Trường ĐH Tôn Đức Thắng giảm mạnh số lượng công bố khoa học

Từ hơn 2.000 bài báo quốc tế/năm, đến năm 2021 số bài báo quốc tế của Trường ĐH Tôn Đức Thắng giảm xuống còn hơn 500.

Những con số này liên quan tới chính sách phát triển nghiên cứu khoa học của trường, trước và sau tháng 8.2020.

Như Báo Thanh Niên đã phản ánh, mới đây Bộ GD-ĐT đã có thông báo kết quả kiểm tra về một số hoạt động, trong đó chủ yếu là hoạt động khoa học công nghệ, của 2 trường: Trường ĐH Tôn Đức Thắng và Trường ĐH Duy Tân. Quyết định kiểm tra của Bộ GD-ĐT có từ hồi tháng 3; hoạt động kiểm tra diễn ra trong tháng 4 và tháng 5. Đây là một động thái tiếp theo của Bộ GD-ĐT nhằm điều hướng các hoạt động khoa học công nghệ trong các cơ sở đào tạo ĐH đảm bảo liêm chính học thuật, khách quan, trung thực, thực chất, sau khi Báo Thanh Niên đăng loạt bài liên quan các biểu hiện bất thường về công bố quốc tế trong GD ĐH.

Trường ĐH Tôn Đức Thắng giảm mạnh số lượng công bố khoa học - ảnh 1

Năm 2021, số lượng công bố quốc tế của Trường ĐH Tôn Đức Thắng giảm xuống, chỉ còn 503 bài báo ĐÀO NGỌC THẠCH

Theo thông tin mà Thanh Niên có được, việc kiểm tra chủ yếu mang tính chất hành chính, trên cơ sở báo cáo của các trường, các đoàn kiểm tra đối sánh với một số minh chứng, từ đó đưa ra nhận định và khuyến cáo, báo cáo lên lãnh đạo Bộ GD-ĐT. Lần kiểm tra này Bộ GD-ĐT chưa mời các nhà chuyên môn, nên chưa đánh giá các vi phạm về liêm chính khoa học diễn ra trong tổ chức và hoạt động nghiên cứu khoa học tại các trường này. Tuy nhiên, với riêng Trường ĐH Tôn Đức Thắng, đoàn kiểm tra cũng nhận thấy có sự thay đổi rõ rệt về chính sách phát triển nghiên cứu khoa học, giúp cho nhà trường giảm được đáng kể “thành tích ảo” về công bố quốc tế.

Số lượng công bố quốc tế giảm 5 lần

Theo báo cáo của Trường ĐH Tôn Đức Thắng với đoàn kiểm tra của Bộ GD-ĐT, từ ngày 1.1.2019 – 31.12.2021, các nhà khoa học của trường (bao gồm cả các nhà khoa học ngoài trường ký hợp đồng làm việc với Trường ĐH Tôn Đức Thắng) đã công bố 5.569 bài báo trên các tạp chí khoa học có trong chỉ mục trích dẫn của WoS và Scopus. Trong đó 1.804 bài do cán bộ cơ hữu (240 nhân sự) của trường công bố; 3.765 do cán bộ kiêm nhiệm (415 nhân sự, trong đó 184 người trong nước, 231 người nước ngoài) của trường công bố.

Mỗi nhân sự cơ hữu công bố 7,51 bài

Nếu tính bình quân theo đầu người trong giai đoạn 2019 – 2021, mỗi nhân sự cơ hữu của trường (240 người) công bố 7,51 bài. Tuy nhiên, số lượng công bố của từng cán bộ là rất khác biệt. Chẳng hạn, tìm kiếm theo xác suất, chúng tôi nhận thấy trong hai năm 2019 – 2020, tác giả Arivalagan Pugazhendhi có 69 bài; tác giả Zaher Mundher Yaseen có 99 bài…

Năm 2019, trường công bố 2.432 bài báo, trong đó 767 bài do cán bộ cơ hữu công bố, 1.665 bài do cán bộ kiêm nhiệm công bố. Năm 2020, có 2.634 bài báo, trong đó 762 bài do cán bộ cơ hữu công bố, 1.872 bài do cán bộ kiêm nhiệm công bố. Nhưng đến năm 2021 thì số lượng công bố quốc tế của trường giảm xuống đột ngột, chỉ còn 503 bài báo, trong đó 275 bài do cán bộ cơ hữu công bố, 228 bài do cán bộ kiêm nhiệm công bố.

Căn cứ vào một nguồn tài liệu khác (trả lời khảo sát của Bộ GD-ĐT về tự chủ ĐH của Trường ĐH Tôn Đức Thắng) cho thấy, năm 2018 trường này có 1.034 bài công bố quốc tế. Như vậy, hai năm 2019 – 2020 là giai đoạn “đỉnh cao” về công bố quốc tế của Trường ĐH Tôn Đức Thắng.

Theo tìm hiểu của Báo Thanh Niên, nguyên nhân của việc sụt giảm trên là do lãnh đạo nhà trường điều chỉnh chính sách (từ ngày 25.9.2020) với các nghiên cứu viên hợp tác nghiên cứu viết bài công bố khoa học. Trường chỉ tập trung ưu tiên ký hợp đồng với các nghiên cứu viên là chuyên gia nhà khoa học có các hoạt động hợp tác thiết thực với trường. Cụ thể, từ tháng 8.2020 đến nay đã cắt giảm, chấm dứt hợp đồng với hơn 300 người trong và ngoài nước đã ký hợp đồng với trường. Việc điều chỉnh này diễn ra sau khi trường nhận được sự phản ứng gay gắt từ dư luận xã hội, và từ cả nhiều nhà khoa học của trường, về chính sách tăng trưởng công bố quốc tế không dựa vào thực chất. Đồng thời, nhiều nhà khoa học ngoài trường cũng đã tự rút lui dù trước đó đã ký hợp đồng với nhà trường.

Vẫn phải tiếp tục giải quyết tồn đọng từ giai đoạn trước

Giai đoạn từ tháng 9.2020 trở đi, dù trường đã điều chỉnh chính sách phát triển khoa học công nghệ theo hướng thực chất nhưng nhà trường vẫn tiếp tục phải giải quyết các tồn đọng để lại từ giai đoạn trước, đặc biệt là về gánh nặng tài chính.

Theo báo cáo của trường, kinh phí mà trường phải chi trả cho các công bố quốc tế là trả trực tiếp cho các tác giả có bài báo quốc tế, dựa trên số lượng bài báo. Với 5.569 bài (trong 3 năm), tổng số tiền mà trường phải thanh toán cho các tác giả là hơn 259 tỉ đồng. Trong đó, năm 2019 là hơn 123,8 tỉ đồng; năm 2020 là gần 99 tỉ đồng; năm 2021 gần 36,4 tỉ đồng. Vì các hợp đồng trường ký với các tác giả bài báo trước thời điểm 8.2020 vẫn còn hiệu lực, số lượng bài báo công bố quốc tế mà tác giả đã thực hiện và đề nghị nghiệm thu thanh toán còn tồn đọng và kinh phí của các bài báo tiếp tục phát sinh cho đến khi hết hạn hợp đồng. Do đó, số bài chưa thanh toán phát sinh đến tháng 4.2022 là 161 tỉ đồng.

Nhiều thông tin còn mơ hồ

Như Báo Thanh Niên đã phản ánh, theo thông báo của đoàn kiểm tra của Bộ GD-ĐT tại Trường ĐH Duy Tân, đoàn gần như không nhìn thấy bất kỳ bất cập nào trong tổ chức hoạt động nghiên cứu khoa học của trường này. Tuy nhiên, ngay trong kết quả kiểm tra đoàn kiểm tra tại Trường ĐH Tôn Đức Thắng, chúng tôi nhận thấy mạng lưới nhân sự của 2 trường có sự liên quan.

Trong giai đoạn 2019 – 2021, Trường ĐH Tôn Đức Thắng có 3.765 công bố khoa học WoS/Scopus là do 415 nhân sự hợp đồng ngoài trường công bố (chiếm 68%), trong đó 184 cán bộ là người trong nước, 231 cán bộ là người nước ngoài (công bố 2.559 bài báo, trung bình 11,07 bài/người). Khi tra cứu trên mạng, chúng tôi nhận thấy rất nhiều người trong số này khi thì ghi địa chỉ Trường ĐH Duy Tân, khi thì khi địa chỉ Trường ĐH Tôn Đức Thắng, trên các bài báo mà họ công bố (với các tác giả người nước ngoài thì còn xuất hiện nhiều địa chỉ trường ĐH của nước ngoài). Trong hợp đồng với Trường ĐH Tôn Đức Thắng, những người này là ai, đến từ đâu… đều khá mơ hồ.

Chẳng hạn, với tác giả Hossein Moayedi, trong hợp đồng giữa tác giả này với Trường ĐH Tôn Đức Thắng (từ 1.3.2020 – 28.2.2021) không ghi đơn vị công tác của tác giả, trong hợp đồng ghi tác giả là “viên chức”. Nhưng khi tìm kiếm tên tác giả này trên internet thì xuất hiện với địa chỉ Trường ĐH Duy Tân và hàng loạt trường ĐH nước ngoài khác.

Một thực tế khác mà trường phải chấp nhận là dù giai đoạn trước để lại số lượng công bố quốc tế “đồ sộ” với chi phí rất lớn, nhưng một số công bố quốc tế của trường nhiều nội dung không liên quan đến các chuyên ngành đào tạo. Trước đây, khi ký hợp đồng với các tác giả nước ngoài, trường cũng không làm rõ trong hợp đồng các nội dung đơn vị công tác, lĩnh vực chuyên môn… của người được ký hợp đồng. Vì thế, nội dung công bố quốc tế của các tác giả người nước ngoài rất đa dạng, khó đảm bảo chất lượng của các công bố. Điều này dẫn đến việc chạy theo số lượng công bố của các tác giả là người nước ngoài, không có cơ sở kiểm chứng về mặt chuyên môn.

Đây cũng là lý do khiến cho nhiều công bố của trường không hoặc ít liên quan đến các chương trình đào tạo hiện có của trường. Ví dụ, theo thông báo trên trang chính của Trường ĐH Tôn Đức Thắng, hiện nay nhà trường có 40 chương trình đào tạo, 17 ngành đào tạo chất lượng cao và 12 ngành ĐH chất lượng cao (dạy – học bằng tiếng Anh), thì không có chương trình đào tạo chuyên sâu về nông nghiệp hay thủy sản. Nhưng trong các công bố của trường, có nhiều công bố liên quan đến lĩnh vực nông nghiệp, thủy sản; thậm chí có một số bài công bố các kết quả thuần túy thuộc lĩnh vực này.

QUÝ HIÊN

TNO