Thực trạng đáng lo ngại hiện nay là dược liệu bị nhiễm tạp chất, có chứa chất bảo quản độc hại, kém chất lượng, dược liệu giả tràn lan. Giá cả thì biến động thất thường không ai kiểm tra, kiểm soát nổi Bác sĩ Lê Hùng, Chủ tịch Hội Đông y TP.HCM

Trả lời Thanh Niên, ông N.Đ.T (ngụ xóm 8, xã Ninh Hiệp), chủ một cơ sở chuyên chế biến, kinh doanh dược liệu bán đi Hưng Yên, cho biết: “Nhiều năm trước, nguồn nguyên liệu chính vẫn là dược liệu trong nước. Nhưng vì khai thác một cách tận diệt bán qua Trung Quốc nên dần khan hiếm và hiện thì ta lại quay ra nhập từ họ về”. Theo ông T., điều lo ngại nằm ở chỗ: “Khi xuất đi thì chúng ta còn nắm được chất lượng dược liệu. Còn khi nhập về, dược liệu, thậm chí là dược liệu quý như sâm, đông trùng hạ thảo, hoàng đằng, nấm lim, nấm chẹo… chỉ còn lại bã, bao nhiêu tinh chất đã bị họ dùng máy ly tâm chiết xuất cho bằng sạch. Nói không ngoa, bây giờ người bệnh điều trị bằng bã thuốc đông y nhập từ Trung Quốc thì đúng hơn”.

Dược liệu bày bán tràn lan trên vỉa hè ở đường Hải Thượng Lãn Ông (Q.5)ẢNH: ĐỨC TIẾN

Trong khi nhiều loại dược liệu VN nhập về kém chất lượng, thậm chí là bã thì tình trạng “chảy máu” dược liệu quý vẫn tiếp tục ở nhiều nơi, mà điểm đến không đâu khác chính là Trung Quốc. Tại H.Bắc Hà (tỉnh Lào Cai), từ lâu người dân đã thu mua tam thất để bán. Thị trường tiêu thụ chủ yếu là Trung Quốc, một phần được bán ra chợ Bắc Hà cho khách du lịch. Giá bán lẻ của 1 kg củ tam thất là từ 100.000 – 150.000 đồng, hoa là 200.000 đồng/kg. Tại Lạng Sơn, giá nấm chẹo khô ở H.Đình Lập đang được thương lái thu mua bán sang Trung Quốc 2 triệu đồng/kg, trám đen hạt tròn là 400.000 đồng/kg, trám thường chỉ 15.000 – 30.000đồng/kg. Trong khi đó, phía Trung Quốc lại xuất ngược về VN chỉ vào khoảng 700.000 đồng/kg nấm chẹo… Hà An

Vào một cửa hàng được cho là lâu năm nhất ở khu vực Q.5, PV Thanh Niên hỏi mua dược liệu phòng phong, cô bán hàng cho biết giá 850.000 đồng/kg. Khi được hỏi còn loại nào rẻ hơn không thì người này mang ra loại 180.000 đồng/kg và khẳng định “tất cả đều là hàng Trung Quốc”.

Cách đó chừng 100 m, tại một cửa hàng dược liệu khác có quy mô lớn hơn, dược liệu bày biện tràn lan; người bán báo giá dược liệu phòng phong 1,15 triệu đồng/kg. Khi chúng tôi chê đắt thì ông này đưa ra loại 250.000 đồng/kg và giải thích “đây là loại 2, nhưng chất lượng thì tiền nào của nấy thôi”.

Ở phía bắc, giá dược liệu “tùy chọn” không chỉ bán công khai tại chợ Ninh Hiệp, mà còn nhiều nơi khác. Làng Nghĩa Trai, xã Tân Quang (H.Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên) là nơi thu mua dược liệu từ các địa phương trong cả nước, rồi bán đi khắp nơi, nhưng chủ yếu xuất qua Trung Quốc và cũng nhập từ thị trường này về bán đi nhiều địa phương. Theo tiết lộ của một hộ chuyên buôn bán dược liệu tại làng này, giá nhập tuỳ vào thoả thuận của tiểu thương với đối tác Trung Quốc, “nhưng anh muốn loại nào, giá nào cũng có”, ông này nói và ví dụ: đông trùng hạ thảo có loại nhập về 15 triệu đồng/kg, có loại 10 triệu/kg và có loại 100 triệu/kg… trong khi “loại xịn” có khi cả tỉ đồng/kg.

Theo bác sĩ Trần Hữu Vinh, Trưởng phòng Quản lý y học cổ truyền – Sở Y tế TP.HCM, hiện trên địa bàn thành phố có khoảng 300 cơ sở kinh doanh dược liệu, tập trung nhiều nhất ở Q.5. Về kiểm soát chất lượng, bác sĩ Vinh cho biết khu vực các cơ sở khám chữa bệnh thuộc nhà nước thì đấu thầu dược liệu theo quy định, còn khu vực tư nhân thì “nhập từ nhiều nguồn rất khó kiểm soát”.

Trong khi đó, bác sĩ Lê Hùng, Chủ tịch Hội Đông y TP.HCM lưu ý: “Thực trạng đáng lo ngại hiện nay là dược liệu bị nhiễm tạp chất, có chứa chất bảo quản độc hại, kém chất lượng, dược liệu giả tràn lan. Giá cả thì biến động thất thường không ai kiểm tra, kiểm soát nổi”. Bác sĩ Hùng khuyến cáo người tiêu dùng “không nên tự ra thị trường mua và bốc thuốc”.