Theo Wikipedia, loại đồng hồ nhang là những chiếc lư hương chuyên dụng, dùng để đựng nhang hoặc nhang bột được sản xuất có tốc độ cháy phù hợp, đã hiệu chỉnh để đo phút, giờ hoặc ngày. Người ta có thể gắn chuông và cồng vào đồng hồ để đánh nhịp.

Những bản sao đồng hồ nhang cổ xưa của Trung Quốc  WIKIPEDIA, BHARATSTORIES.COM, RMG.CO.UK, CARLOBONTE.BE

Trong tiếng Trung Quốc, đồng hồ nhang được gọi là “hương chung” (香 鐘). Đây là loại đồng hồ sử dụng khá phổ biến không chỉ ở Trung Quốc mà còn nhiều nơi khác ở châu Á, cụ thể là Nhật Bản và Hàn Quốc.

Đồng hồ nhang lần đầu tiên được sử dụng ở Trung Quốc vào khoảng thế kỷ thứ 6 rồi lan sang Nhật Bản, tuy nhiên giới nghiên cứu cho rằng loại đồng hồ này có nguồn gốc từ Ấn Độ, vì dường như chúng đều chạm khắc những ký tự Devanagari trong hệ thống chữ cái Ấn Độ chứ không phải ký tự Trung Quốc. Loại đồng hồ này có liên quan đến các ấn hương được đề cập trong kinh điển Phật giáo Mật tông du nhập từ Ấn Độ sang Trung Quốc, thông qua các nhà sư và những người hành hương theo đạo Phật.

Các loại đồng hồ nhang

Loại sử dụng những que nhang đã được hiệu chỉnh theo tốc độ đốt đã biết. Hầu hết chúng đều được chế tạo phức tạp, đôi khi có những sợi chỉ với các quả nặng được gắn vào những khoảng cách đều nhau. Những quả này sẽ rơi xuống một cái đĩa bên dưới, báo hiệu khoảng thời gian nhất định đã trôi qua. Những que nhang có mùi hương khác nhau được dùng để đánh dấu giờ bằng sự thay đổi hương thơm. Các que nhang có thể thẳng hoặc xoắn ốc. Loại xoắn ốc dài hơn, do đó thường được treo trên mái nhà và đền thờ để đo khoảng thời gian dài.

Ảnh minh họa loại đồng hồ nhang treo vật nặng, khi nhang cháy đến độ cố định thì vật nặng sẽ rơi xuống, va đập vào đồ dùng bằng kim loại bên dưới tạo ra âm thanh báo thời điểm hiện tại M.XINHUANET.COM

Trong y học Trung Quốc, các thầy thuốc thường ngắt làm dấu trên một cây nhang để hướng dẫn bệnh nhân biết thời điểm uống thuốc mỗi khi nhang cháy đến một điểm làm dấu nào đó. Ở Nhật Bản, người ta trả tiền cho geisha theo số lượng nhang đã cháy trong thời gian cô ấy làm việc. Cách tính này được dùng cho tới năm 1924.

Loại đồng hồ nhang bột thực chất là những lư hương chuyên dụng, hoạt động thông qua đường đốt của các ấn nhang bột, người Trung Quốc gọi là hương ấn (香 印), còn người Nhật gọi là hương thời kế (ko-dokei).

Để báo hiệu một khoảng thời gian đã định, người ta có thể đặt những mẩu nhỏ bằng gỗ thơm, nhựa hoặc nhang có mùi thơm khác nhau trên các đường mòn bằng bột nhang. Các loại đồng hồ nhang bột khác nhau sử dụng công thức nhang khác nhau, tùy thuộc vào cách chế tạo đồng hồ.

Đồng hồ nhang của Nhật Bản trong thời kỳ Edo WIKIPEDIA

Loại đồng hồ ấn nhang ban đầu làm bằng gỗ hoặc đá, về sau, có thể từ đời nhà Tống, người Trung Quốc dần dần sử dụng những chiếc đĩa kim loại, thường là hợp kim đồng dưới dạng các hộp nhỏ nhiều tầng với các đỉnh đục lỗ hoa văn. Ngoài ra, người ta còn sử dụng loại đồng hồ nhang bằng vàng và bạc, loại này quý hiếm, dùng làm quà tặng rất có giá trị.

Nhìn chung, giới chơi đồ cổ rất thích loại đồng hồ ấn nhang. Mặc dù loại đồng hồ này không còn dùng để tính thời gian, song giới học giả và nhà sư phương Đông vẫn tìm kiếm vì chúng có tính thẩm mỹ và giá trị lịch sử.

VƯƠNG TRUNG HIẾU

TNO