, Hong Kong – Ảnh: Tiến Long

Chỉ cần gõ “An cung ngưu hoàng hoàn” trên Google, người ta có thể thấy hàng trăm sản phẩm xuất xứ Trung Quốc, Hàn Quốc, CHDCND Triều Tiên với đủ hình thức hộp giấy – hộp gỗ; đựng một, hai, ba, thậm chí là sáu viên với đủ loại giá.

Thế nhưng trong đợt kiểm tra mới nhất của Cục Quản lý dược, người ta phát hiện có độc dược trong loại “thần dược” này.

Độc dược trong “thần dược”

An cung ngưu hoàng hoàn là một bài thuốc cổ phương, được dùng dự phòng tai biến mạch máu não và điều trị di chứng của tai biến mạch máu não, nhưng sản phẩm không thể thay thế các thuốc hạ áp và người dùng cần sử dụng theo chỉ dẫn của thầy thuốc

TS Đặng Quốc Khánh (phó cục trưởng Cục Quân y)

Sản phẩm phát hiện có độc là An cung ngưu hoàng hoàn thực phẩm chức năng vừa được nhập khẩu về VN. Hôm 26-8, Cục Quản lý dược đã có văn bản gửi Cục An toàn thực phẩm, thông báo trong quá trình kiểm tra chất lượng thuốc An cung ngưu hoàng hoàn, Cục Quản lý dược đã phát hiện một sản phẩm cùng tên An cung ngưu hoàng hoàn nhưng là thực phẩm chức năng, xuất xứ CHDCND Triều Tiên, số lô 8-2, sản xuất tháng 2-2014, hạn dùng tháng 2-2017, có hàm lượng chì trong sản phẩm lên tới 0,25 mg/g, thủy ngân 33,2 mg/g và asen 38,9 mg/g sản phẩm.

Theo Cục Quản lý dược, trong sản phẩm này ngoài các dược liệu thông thường còn có hùng hoàng, chu sa, xạ hương… là các dược liệu có độc tính và khi dùng phải có sự kiểm soát chặt chẽ về liều dùng, đường dùng, đối tượng dùng và phải có sự tư vấn của bác sĩ đông y, trong khi sản phẩm này hướng dẫn dùng hằng ngày và dùng được cho cả trẻ em dưới 2 tuổi!

TS Đặng Quốc Khánh – phó cục trưởng Cục Quân y, người đã có thời gian nghiên cứu về An cung ngưu hoàng hoàn – cho hay An cung ngưu hoàng hoàn là thuốc cấp cứu, không sử dụng để kê dùng hằng ngày. Trong khi loại thực phẩm chức năng An cung ngưu hoàng hoàn có độc này lại hướng dẫn dùng hằng ngày: người lớn 1 viên/lần ngày 1-2 lần, trẻ em dưới 5 tuổi 1/2 viên/lần/ngày và trẻ em dưới 2 tuổi 1/3 viên/lần/ngày. Đối chiếu liều dùng sản phẩm và quy chuẩn VN, hàm lượng kim loại nặng kể trên gấp hàng ngàn lần so với ngưỡng an toàn cho phép với cơ thể người và gây hại cho sức khoẻ người sử dụng.

An cung ngưu hoàng hoàn bày bán tại chợ thuốc (Q.Hoàn Kiếm, Hà Nội) với giá 1 triệu đồng/viên (hộp có 3 viên) – Ảnh: Việt Dũng

Nhiều dược liệu quý đã được thay thế

Vốn được nghe là “thần dược” cho người bị đột quỵ và tai biến mạch máu não, nhiều người đã mua trữ sẵn 1-2 hộp An cung ngưu hoàng hoàn phòng khi người nhà bị tai biến. Như ông P.V.T., 61 tuổi, ở Q.Bình Thạnh, TP.HCM nghe bạn bè truyền tai nhau An cung ngưu hoàng hoàn có tác dụng rất tốt với người bị đột quỵ, chỉ cần uống “thuốc” này sẽ qua được cơn đột quỵ. Vì vậy, ông T. và nhiều người bạn của ông đều mua An cung ngưu hoàng hoàn cất sẵn trong nhà. Nhiều trang mạng cũng giới thiệu An cung ngưu hoàng hoàn là “thuốc cứu người”, được dùng cấp cứu và điều trị đột quỵ, nhồi máu não cực kỳ hiệu quả và nhanh chóng, nhiều người bị hôn mê nằm viện mấy ngày không tỉnh, uống An cung ngưu hoàng hoàn đã tỉnh lại và hồi phục…

Tuy nhiên An cung ngưu hoàng hoàn có thật sự tốt như lời đồn? Theo TS Khánh, cần phân biệt An cung ngưu hoàng hoàn Trung Quốc và Hàn Quốc, CHDCND Triều Tiên, bởi công thức có thể giống nhau nhưng cách bào chế hoàn toàn khác, do đó tác dụng cũng khác nhau. TS Khánh cho biết trong công thức An cung ngưu hoàng hoàn cổ truyền có các thành phần như sừng tê giác, sừng trâu nước, xạ hương… nhưng nay các thành phần này đều được biến cải sang sừng trâu thông thường, xạ hương được thay bằng long não. “An cung ngưu hoàng hoàn là một bài thuốc cổ phương, được dùng dự phòng tai biến mạch máu não và điều trị di chứng của tai biến mạch máu não, nhưng sản phẩm không thể thay thế các thuốc hạ áp và người dùng cần sử dụng theo chỉ dẫn của thầy thuốc”- TS Khánh cho biết.

Không chỉ là An cung ngưu hoàng hoàn dạng thuốc, Cục An toàn thực phẩm cũng đã cấp xác nhận công bố tiêu chuẩn cho An cung ngưu hoàng hoàn thực phẩm chức năng. Theo ông Trần Quang Trung – cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, việc cấp xác nhận công bố tiêu chuẩn cho sản phẩm này là thực phẩm chức năng dựa trên hồ sơ gốc của nước sản xuất (CHDCND Triều Tiên) và hồ sơ phía Triều Tiên cũng cho phép chỉ định sản phẩm cho trẻ em dưới 2 tuổi, nên Cục An toàn thực phẩm cho phép lưu hành sản phẩm dưới dạng thực phẩm chức năng.

Thế nhưng về chuyên môn, TS Khánh cho biết thực phẩm chức năng không thể có những thành phần có độc tính như sản phẩm này, chưa kể các thành phần kim loại nặng quá cao và vượt ngưỡng cho phép, nguy hại cho sức khỏe người dùng, còn có các dược liệu có độc tính như hùng hoàng, chu sa khi dùng phải có sự giám sát của thầy thuốc.

Dễ làm mất thời gian vàng

TS.BS Nguyễn Huy Thắng, trưởng khoa bệnh lý mạch máu não Bệnh viện Nhân dân 115 TP.HCM, cho biết Hội Đột quỵ và tim mạch Hoa Kỳ đã khuyến cáo bệnh nhân đột quỵ không nên uống thuốc qua đường miệng trước khi được đưa đến bệnh viện. Theo bác sĩ Thắng, nhiều bệnh nhân đột quỵ sẽ bị ảnh hưởng đến chức năng nuốt. Do vậy, khi người bệnh chưa được kiểm tra chức năng nuốt còn đảm bảo hay không mà đã được cho uống thuốc, có thể làm người bệnh bị hít sặc, gây ra viêm phổi do hóa chất trong thuốc.

Bệnh viện Nhân dân 115 từng tiếp nhận bệnh nhân bị đột quỵ (đột ngột liệt nửa người, không nói được) và được người nhà cho uống ngay một viên An cung ngưu hoàng hoàn. Viên “thuốc” bị mắc trong cổ họng và người bệnh phải đến bệnh viện lấy viên “thuốc” ra trước khi được điều trị bệnh đột quỵ. Mới đây, một bệnh nhân đang điều trị đột quỵ tại bệnh viện còn đem cả hộp “thuốc” An cung ngưu hoàng hoàn đến hỏi bác sĩ xem có uống được không.

Bác sĩ Thắng cho biết phần lớn người sử dụng An cung ngưu hoàng hoàn có kinh tế khá. Do tin tưởng loại “thuốc” này nên người nhà thường chờ đợi sự hồi phục của người bệnh sau khi uống thuốc, dễ làm mất thời gian vàng (ba giờ đầu tiên) trong điều trị bệnh đột quỵ. Bác sĩ Thắng nhấn mạnh sau khi xuất hiện cơn đột quỵ, mỗi phút trôi qua người bệnh sẽ bị chết 2 triệu tế bào não nếu không được điều trị đúng cách. Càng để lâu, tế bào não càng mất nhiều, di chứng càng nặng nề.

Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Năm, viện phó Viện Y dược học dân tộc TP.HCM, cho biết ông đã đọc thông tin về việc Cục Quản lý dược phát hiện một loại An cung ngưu hoàng hoàn chứa kim loại độc. Tuy nhiên theo ông Năm, hiện có nhiều loại An cung ngưu hoàng hoàn được làm giả, do vậy cần tìm hiểu nguồn gốc của những loại này.

LAN ANH – THÙY DƯƠNG

Đình chỉ lưu hành An cung ngưu hoàng hoàn có độc

Ngày 27-8, Cục An toàn thực phẩm đã có quyết định dừng lưu thông, thu hồi và tiêu hủy toàn bộ lô An cung ngưu hoàng hoàn có độc. Sản phẩm này được cấp xác nhận công bố tiêu chuẩn sản phẩm ngày 8-7-2013 và lô sản phẩm bị phát hiện có độc được nhập về VN tháng 6-2014, giá bán mỗi hộp trên 5 triệu đồng. Theo ông Trần Quang Trung – cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, sau khi dừng lưu hành và tiêu hủy lô sản phẩm có nhiễm kim loại nặng, Cục An toàn thực phẩm sẽ xem xét tiếp còn loại An cung ngưu hoàng hoàn nào được cấp công bố là thực phẩm chức năng, đồng thời có thể rút xác nhận công bố lưu hành sản phẩm.

Trả lời về việc An cung ngưu hoàng hoàn có thành phần dược liệu có độc tính, cần giám sát khi sử dụng nay lại cấp xác nhận là thực phẩm chức năng được dùng tự do liệu có nguy hiểm và quá dễ dãi, ông Trung cho rằng hồ sơ nước sản xuất cũng là thực phẩm chức năng và quy định hiện hành là tôn trọng công bố của nước sản xuất. Cục An toàn thực phẩm sẽ xem xét kỹ hướng dẫn sử dụng sản phẩm và sớm quyết định có hay không thu hồi giấy phép đã cấp.

Từ “hơi mệt mệt” thành “đột quỵ liệt giường”

Mạng tin tức của Đài truyền hình tỉnh Hải Nam (Trung Quốc) hôm 8-8-2014 đưa tin “An cung ngưu hoàng đan” không phải là thần dược cho bệnh đột quỵ, cảnh báo người dân Hải Nam nói riêng và Trung Quốc nói chung đừng quá tin vào loại thực phẩm chức năng cũng như thuốc mang tên này có thể chữa được bá bệnh.

Trang tin trên dẫn lời chuyên gia trong ngành đông y Trung Quốc cho rằng nhiều người Trung Quốc đang hiểu sai công dụng “chữa bá bệnh” của loại thuốc chức năng này nên lạm dụng khi chỉ mới có triệu chứng đột quỵ nhẹ, dẫn đến bệnh tình ngày càng trầm trọng hơn. Các chuyên gia này còn khuyến cáo người tiêu dùng Trung Quốc nên cẩn thận khi sử dụng các sản phẩm chức năng An cung ngưu hoàng vì quá lắm là chỉ có tác dụng thanh nhiệt và làm thần kinh tỉnh táo. Thậm chí sản phẩm An cung ngưu hoàng còn chứa các thành phần hóa học độc hại như thủy ngân, nguyên tố asen. Nếu hấp thụ quá liều sẽ có hại cho gan và làm tổn thương thận, thần kinh và hệ tuần hoàn.

Từ cuối năm 2013, Nhật Báo Phương Nam và hàng loạt trang báo chính thống đã đăng tải lời kêu gọi “Cẩn thận, An cung ngưu hoàng hoàn toàn không phải là thần dược chữa bệnh đột quỵ”, cũng cảnh báo người dân Trung Quốc chớ ỷ lại vào việc sử dụng sản phẩm An cung ngưu hoàng mỗi khi thấy trong người mệt mỏi. Thậm chí, đã có những trường hợp sau khi uống An cung ngưu hoàng thì từ người “hơi mệt mệt” biến thành “bệnh nhân đột quỵ liệt giường”. Cụ thể, một bệnh nhân họ Lưu ở Quảng Châu than mệt mỏi, choáng váng thì được người thân cho uống một viên thực phẩm chức năng An cung ngưu hoàng. Sau khi uống xong, ông Lưu chẳng những không tỉnh mà còn nằm liệt giường, ông Lưu phải nhập viện điều trị một tháng mới có thể mấp máy môi, tay chân vẫn gần như bất động.

Bác sĩ Từ An Định, chuyên gia nổi tiếng về các bệnh liên quan đến hệ tuần hoàn và thần kinh của Trung Quốc, khuyến cáo người tiêu dùng không nên tự dùng sản phẩm An cung ngưu hoàng theo quán tính dân gian vì chưa có một chứng cứ khoa học nào chứng minh sản phẩm này có tác dụng tốt cho sức khỏe.

MỸ LOAN