Hai “kiệt tác nhỏ” của Đông Âu

 Có những bộ phim tạo được sức mạnh và ảnh hưởng lớn đến cảm xúc của người xem, dù bản thân chỉ là những bộ phim rất nhỏ bé và đơn giản (tưởng như không thể đơn giản hơn).  

Corn island (Đảo ngô) và Tangerines (Mùa quýt) – hai bộ phim đến từ nước Cộng hoà Georgia nhỏ bé (tách ra từ Liên Xô cũ) là những ví dụ tiêu biểu.

Bộ phim Đảo ngô mang vẻ đẹp thuần khiết của một bài thơ cổ điển

1. Corn island là bộ phim có đến sáu nước hợp tác sản xuất, trong đó có những nước lớn như Đức, Pháp, Czech, Hungary nhưng không phải để thực hiện một thiên sử thi hoành tráng hay một bộ phim chiến tranh đồ sộ, mà chỉ là một bộ phim nhỏ và thuần khiết như một bài thơ cổ điển.

Chỉ có hai nhân vật chính vô danh và hình ảnh của họ xuyên suốt bộ phim, thoại chỉ khoảng 10 câu và hạn chế tối đa nhạc nền, thay vào đó là tiếng động thu trực tiếp ầm ào dữ dội của dòng sông – nhưng Corn island là bộ phim mà khi xem xong ta chỉ biết ngồi im lặng trong bóng tối để dư âm của nó ngấm vào mình.

Bối cảnh chính của bộ phim là một hòn đảo nhỏ, thực chất là một doi đất được hình thành từ đất đá phù sa của con sông Inguri bắt nguồn từ nước Nga. Doi đất nhỏ hình thành giữa sông vô tình cũng trở thành biên giới của hai đất nước nhỏ bé ly khai từ Liên Xô cũ là Georgia và Cộng hòa Abkhazia (người Việt quen gọi là Cáp Ca), nơi xảy ra xung đột liên miên.

Một lão nông già chèo thuyền ra giữa đảo, cắm một cọc gỗ khẳng định quyền sở hữu. Những hòn đảo nhỏ này là nơi để nông dân hai bên bờ dòng sông tranh thủ sự màu mỡ của phù sa trồng trọt trong mùa hạ và mùa thu, lấy nông sản dự trữ nuôi sống gia đình họ trong suốt mùa đông và xuân lạnh giá.

Nhưng được hay mất mùa, thậm chí sự an toàn của sinh mạng họ giữa hai bờ chiến tuyến của cuộc nội chiến, giữa con sông lúc hiền lành, lúc dữ dội là điều không ai dám nói trước.

100 phút của bộ phim chỉ tập trung vào cuộc khai hoang của lão nông và cô cháu gái mới lớn tranh thủ nghỉ hè ra giúp ông cất một chái nhà nhỏ để trồng ngô, nhưng đưa người xem bước vào một cuộc hành trình chinh phục vĩ đại như những bước chân đầu tiên của con người trên trái đất.

Phim của đạo diễn George Ovashvili người Georgia, từng vào top 9 Oscar tranh giải phim nước ngoài xuất sắc nhất năm 2015 và đoạt giải Quả cầu pha lê dành cho phim hay nhất tại Liên hoan phim Karlovy Vary của Czech.

Một cảnh trong phim Mùa quýt

2. Tangerines (Mùa quýt) cũng là một “kiệt tác nhỏ” gây ám ảnh người xem như thế. Bộ phim gây mê hoặc bởi câu chuyện, bởi diễn xuất, bởi nhạc nền, bởi quay phim – những yếu tố cơ bản làm nên một bộ phim hay.

Và xem những bộ phim hay nhưng tuyệt đối giản dị như thế này, không khỏi thắc mắc sao họ có thể làm một cách dễ dàng đến thế!

Tangerines kể câu chuyện diễn ra vào những năm 1992-1993 ở một ngôi làng nhỏ của vùng biên giới, nơi diễn ra cuộc nội chiến giữa hai đất nước ly khai tách ra từ Liên Xô cũ: Abkhazia và Georgia.

Trước chiến tranh, những người nông dân Estonia đến đây trồng quýt và gầy dựng nhà cửa. Khi chiến tranh nổ ra, hầu hết người Estonia đều trở về quê hương của mình để lánh nạn, chỉ có hai người đàn ông, hai lão nông già Ivo và Margus ở lại trong hai ngôi nhà nhỏ đơn độc để thu hoạch vụ quýt đang đến.

Rồi một cuộc đọ súng giữa quân lính hai bên nổ ra, khi Ivo ra đến hiện trường thì ông phát hiện chỉ còn sống sót hai người lính bị thương nặng, Ahmed – một người lính đánh thuê người Cáp Ca (Chechen) cho phía Abkhazia và Niko – một người lính tình nguyện của Georgia.

Ivo và Margus đưa họ về nhà, băng bó vết thương và chăm sóc chờ ngày họ hồi phục. Amed hồi phục trước, và anh ta hung hăng đòi giết ngay người lính của Georgia, người đã giết chết hai đồng đội của mình. Niko phục hồi chậm hơn nhưng anh cũng thề sẽ một phen sống chết với kẻ thù.

Tuy nhiên Ivo, có gương mặt như một thiền sư, người đã cứu sống họ, bắt họ phải thực hiện một cam kết: một khi còn sống dưới mái nhà của ông, cả hai không được thực hiện bất cứ hành động chém giết nào. Hai người lính của hai bờ chiến tuyến buộc phải thực hiện lời hứa danh dự…

Một tứ phim tuyệt vời. Và đạo diễn Zaza Urushadze đã dẫn dắt người xem đi vào một cuộc hành trình của nhân phẩm con người, của sự hoà giải giữa những kẻ đối đầu. Chỉ có điều, như đạo diễn Phan Đăng Di có lần nói, luôn có một con quỷ chực chờ trong bóng tối để nhảy ra phá tan những kế hoạch của con người…