ĐTC Phanxicô – Loạt Bài Giáo lý về Chúa Thánh Thần và Hiền Thê – 10. “Tôi tin kính Đức Chúa Thánh Thần”. Chúa Thánh Thần trong đức tin của Hội Thánh
Trong buổi yết kiến chung tại Quảng Trường Nhà Thờ Thánh Phêrô ngày 16 tháng 10 năm 2024, Đức Thánh Cha Phanxicô đã tiếp tục loạt bài Giáo Lý thường lệ của ngài về Chúa Thánh Thần và Hiền thê. Chúa Thánh Thần, Đấng hiện diện và hoạt động trong đời sống của Giáo hội. Như chúng ta tuyên xưng trong Kinh Tin Kính, Chúa Thánh Thần là “Chúa, Đấng ban sự sống”
Bài 9. «Tôi tin kính Đức Chúa Thánh Thần».
Chúa Thánh Thần trong đức tin của Hội Thánh.
Anh chị em thân mến, chào anh chị em buổi sáng!
Với bài giáo lý hôm nay, chúng ta sẽ chuyển từ những gì Chúa Thánh Thần đã mạc khải cho chúng ta trong Kinh Thánh sang cách Ngài hiện diện và hoạt động trong đời sống Giáo Hội, trong đời sống Kitô hữu của chúng ta.
Trong ba thế kỷ đầu, Giáo hội không cảm thấy cần phải đưa ra một công thức rõ ràng về đức tin của mình vào Chúa Thánh Thần. Ví dụ, trong Kinh Tin Kính cổ xưa nhất của Giáo hội, cái gọi là Biểu tượng của các Tông đồ, sau khi tuyên bố: “Tôi tin kính Đức Chúa Cha toàn năng, Đấng tạo thành trời đất, và tin kính Chúa Giêsu Kitô, Con một của Người, Chúa chúng ta, Đấng đã sinh ra, chịu chết, xuống ngục tổ tông, sống lại từ cõi chết và lên trời”, thêm vào: “Tôi tin kính Chúa Thánh Thần” và không có gì thêm nữa, không có bất kỳ sự chỉ định nào.
Nhưng chính tà thuyết đã thúc đẩy Giáo hội định nghĩa đức tin này. Khi quá trình này bắt đầu – với Thánh Athanasius vào thế kỷ thứ tư – chính kinh nghiệm mà bà có được về hành động thánh hoá và thần thánh hoá của Chúa Thánh Thần đã dẫn Giáo hội đến sự chắc chắn về thiên tính trọn vẹn của Chúa Thánh Thần. Điều này xảy ra trong Công đồng Chung Constantinople năm 381, công đồng đã định nghĩa thiên tính của Chúa Thánh Thần bằng những lời nổi tiếng mà chúng ta vẫn lặp lại ngày nay trong Kinh Tin Kính: “Tôi tin kính Chúa Thánh Thần, là Chúa và là Đấng ban sự sống, Người bởi Chúa Cha và Chúa Con mà ra, Người cùng với Chúa Cha và Chúa Con được thờ lạy và tôn vinh, Người đã phán dạy qua các tiên tri”.
Nói rằng Chúa Thánh Thần “là Chúa” cũng giống như nói rằng Ngài chia sẻ “Quyền làm Chúa” của Thiên Chúa, rằng Ngài thuộc về thế giới của Đấng Tạo Hoá, chứ không phải thế giới của các tạo vật. Lời khẳng định mạnh mẽ nhất là Ngài xứng đáng được hưởng cùng vinh quang và sự tôn thờ như Chúa Cha và Chúa Con. Đó là lập luận về sự bình đẳng trong danh dự, được Thánh Basil Cả yêu thích, người là kiến trúc sư chính của công thức đó: Chúa Thánh Thần là Chúa, Ngài là Thiên Chúa.
Định nghĩa của Công đồng không phải là điểm đến, mà là điểm khởi hành. Và thực vậy, một khi những lý do lịch sử đã cản trở một sự khẳng định rõ ràng hơn về thiên tính của Chúa Thánh Thần đã bị khắc phục, thì điều này đã được tuyên bố một cách tự tin trong việc thờ phượng của Giáo hội và trong thần học của Giáo hội. Thánh Gregory thành Nazianzus, sau Công đồng, đã tiếp tục tuyên bố mà không do dự: “Vậy thì Chúa Thánh Thần có phải là Thiên Chúa không? Chắc chắn rồi! Ngài có đồng bản thể không? Đúng vậy, nếu Ngài là Thiên Chúa thật” (Oratio 31, 5.10).
Tín điều mà chúng ta tuyên xưng vào mỗi Chúa Nhật trong Thánh lễ nói gì với chúng ta, những tín hữu ngày nay: “Tôi tin kính Đức Chúa Thánh Thần”? Trước đây, tín điều này chủ yếu liên quan đến tuyên bố rằng Chúa Thánh Thần “phát xuất từ Chúa Cha”. Giáo hội La tinh đã sớm bổ sung tuyên bố này bằng cách thêm vào, trong Kinh Tin Kính của Thánh lễ, rằng Chúa Thánh Thần phát xuất “cũng từ Chúa Con”. Vì trong tiếng La tinh, cụm từ “và từ Chúa Con” được gọi là ‘Filioque’, điều này đã làm nảy sinh cuộc tranh chấp được gọi bằng cái tên này, vốn là lý do (hoặc cái cớ) cho rất nhiều cuộc tranh chấp và chia rẽ giữa Giáo hội Đông phương và Giáo hội Tây phương. Chắc chắn không phải là trường hợp để giải quyết vấn đề ở đây, hơn nữa, trong bầu không khí đối thoại được thiết lập giữa hai Giáo hội, đã mất đi sự gay gắt của quá khứ và ngày nay cho phép chúng ta hy vọng vào sự chấp nhận lẫn nhau hoàn toàn, như một trong những “sự khác biệt được hoà giải” chính. Tôi muốn nói điều này: “những sự khác biệt được hoà giải”. Giữa những Kitô hữu có nhiều sự khác biệt: người này thuộc trường phái này, người kia thuộc trường phái kia; người này là người Tin Lành, người kia… Điều quan trọng là những khác biệt này được hoà giải, trong tình yêu thương cùng nhau bước đi.
Sau khi vượt qua được chướng ngại này, hôm nay chúng ta có thể trân trọng đặc quyền quan trọng nhất đối với chúng ta được công bố trong điều khoản của Kinh Tin Kính, cụ thể là Chúa Thánh Thần là “Đấng ban sự sống”, “Đấng ban sự sống”. Chúng ta hãy tự hỏi: Chúa Thánh Thần ban sự sống nào? Vào lúc khởi đầu, trong công trình sáng tạo, hơi thở của Thiên Chúa ban cho Ađam sự sống tự nhiên; bức tượng bằng bùn được biến thành “một hữu thể sống” (x. St 2,7). Bây giờ, trong công trình sáng tạo mới, Chúa Thánh Thần là Đấng ban cho các tín hữu sự sống mới, sự sống của Chúa Kitô, sự sống siêu nhiên, như con cái Thiên Chúa. Thánh Phaolô có thể thốt lên: “Luật của Thần Khí ban sự sống trong Chúa Kitô Giêsu đã giải thoát tôi khỏi luật của tội lỗi và sự chết” (Rm 8,2).
Trong tất cả những điều này, đâu là tin tức tuyệt vời và an ủi cho chúng ta? Đó là sự sống mà Chúa Thánh Thần ban cho chúng ta là sự sống vĩnh cửu! Đức tin giải thoát chúng ta khỏi nỗi kinh hoàng khi phải thừa nhận rằng mọi thứ đều kết thúc ở đây, rằng không có sự cứu chuộc nào cho nỗi đau khổ và bất công đang ngự trị trên trái đất. Một lời khác của Thánh Tông đồ đảm bảo với chúng ta về điều này: “Nếu Thần Khí của Đấng đã khiến Chúa Giêsu sống lại từ cõi chết ngự trong anh em, thì Đấng đã khiến Chúa Giêsu Kitô sống lại từ cõi chết cũng sẽ ban sự sống cho thân thể hay chết của anh em qua Thần Khí của Ngài ngự trong anh em” (Rm 8,11). Thần Khí ngự trong chúng ta, Ngài ở trong chúng ta.
Chúng ta hãy vun trồng đức tin này cho cả những người, thường không phải do lỗi của họ, bị tước mất đức tin và không thể mang lại ý nghĩa cho cuộc sống. Và chúng ta đừng quên cảm tạ Người, Đấng đã dùng cái chết của Người để có được món quà vô giá này cho chúng ta!
Tóm tắt lời Đức Thánh Cha
Anh chị em thân mến: Hôm nay chúng ta tiếp tục bài giáo lý về Chúa Thánh Thần, Đấng hiện diện và hoạt động trong đời sống của Giáo hội. Như chúng ta tuyên xưng trong Kinh Tin Kính, Chúa Thánh Thần là “Chúa, Đấng ban sự sống”. Trong đời sống của Chúa Ba Ngôi, Chúa Thánh Thần “đồng bản thể”, ngang bằng về thiên tính với Chúa Cha và Chúa Con. Là “Đấng ban sự sống”, Người cho chúng ta được chia sẻ sự sống của chính Chúa Kitô và chiến thắng tội lỗi và sự chết. Do đó, Người ban cho chúng ta hy vọng giữa những đau khổ và bất công của thế giới chúng ta. Chúng ta hãy cầu xin Chúa Thánh Thần củng cố niềm tin của chúng ta vào quyền năng Phục sinh của Chúa Kitô để biến đổi cuộc sống của chúng ta và thế giới chúng ta đang sống.
