Khi chúng tôi tìm hiểu về nạn hút cát trái phép trên sông Mã, đoạn chảy qua địa phận bên hữu là xã Thiệu Thịnh (H.Thiệu Hoá), bên tả là xã Hoằng Phượng (H.Hoằng Hoá, Thanh Hoá), nhiều người dân nơi đây không dám nói về tình trạng này. Khi chúng tôi hỏi thuê chiếc thuyền của người dân chài trên sông cũng không ai dám cho thuê. Tìm hiểu thì được biết họ không dám lên tiếng vì sợ “cát tặc” trả thù, nhẹ thì đe doạ, nặng thì bị phá hoại tài sản, thậm chí đe doạ tính mạng. Sáng 29.10, tại đoạn sông chảy qua các thôn 1 và 3 xã Hoằng Phượng (H.Hoằng Hoá), chúng tôi chứng kiến cả chục tàu đang hoạt động, tiếng máy nổ vang, nối đuôi nhau hút cát. Trên mỗi tàu có 3 – 4 người, liên tục thay nhau đâm vòi hút xuống đáy sông để hút cát. Nhìn họ ngang nhiên hoạt động, ít ai nghĩ đó là “cát tặc”.
Đi dọc khu vực bãi bồi phía xã Hoằng Phượng, chúng tôi hỏi chuyện vài người dân nhưng ai cũng tỏ vẻ e ngại. Sau khi chúng tôi trao đổi với chính quyền địa phương và cùng đi với ông Nguyễn Xuân Yêm, Trưởng công an xã Hoằng Phượng, thì người dân mới mở lời. Ông N.Đ.C (ngụ thôn 3) cho biết nhiều tháng nay khi ông ra bãi bồi để chăm sóc cây trồng, hầu như ngày nào cũng thấy nhiều tàu thuyền hút cát dưới sông. “Tàu thuyền hút cát ở đoạn sông qua khu vực thôn 1 và 3 của xã nhiều tháng nay rồi. Trước đây, mấy hàng cây xoan gia đình trồng ven bãi bồi, giờ cây thì bị cuốn trôi, cây thì bị sụt xuống sâu 2 – 3 m. Rõ ràng việc hút cát đã tác động đến bãi bồi ven sông”, ông C. nói.
Chiều cùng ngày, chúng tôi sang bờ hữu sông Mã, đoạn chảy qua xã Thiệu Thịnh (H.Thiệu Hoá). Dọc tuyến đê rất đông dân cư, đứng trong nhà cũng nhìn thấy tàu thuyền hút cát. Thế nhưng khi chúng tôi hỏi chuyện thì mọi người đều né tránh, vì sợ “cát tặc” trả thù. Đặc biệt, họ chưa thể quên thảm án 8 năm trước đã cướp đi sinh mạng của 3 người dân trong xã khi ra xua đuổi “cát tặc”.
Chính quyền chưa mạnh tay
Trao đổi với chúng tôi, lãnh đạo 2 xã Thiệu Thịnh và Hoằng Phượng đều khẳng định khu vực PV ghi nhận hình ảnh tàu thuyền nạo hút cát không hề có mỏ cát nào được cơ quan chức năng cấp phép. Do đó, tất cả hoạt động nạo hút cát trên sông Mã đoạn chảy qua địa phương này đều trái phép. Ông Lê Xuân Thuỷ, Phó chủ tịch UBND xã Thiệu Thịnh, xác nhận thời gian gần đây xuất hiện tàu hút cát trái phép trên sông Mã đoạn chảy qua địa bàn xã. “Đoạn sông Mã đang có tàu khai thác cát trái phép trước đây là mỏ cát số 63, nơi xảy ra cuộc hỗn chiến 8 năm trước làm 3 người chết, nhưng mỏ này đã hết thời hạn và ngừng hoạt động từ lâu. Gần đây xuất hiện nhiều tàu thuyền đến khai thác cát, hoạt động rất tinh vi. Họ lợi dụng đêm tối, trời mưa để hút cát, hoặc khi phát hiện lực lượng công an chuẩn bị ra kiểm tra là di chuyển tàu về phía bên kia sông, nên chúng tôi không có thẩm quyền xử lý. Mới đây, chúng tôi mua 1 chiếc thuyền, lập điểm và cắt cử người trông coi nhằm kiểm soát hoạt động khai thác cát, nhưng thuyền nhỏ, lực lượng mỏng nên rất khó khăn để ngăn chặn cát tặc”, ông Thuỷ nói.
Ông Nguyễn Xuân Yêm cũng xác nhận gần đây xuất hiện tàu thuyền hút cát trên sông Mã đoạn qua thôn 1 và 3 xã Hoằng Phượng, nhưng do lực lượng mỏng, không có phương tiện truy bắt nên khó ngăn chặn “cát tặc”. “Cuối năm ngoái, chúng tôi phối hợp cùng Công an H.Hoằng Hoá nhiều lần bắt giữ được tàu thuyền khai thác cát trái phép. Có lần bắt được 2 thuyền, có lần 3 thuyền. Hiện nay thi thoảng kiểm tra vẫn phát hiện có tàu khai thác, nhưng rất khó ngăn chặn, bắt giữ”, ông Yêm nói.
Trao đổi với PV Thanh Niên, ông Lê Xuân Đoàn, Trưởng phòng TN-MT H.Thiệu Hoá, cho biết việc “cát tặc” hoành hành trên địa bàn xã Thiệu Thịnh, huyện đã nắm được. “Đoàn liên ngành của huyện do công an huyện chủ trì sẽ tiến hành kiểm tra tình trạng khai thác cát trên sông Mã, và theo chỉ đạo của Chủ tịch UBND H.Thiệu Hoá, nếu chủ tịch xã nào để xảy ra tình trạng khai thác cát trái phép sẽ bị xử lý, kỷ luật”, ông Đoàn nói.
MINH HẢI
