Tái hiện sông nước miệt vườn Nam bộ tại sân khấu ở dinh Thống Nhất trong buổi lễ tôn vinh nghệ thuật đờn ca tài tử. Trong ảnh: tiết mục bài vọng cổ 16 nhịp Chuyện người xưa tại buổi lễ – Ảnh: T.T.D.

Dù 20g chương trình mới chính thức khai mạc nhưng từ 16g đông đảo các nghệ sĩ, nghệ nhân đã tề tựu đông đủ tại khu vực phía sau sân khấu trong không khí đầy háo hức. Đối với họ, được góp mặt biểu diễn trong buổi lễ trang trọng này là một vinh dự lớn lao của cả cuộc đời lao động nghệ thuật.

Nét đẹp miền sông nước miệt vườn

Khuôn viên rộng lớn của hội trường Thống Nhất náo nhiệt và khác lạ khi được dựng thành một sân khấu khổng lồ, mang đậm nét văn hóa Nam bộ với dòng sông trải dài hơn 40m.

Nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn, tổng đạo diễn chương trình, cho biết: “Sân khấu lễ được dựng trong bốn ngày với những đạo cụ thật hoàn toàn nhằm tái hiện không gian sinh hoạt đúng của đờn ca tài tử”. Sân khấu gây ấn tượng mạnh với con sông dài, quang cảnh cũng như những sinh hoạt thường ngày của miền đất Nam bộ đã được tái hiện với những mái nhà tranh, lu hứng nước mưa, ghe bầu, xuồng ba lá, với cảnh tát nước, bắt cá, chèo ghe, với lục bình trôi, sen, súng, hoa cỏ dại, trái cây miệt vườn: mít, xoài, chôm chôm, dừa, nhãn…

Tất cả hòa quyện vào tiếng đờn, lời ca, điệu diễn đặc sắc của 13 tiết mục trình diễn: Lưu thủy trường, Dạ cổ hoài lang, Nhớ ơn tổ nghiệp, Mẹ và quê hương, Tô Huệ chức cẩm hồi văn, Sắc xuân… của những nghệ nhân, tài tử đờn, tài tử ca đến từ TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai, Cần Thơ, Bạc Liêu, Vĩnh Long…

Hạnh phúc một đời nghệ sĩ, nghệ nhân

Nghệ nhân Phan Văn Lựa năm nay đã 85 tuổi. Ông bắt đầu học chơi kèn và đờn cò từ năm 10 tuổi và từ đó bắt đầu cuộc sống rày đây mai đó khi theo chân các ban nhạc lễ đi biểu diễn ở các đình chùa, miếu, xóm trên miệt dưới… Đối với ông, trong hơn 70 năm đi theo đờn ca tài tử có lẽ đây là buổi biểu diễn đặc biệt nhất trong đời. Ông đến sớm và mặc áo dài khăn đóng, đợi hơn bốn giờ trong cánh gà, mắt lim dim, miệng nhẩm lại những giai điệu ngũ cung quen thuộc.

Được đào tạo bài bản về đờn ca tài tử tại Trường Sân khấu 2, sau đó là Nhạc viện TP.HCM và hiện nay đang tham gia giảng dạy tại Trường đại học Sân khấu – điện ảnh TP.HCM, nghệ nhân Phan Nhứt Dũng cho rằng sự công nhận của thế giới với âm nhạc dân tộc VN đã chứng tỏ rằng những di sản văn hóa mà cha ông để lại là thật sự vô giá và không thể phủ nhận. Bổn phận của những thế hệ sau là phải làm sao để những vốn quý đó không bị mai một, lai căng và biến mất.

Cùng tâm sự đó, nghệ sĩ Phương Trinh của CLB đờn ca tài tử tỉnh Bình Dương cho biết mình theo nghề là vì đam mê đã ngấm vào máu từ nhỏ, chứ đời sống nghệ sĩ nhạc cổ truyền nhìn chung rất khó khăn. Chị mong mỏi qua sự kiện trọng đại này, đờn ca tài tử chính thức có được một tiếng nói mạnh mẽ và lan tỏa thì những nghệ sĩ, nghệ nhân một đời theo nghề cũng sẽ được tôn vinh xứng đáng. Chị cũng bồi hồi nói nếu như ba chị – NSƯT Tư Còn, đệ nhất đờn kìm Bình Dương – còn sống đến hôm nay thì chắc ông sẽ vui đến nhường nào.

Dù đã ca bài Bánh bông lan – một bài ca cổ đậm chất Nam bộ nổi tiếng và rất được khán giả mộ điệu yêu thích – không biết bao nhiêu lần nhưng NSƯT Minh Vương vẫn tỏ ra khá hồi hộp ở lần biểu diễn đặc biệt này cùng NSƯT Phượng Hằng. Ông nói: “Tôi bắt đầu đi hát từ năm 1964, đến nay là đúng nửa thế kỷ theo nghiệp tổ rồi, không ngờ lại có được niềm vinh dự này. Thật quá sức mãn nguyện!”.

Nhạc sư Vĩnh Bảo dù tuổi già sức yếu nhưng vẫn đến tham dự chương trình từ sớm. Ông thẳng thắn bày tỏ mong muốn: “Tôi ước gì sau sự kiện này đờn ca tài tử sẽ được đưa vào trường học để tụi nhỏ biết nó là gì. Từ biết rồi mới hiểu, từ hiểu rồi mới yêu”.

Nghệ sĩ đàn tranh Hải Phượng may mắn có mặt trong đoàn đại biểu VN tham dự phiên họp của UNESCO ở thủ đô Baku của nước Cộng hòa Azerbaijan. Chị kể khi nghe tiếng búa gõ xuống quyết định công nhận đờn ca tài tử là di sản văn hóa phi vật thể thế giới, tất cả đại biểu trong đoàn VN đã vui mừng không kìm được nước mắt, tay ai cũng run run giương cao lá cờ Tổ quốc mà khó khăn lắm mới tìm được trên nước bạn. Kể từ giây phút bước ngoặt đó, ai cũng tự hào tin rằng đờn ca tài tử đã chính thức bước lên một tầm cao mới, trở thành một di sản vô giá không chỉ của VN mà còn là của nhân loại. Và những điều vô giá thì phải được đối xử trân trọng và đúng tầm – đó là điều mà tất cả những nghệ nhân, nghệ sĩ, người yêu quý đờn ca tài tử đang kỳ vọng.

H.OANH – Q.NGUYỄN