Ý kiến các nhà khoa học về hướng xử lý vụ lấp sông Đồng Nai làm dự án: Rất không nên ‘tạm dừng’ hoặc ‘đánh giá lại’ !!

Các nhà khoa học cho rằng cần huỷ ngay dự án lấp lấn sông Đồng Nai, trả lại nguyên trạng ban đầu; không nên tiếp tục tạm dừng, thẩm định lại như kiến nghị của Bộ Tài nguyên – Môi trường.

Quá nhiều sai phạm trong việc lấp lấn sông Đồng Nai – Ảnh: Diệp Đức Minh

Bộ tự mâu thuẫn

Phân tích nội dung báo cáo của Bộ Tài nguyên – Môi trường (TN-MT), TS Tô Văn Trường, chuyên gia tài nguyên nước và môi trường, Ban Chủ nhiệm chương trình nghiên cứu khoa học KC08/11-15 Bộ KH-CN, nhận xét: “Bản báo cáo có những nội dung hoàn toàn trái ngược nhau. Nếu nhìn tổng thể thì nó mâu thuẫn và còn nhiều điểm bất cập, chưa rõ ràng”. Cụ thể, báo cáo đánh giá: “Dự án đã tuân thủ các quy định của pháp luật hiện hành về đất đai, xây dựng, đầu tư, giao thông đường thủy và đã có báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM)”, nhưng trong một đoạn khác lại viết “trong quá trình triển khai, dự án chưa lấy ý kiến của Bộ TN-MT” dù theo quy định, dự án phải lấy ý kiến của bộ này. Như vậy không thể gọi là đã tuân thủ các quy định của pháp luật về đầu tư xây dựng.

Báo cáo cũng không nêu việc chủ dự án không đầu tư di dời trạm thuỷ văn mà lại đầu tư bằng một dự án khác sử dụng vốn ngân sách nhà nước, nghĩa là vẫn bao che cho sai phạm của tỉnh. “Báo cáo không nói rõ khi nào Bộ TN-MT sẽ hoàn thành thẩm định ĐTM dự án. Cũng không nói rõ trách nhiệm của cá nhân khi phê duyệt dự án và những đơn vị liên quan”, TS Trường nêu quan điểm.

TS Đào Trọng Tứ, Cố vấn Mạng lưới sông ngòi VN (VRN), cho rằng với một dự án sai phạm đã quá rõ ràng như lấp sông Đồng Nai phát triển khu đô thị, dư luận, các nhà khoa học cũng đều lên tiếng phản đối rất nhiều, thì với vai trò là cơ quan bảo vệ luật pháp, lẽ ra Bộ TN-MT cần đưa ra kiến nghị với Chính phủ xử lý dứt khoát hơn chứ không phải theo kiểu cố tình trì hoãn như vậy được. “Kiến nghị này cho tôi cảm giác sau 2 tháng, 4 bộ cùng vào cuộc nhưng sự việc lại quay lại mốc ngày 27.3 khi Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải chỉ đạo các bộ này vào cuộc. Cấp bộ là cơ quan được giao soạn thảo luật trình QH phê duyệt ban hành, là nơi nắm luật rất chặt, bảo vệ luật pháp mà kiến nghị kiểu sợ trách nhiệm như vậy thì làm sao bảo vệ pháp luật do mình đề ra được, sao mà thuyết phục được người dân”, ông Tứ nói.

Mở đường thoát ?

“Dự án này người ta đã dừng rồi sao bây giờ lại còn kiến nghị dừng? Họ (4 bộ) đi một vòng rồi trở lại điểm ban đầu. Họ chỉ ra cái sai của ĐTM rồi mà lại còn đề xuất dừng để đánh giá lại thì thật tình tôi không hiểu nổi”, bà NguỵThị Khanh, Giám đốc Trung tâm phát triển sáng tạo Xanh (GreenID) – Hà Nội, bức xúc. Theo bà Khanh, là bộ chủ quản của vấn đề liên quan đến tài nguyên môi trường, lẽ ra Bộ TN-MT phải chỉ thẳng thắn những sai phạm và đưa ra một kiến nghị rõ ràng, mạch lạc chứ kiến nghị như trong báo cáo là “chưa thỏa đáng”.

PGS-TS Lê Anh Tuấn, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu biến đổi khí hậu (ĐH Cần Thơ) chia sẻ: “Tôi cảm thấy hơi tiếc. Đúng ra là Bộ TN-MT phải đề xuất ngưng luôn, trả lại hiện trạng ban đầu bởi vì dự án đã sai về luật – là điều đầu tiên và là thứ quan trọng nhất. Thứ hai là cơ sở khoa học không đạt yêu cầu. Đã sai cả 2 điều đó thì còn thẩm định lại ĐTM để làm gì? Tôi không hiểu Bộ TN-MT ở đây có vấn đề gì mà cứ nói chung chung, “hàng hai” quá mà không chịu dứt khoát. Tại sao trong khi những người dân bình thường xây cất nhà cửa sai phạm thì nhà nước bắt đập bỏ, tháo dỡ trả lại nguyên trạng còn ở đây là chuyện liên quan đến một con sông lớn như vậy, tài sản chung của cả cộng đồng thì lại…”.

“Kiến nghị tiếp tục giao cho bộ TN-MT chủ trì, phối hợp với các bộ liên quan để thẩm định lại ĐTM như vậy thì bao giờ mới giải quyết được vấn đề?”, TS Đào Trọng Tứ nêu câu hỏi và nói thẳng: “Lối thoát trong vụ lấp sông Đồng Nai không quá khó. Vì vậy, dư luận hoàn toàn có thể đặt nghi vấn rằng kiến nghị của Bộ TN-MT có thể là một cách mở đường thoát cho dự án này”, ông Tứ nói.

Ý kiến Phải xử lý dứt điểm Việc Bộ TN-MT báo cáo Chính phủ là cần thiết, nhưng với thẩm quyền quản lý chuyên ngành của mình, sau khi kiểm tra thấy quá nhiều sai phạm, Bộ có thể kiến nghị huỷ dự án. Dự án ảnh hưởng lớn đến môi trường, xã hội nên cần phải xử lý dứt điểm và nhanh chóng. Nếu để hậu quả xảy ra thì việc khắc phục bao giờ cũng tốn kém và phức tạp hơn nhiều. Luật sư NGUYỄN ĐỨC TÂM (Đoàn luật sư TP.HCM) Dừng đến khi nào ? Kiến nghị dừng là dừng đến khi nào, sau khi Chính phủ xem xét xong thì có được tiếp tục thực hiện dự án nữa hay không? Theo tôi, Bộ TN-MT phải xử lý dứt khoát, không nên chần chừ như vậy. Nếu Bộ đã chỉ ra nhiều sai phạm như vậy thì phải đình chỉ luôn dự án, ngoài ra còn phải bắt buộc chủ đầu tư khôi phục lại hiện trạng ban đầu thì mới hợp lòng dân. NGUYỄN VĂN CƯỜNG (H.Bến Cát, tỉnh Bình Dương) Không thể lửng lơ như vậy ! Bộ TN-MT đã có văn bản chính thức kiến nghị Thủ tướng cho dừng dự án lấp sông Đồng Nai, bởi dự án có nhiều vấn đề liên quan tới pháp luật tài nguyên nước, khí tượng thủy văn, đánh giá dòng chảy, tác động môi trường… cần phải được làm rõ. Nhưng điều mà người dân và các nhà khoa học cần ở Bộ TN-MT đưa ra là chuyện đúng – sai của dự án này để xử lý rốt ráo, chứ không thể lửng lơ bằng kiến nghị dừng dự án để chờ thẩm định. BÙI QUỐC TUẤN (H.Đức Hoà, tỉnh Long An) Bản chất là lấp sông để kinh doanh bất động sản Dự án Cải tạo cảnh quan và phát triển đô thị ven sông Đồng Nai bản chất là lấp sông để kinh doanh bất động sản, bằng chứng là chính quyền và nhà đầu tư cấp tập triển khai dự án trong khi chưa tuân thủ chặt chẽ các quy định hiện hành về đất đai, xây dựng, đầu tư, đánh giá tác động môi trường… như nhiều nhà khoa học, người dân và nay là Bộ TN-MT đều nhìn thấy và chỉ rõ. Do vậy, tôi thắc mắc rằng, tại sao Bộ TN-MT không kiến nghị hủy dự án này mà chỉ kiến nghị dừng dự án? NGUYỄN ĐÌNH PHÚC (Q.Tân Bình, TP.HCM) HẢI NAM – BÙI CHIẾN (thực hiện)

Chí Nhân – Lê Quân